Juridische procedures rondom de WIA hebben het UWV niet 29 miljoen, maar minstens 61 miljoen euro gekost sinds 2021. De Kamer werd hierover onvolledig geïnformeerd. Dat blijkt uit gegevens die EenVandaag heeft opgevraagd bij het UWV.
"Ik vind die bedragen verontrustend", zegt Jim Faas, jurist en verzekeringsarts tegen EenVandaag. De tientallen miljoenen euro's zijn de uitkomst van de optelsom van alle juridische kosten die zijn gemaakt voor verschillende WIA-procedures. Het gaat daarbij om verschillende kosten.
Meer dan verdubbeld
Zo bestaan die kosten uit dwangsommen wanneer het UWV niet op tijd een (her)beoordeling voor mensen kan regelen, proceskosten bij beroepsprocedures bij de rechtbank en dwangsommen voor het niet op tijd beslissen bij bezwaar zaken bij het UWV zelf.
De kosten zijn bovendien sinds 2021 meer dan verdubbeld. Dat komt vooral door de achterstanden bij het UWV rondom verschillende beoordelingen. Zo is de wachttijd voor een herbeoordeling vorig jaar opgelopen naar 31 weken. En dat terwijl deze beoordelingen eigenlijk binnen acht weken afgerond moeten zijn.
Bezwaar- en beroepsprocedures: hoe zit dat ook alweer?
Wie na een (her)beoordeling het niet eens is met een beslissing van het UWV, kan daarover bezwaar maken om op die manier een andere beslissing af te dwingen. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om een beslissing over de hoogte van de uitkering, of over het percentage dat iemand is afgekeurd. Bezwaar maken kan bij de uitkeringsinstantie zelf of in een later stadium in beroep bij de rechtbank.
Als het UWV er te lang over doet om met zo'n bezwaarprocedure de zaak te behandelen, dan kan er een dwangsom aan de uitkeringsinstantie worden opgelegd tot de zaak wél behandeld wordt. Als er dus grotere achterstanden ontstaan bij de afdeling die bezwaren afhandelt, lopen de dwangsommen sneller op.
De afgelopen jaren kreeg het UWV meer dan 100.000 bezwaren binnen en leidde dat ook nog tot 15.000 rechtszaken. Bij ongeveer een derde van deze zaken werd het bezwaar of beroep gegrond verklaard.
Ook lang wachten voor bezwaar
Ook de wachttijd voor een beslissing op bezwaarzaken loopt op, blijkt uit de cijfers. Dat zie je ook aan de dwangsommen die het UWV moet betalen aan mensen die te lang wachten.
Dat is van een half miljoen in 2021 opgelopen naar 3 miljoen 2 jaar later.
Tien maanden onzekerheid
"Daar is het probleem dus ook alleen maar aan het toenemen", reageert jurist Jim Faas. In 2024 staat de teller in de eerste drie maanden al op 1,7 miljoen euro.
Hij vervolgt: "Vorige week benaderde iemand mij nog dat ze te horen heeft gekregen dat haar bezwaar tot volgend jaar maart moet wachten. En dan moet de beslissing nog komen. Moet je nagaan, dat is zeker 10 maanden in onzekerheid."
Kamer kreeg slechts deel dwangsommen
De Tweede Kamer is niet op de hoogte van deze fors oplopende kosten die het gevolg zijn van oplopende achterstanden en fouten. Tot nu toe informeerde de minister de Tweede Kamer namelijk alleen over dwangsommen bij (her)beoordelingen en niet over dwangsommen die ontstaan bij beroep- en bezwaarprocedures, of over de proceskosten van de beroepszaken bij de rechtbank.
Uit informatie die voormalig minister Karien van Gennip verstrekte, is te zien dat het UWV slechts 29 miljoen aan juridisch kosten doorgeeft in plaats van de werkelijke kosten van 61 miljoen die EenVandaag boven water heeft gekregen. Dwangsommen bij bezwaarprocedures en proceskosten worden niet meegerekend, terwijl Kamerleden hier nadrukkelijk om gevraagd hadden.
Aantal aanvragen
Ook over het aantal WIA-aanvragen is de Kamer verkeerd geïnformeerd. Uit cijfers die EenVandaag opvroeg bij het UWV blijkt dat er sinds 2021 jaarlijks 6.000 tot 8.000 aanvragen te weinig zijn doorgegeven. Dat is ongeveer 8 procent van alle aanvragen per jaar.
Het UWV laat in een reactie weten dat de cijfers alleen de aanvragen van één specifieke afdeling zijn. Daarmee is het dus niet het totale aantal WIA-aanvragen.
Bal bij politiek
Volgens Faas is nu de politiek aan zet om hier verandering in te brengen.
"Eigenlijk is alles wat er niet goed is aan de WIA en dat er problemen zijn nu wel bekend. Het is nu aan de minister en Tweede Kamer om besluiten te nemen die impact hebben en richting geven."
Juiste bedrag gemeld
Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Eddy van Hijum (NSC) bestrijdt dat de Tweede Kamer verkeerd is geïnformeerd. "Alle informatie die wij hebben over de huidige stand van zaken bij het UWV hebben wij aan de Kamer verstrekt."
Wel benadrukt hij dat er 'openheid moet zijn' over de omvang van het probleem. "Dus cijfers die niet volledig zijn, die moeten gewoon op tafel komen. Laat ik daar geen misverstand over laten bestaan."
'Een heel technisch verhaal'
Volgens hem is het juiste bedrag van de kosten aan de Kamer gemeld. "Dat is een heel technisch verhaal: of je wel of niet proceskosten daar ook in meeneemt of niet. Dus het is geen actie om kosten achter te houden of wat dan ook. We willen gewoon het totale plaatje aan de Kamer schetsen, dus als dat inclusief de proceskosten is, dan is het dit bedrag."
Van Hijum zegt de situatie zo snel mogelijk recht te willen zitten. "Maar wat de kern van het probleem is, is dat het UWV gewoon te maken heeft met enorme achterstanden waardoor mensen niet op tijd duidelijkheid krijgen en dat dat probleem zich steeds verder opstapelt. En daar moeten we denk ik een eind aan maken."
UWV niet enige met probleem
Als kersvers minister zegt hij geschrokken te zijn van 'de staat van de uitvoering bij het UWV'. "En ik kan inmiddels ook wel zeggen dat het UWV ook niet de enige publieke uitvoerder is die met dit probleem te maken heeft."
"We hebben wet en regelgeving in algemene zin veel te ingewikkeld gemaakt." Het oplossen van het probleem wordt volgens Van Hijum een proces 'van de lange adem'.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.