Met het vertrek van Mark Rutte 'ligt het speelveld helemaal open', zegt politiek commentator Joost Vullings

De mededeling dat demissionair minister-president Mark Rutte de politiek gaat verlaten kwam 'vrij onverwachts'. Dat zegt politiek commentator Joost Vullings. De komende tijd wordt ontzettend spannend, denkt hij: "Het speelveld ligt volledig open."

Niet alleen Mark Rutte neemt binnenkort afscheid, ook demissionair minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra en CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma stellen zich niet opnieuw verkiesbaar.

Onverwachte wending

"Het leek een spannende dag te worden, vanwege die motie van wantrouwen van de oppositie richting premier Rutte. Er zou een harde confrontatie komen tussen Rutte en de oppositie, de messen waren geslepen. Toen kondigde Rutte zijn vertrek aan. Daar had niemand op gerekend. Dus daar is dan toch wel iedereen stil van", zegt Vullings

De dag begon volgens hem zoals elke 'normale' dag. Hij kwam Rutte tegen toen hij het gebouw in liep, de premier groette even vrolijk als altijd. "Bij aanvang van het debat zag je wel spanning op zijn gezicht. Hij oogde vermoeid, je zag dat het hem veel deed. Maar ja, dan daarna in de wandelgangen is hij weer even vrolijk, charmant en bijdehand als we hem kennen."

Enorm verleden

De Tweede Kamer debatteert vandaag over het vallen van het kabinet, dat klapte op het asielbeleid. Vullings verwacht dat het vooral over het vertrek van de VVD-leider gaat. "De toon van het debat is natuurlijk anders dan vooraf gedacht. De prop die het politieke systeem verstopte heeft zijn vertrek aangekondigd."

Dit weekend heeft de demissionair premier zich gerealiseerd dat aanblijven niet meer van belang is voor de VVD, denkt Vullings. "Je zag een leider die gewoon net één termijn te lang is doorgegaan. En een enorm verleden met zich meesleept. Die niet meer sprak over nieuw beleid, maar vooral over fouten uit het verleden. En dan merk je dat iemand aan het einde van zijn politieke loopbaan zit."

My way or the highway

Vorige week was er al een stijlbreuk te zien bij Rutte, die bekend staat om zijn compromissen. "Wat betreft de asieldeal was het een ordinaire 'my way or the highway'. Dat komt niet overeen met zijn premierschap", legt Vullings uit.

"Stel Rutte had zich opnieuw verkiesbaar gesteld en de partij zou weer de grootste worden, maar niemand zou met hem samen willen werken, dan zit je de partij in de weg. Zoals je in onze opiniepeiling hebt kunnen zien had de VVD-kiezer het gesnapt als hij zou blijven. Maar het zou een recept van ellende voor de partij zijn geweest."

Kaarten opnieuw geschud

"De kiezer krijgt allemaal nieuwe mensen voorgeschoteld. Het speelveld ligt volledig open en de kaarten worden de komende maanden opnieuw geschud", zegt Vullings.

"Op het volgende lijsttrekkersdebat krijg je nieuwe gezichten te zien. De mensen die de afgelopen twee kabinetten ons land hebben geleid, zijn er straks niet meer. Dat betekent dat het politieke landschap er toch in een keer heel anders uitziet. Een VVD zonder Rutte, GroenLinks en de Partij van de Arbeid die samen een lijst gaan vormen. De BBB. We krijgen een hele andere verkiezing dan de keer daarvoor."

Opvolger

VVD-partijvoorzitter Eric Wetzels heeft aangekondigd om deze week nog met een nieuwe kandidaat-lijstrekker te komen. Iemand met een schone lei, verwacht Vullings. "Die kan toch wat makkelijker al die fouten die in door voorgaande kabinetten onder leiding van Rutte gemaakt zijn van zich of haar afschudden. Dat maakt het in de campagne makkelijker voor de VVD. Maar wie dat is, dat moet nog blijken."

Maar het beeld van de ervaren premier die voor stabiliteit zorgde, dat is de partij kwijt. "Die premierbonus heb je niet meer, nee. Het wordt heel spannend of dit nu de nieuwe middenpartij is die door de kiezer in de steek gelaten wordt. Zoals bij andere partijen in het verleden gebeurd is."