Meer tieners en twintigers op de kandidatenlijsten: generatie Z ziet politiek als manier om dingen voor elkaar te krijgen

Op zeventig jongeren kun je stemmen tijdens de aankomende verkiezingen. Veel meer dan 4 jaar geleden. En dat heeft een reden: "De laatste jaren zijn jongeren meer betrokken bij de politiek."

In 2017 was 6,8 procent van de kandidaten voor de Tweede Kamerverkiezingen 30 jaar of jonger. Bij de aankomende Tweede Kamerverkiezingen is dit 10,6 procent. Het aantal twintigers en zelfs tieners met politieke ambities neemt toe. Dat blijkt uit een analyse van EenVandaag.

Meer betrokken

"Het lijkt erop dat veel jongeren tegenwoordig politiek geëngageerd zijn. Ze lijken zich - meer dan de generatie voor hen - betrokken te voelen bij wat er speelt in de maatschappij", vertelt politicoloog Roderik Rekker. Dit is volgens hem een reden dat meer jonge mensen zich kandidaat stellen. "Deze generatie is de hoogst opgeleide tot nu toe. Jongeren van nu hebben er relatief veel vertrouwen in dat ze iets van de politiek snappen."

De generatie waar Rekker het over heeft bestaat uit millennials, geboren tussen 1981 en 1996. En uit generatie Z, geboren tussen 1997 en 2012. De millennials zijn inmiddels 'doorgebroken' in de Tweede Kamer en generatie Z mag voor het eerst in groten getale stemmen.

Karikatuur

Dat jongeren meer betrokken zijn bij politiek is te zien aan de hoge opkomst tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2017: 76 procent stemde toen. Een ontzettend hoog percentage in vergelijking met veel andere landen. "Het is een enorme karikatuur dat jongeren niet geïnteresseerd zijn in de politiek", zegt Rekker.

De afgelopen verkiezingen was de hoogste opkomst gemeten onder jongeren sinds 1981, vertelt de politicoloog. Vóór de jaren 80 was hetzelfde aan de hand. Maar vanaf de jaren 80 werd de opkomst onder jongeren lager. "Nu lijkt er dus voorzichtig sprake te zijn van een opwaartse trend."

Scherp debat

De betrokkenheid bij de politiek onder jongeren is terug te zien tijdens de Black Lives Matter- en klimaatprotesten afgelopen jaar, vertelt Rekker. Duizenden jongeren gingen hiervoor de straat op en lieten hun stem horen. "De politiek is de afgelopen jaren een stuk spannender geworden. Op verschillende thema's voeren we een scherp debat met veel polarisatie, waar ook jongeren een mening over hebben, zoals racisme en het klimaat." Dit kan jongeren naar de stembus trekken, of zelfs enthousiast maken om de politiek in te gaan.

Jongeren op de kieslijst kunnen vertellen wat er leeft onder hun leeftijdsgenoten en zo hun belangen op de politieke agenda zetten. "Maar dan moeten jonge politici wel zelf deze handschoen oppakken en niet alleen meestemmen met de partijpunten."

Jonge kiezers binden

Sommige partijen maken bewust de keuze om jonge kandidaten op de kieslijst te zetten. Met name de Partij van de Arbeid is flink aan het verjongen. De gemiddelde kandidaat op deze lijst is 7 jaar jonger dan tijdens de vorige verkiezingen. Ook Forum voor Democratie en Partij voor de Dieren vestigen hun hoop op jongere mensen. Op deze kieslijsten zijn de kandidaten gemiddeld 5 jaar jonger in vergelijking met de kieslijsten van 2017.

Rekker: "De redenen en motivaties om jongeren op de kandidatenlijst te zetten kunnen per partij verschillen. Voor de PvdA speelt het waarschijnlijk een rol dat ze een vergrijsd electoraat hebben van ongeveer 59 jaar oud. Om jonge kiezers te binden kan het een eerste stap zijn dat er meer jongeren op de lijst staan."

Verhaal belangrijker dan leeftijd

Toch wil de politicoloog hiervoor waarschuwen. "Als partijen jonge stemmers willen trekken, is het geen wondermiddel om jonge mensen op de lijst te hebben. Jongeren stemmen iets vaker op jonge lijsttrekkers, maar het is een klein verschil. Een aantal van de meest populaire politici onder jongeren zijn ontzettend oud, kijk bijvoorbeeld naar Bernie Sanders in de Verenigde Staten."

Een politicus met een helder ideologisch verhaal die thema's aanspreekt die jongeren belangrijk vinden, is volgens Rekker belangrijker dan leeftijd. "Het kan dus zijn dat de PvdA toch een oud electoraat aantrekt."

Gemiddelde leeftijd daalt langzaam

De gemiddelde leeftijd van de kandidaten van de Tweede Kamerverkiezingen daalt langzaam. In 2017 was de gemiddelde kandidaat 45 jaar. Bij de komende verkiezingen is dit 44 jaar. Of de trend van verjonging door gaat zetten, vindt Rekker lastig te zeggen.

"Het is niet de eerste keer dat Kamerleden wat jonger worden. We hebben eerdere golven van verjonging gehad." Rekker vraagt zich daarom af hoeveel jonger ze de Kamer kunnen maken, met het oog op vergrijzing en dat je kandidaten zoekt met ervaring. "Je kunt moeilijk de hele kamer vol twintigers zetten."