Dieselvrachtwagens worden vanaf 2025 geweerd uit tientallen steden, maar elektrische vrachtwagens rijden er nog nauwelijks. Lidl wil per 2030 volledig elektrisch rijden, maar is nu nog een uitzondering. "Belangrijke rol weggelegd voor nieuw kabinet."
"Het rijdt geruisloos en is daarmee fijn voor de klant. Voor mezelf is het heel ontspannend, ik hoor de omgeving goed. Mocht er iets aan de hand zijn dan hoor ik niet de motor, maar wat er gebeurt", zegt vrachtwagenchauffeur Dennis Kamerbeek, die onder meer voor Lidl rijdt. Hij ziet veel voordelen aan zijn elektrische truck.
200 elektrische vrachtwagens
Voor de bevoorrading van supermarkten gaat Lidl vanaf volgend jaar werken met vrachtwagens die op elektriciteit of bio-brandstoffen rijden. Dat laatste type brandstof wordt niet beschouwd als geheel duurzaam, en ook daar wil het bedrijf uiteindelijk vanaf.
Uiterlijk in 2030 wil de supermarktketen dat al haar 200 vrachtwagens volledig elektrisch rondrijden. Op het terrein van het distributiecentrum in Almere zijn daarvoor laadpalen geïnstalleerd.
Duurzaam vrachtverkeer nog in kinderschoenen
Uit de laatste gegevens van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) blijkt dat de verduurzaming van het vrachtvervoer op de weg pas in de kinderschoenen staat. Nog geen 1 procent van de vrachtwagens is duurzaam, terwijl dat percentage bij personenauto's boven de 7 procent ligt.
Er is wel versnelling zichtbaar, want het aantal duurzame vrachtwagens (zwaarder dan 3,5 ton) is sinds begin dit jaar bijna verviervoudigd, van een kleine 400 naar ruim 1.400. De groei zit met name bij elektrische trucks. Die zijn dus opmars, maar nog steeds beperkt.
Zeker gezien de ambities van het demissionaire kabinet. Die wil dat er in 2030 16.000 duurzame vrachtwagens rondrijden in ons land. En dat er vanaf 2025 in 30 tot 40 steden zero-emissiezones komen. Ook wil de regering dat er vanaf 2026 een vrachtwagenheffing wordt ingevoerd waarmee fossiele brandstoffen worden belast.
'Laten zien waarom het wél kan'
"Het past bij ons duurzaamheidsbeleid en we moeten ook, vanwege de wetgeving", legt Albrecht de Glee van Lidl Nederland uit. Hij is manager logistiek bij de supermarktketen. Het bedrijf is naar eigen zeggen al een paar jaar bezig met de voorbereiding.
Onder meer door regelgeving is de overstap niet makkelijk. Het belemmert veel andere bedrijven om de keuze te maken. "We willen laten zien waarom het wél kan", zegt De Glee. Lidl ziet zichzelf graag als voorbeeld.
Nu nog onaantrekkelijk
Dat andere bedrijven huiverig zijn om de overstap te maken, heeft tal van redenen: de vrachtwagens zijn twee tot drie keer zo duur, er zijn nog nauwelijks laadpunten en de meeste elektrische trucks kunnen tot nu toe maar rond de 200 kilometer rijden. Dat leidt er ook toe dat duurzaam vrachtvervoer achterblijft bij personenauto's.
Tot zover allemaal redenen om als bedrijf níet te kiezen voor de elektrische vrachtwagen. Maar volgens onderzoeker elektrische mobiliteit aan de TU Eindhoven Auke Hoekstra kan dit snel veranderen. "Ik verwacht dat het over een jaar of 3 à 4 niet meer rendabel is om nieuwe dieselvrachtwagens aan te schaffen."
Omslag bij fabrikanten
Volgens hem is een van de belangrijke redenen van het achterblijven van de elektrische vrachtwagen dat het voor fabrikanten niet interessant was om vol in te zetten op elektrische trucks. "De prijzen van elektrische vrachtwagens zijn 2 tot 2,5 keer zo hoog en fabrikanten kunnen ook minder krijgen voor de batterijen, dus je verdient meer als je deze inbouwt in personenauto's."
De onderzoeker ziet dat de omslag nu wel in een rap tempo gemaakt wordt. "Alle grote truckbouwers hebben zich gecommitteerd aan elektrisch. Ze houden op met het ontwikkelen van brandstofmotoren." Een uitdaging is nog wel om het maakproces van de batterij te verbeteren, voegt hij daaraan toe.
'Rol voor nieuw kabinet'
Hoekstra verwacht dus dat de technische drempels voor de bouw van elektrische vrachtwagens snel worden weggenomen, maar de laadmogelijkheden van de voertuigen laat nog wel te wensen over.
Hij ziet hierbij een belangrijke rol voor een nieuw kabinet en denkt daarbij aan de aanpassing van regelgeving en het beïnvloeden van de dieselprijs. Ook moet er volgens hem geld ter beschikking worden gesteld om het neerzetten van de laadinfrastructuur makkelijker te maken.
Laadprijs deels vergoeden?
Juist dat laatste is cruciaal om bedrijven te laten kiezen voor duurzaam transport en vormt nu nog een grote belemmering, ziet Hoekstra. "De investering voor bedrijven die laadpalen willen neerzetten is nu nog heel lastig. Het kost 600 miljoen euro om voldoende laadpalen neer te zetten. Als je er dan als overheid 100 miljoen euro bijlegt, kan je dat heel snel afdwingen."
Zijn idee is dat een deel van de elektriciteitsprijs dan wordt vergoed, zodat die laadprijs relatief laag kan worden gehouden. "Een deel van de kosten worden dan betaald en als het dan geld gaat opleveren voor de laadbedrijven, dat bouw je dan af. Dat is veel waardevoller dan subsidie."
Plannen van demissionair kabinet
- Er komt in 2024 onder meer een subsidieregeling voor bedrijven die laadpalen voor vrachtvervoer neerzetten. Het budget daarvoor is nog onbekend.
- De populaire aanschafsubsidie voor duurzame vrachtwagens wordt verlengd. De 57 miljoen euro die daar eerder voor was uitgetrokken, was niet genoeg. Ook hier is het budget nog onbekend.
- Demissionair staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat heeft deze week de start aangekondigd van een onderzoek om kennis te verzamelen over het bouwen van laadpleinen voor elektrische vrachtwagens.
- Demissionair klimaatminister Rob Jetten liet vorige week weten de problemen op het overvolle elektriciteitsnet onder andere te willen aanpakken door bedrijven te vragen om buiten de spitsuren gebruik te maken van hun aansluiting. Dan kunnen er meer bedrijven worden aangesloten.
Het zijn allemaal maatregelen die ook het duurzaam vrachtvervoer vooruit moeten helpen. Het succes zal afhangen van de plannen van het nieuwe kabinet. TU Eindhoven-onderzoeker Hoekstra is hoopvol: "Als je ervan uitgaat dat de prijzen van diesel en elektriciteit gelijk blijven en de accu's goedkoper worden, dan zal de aanschaf van e-trucks een vlucht nemen."
Aansluiten op stroomnet
"Er had allang over nagedacht moeten worden, wil je ook de zero-emissiezones een succes laten worden", zegt ook logistiek manager De Glee van Lidl Nederland.
De supermarktketen heeft dus laadpalen op eigen terrein, maar liep daarbij tegen een ander probleem aan: het aansluiten op het elektriciteitsnetwerk. Daar is het bedrijf sinds 2021 mee bezig geweest, vertelt De Glee: "Dat was de grootste drempel."
Vaak 's nachts laden
Hoekstra van de TU Eindhoven vindt ook dat de regelgeving om laadstations aan te sluiten veel te weinig flexibel is, terwijl juist de vrachtwagens vaak laden in de nacht, als er voldoende stroom beschikbaar is. Hij adviseert bedrijven die elektrisch willen gaan rijden en merkt hoe lastig het is om dat aan de netbeheerders duidelijk te maken.
"Dan leggen we aan de netbeheerders uit dat we alleen in de nacht er gebruik van gaan maken. Toch zeggen ze vaak 'nee'", weet de onderzoeker uit ervaring. "Vanuit de overheid zou er ook meer gestuurd moeten worden. Dat is een duidelijke belemmering."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.