Kan het kabinet bedrijven als FrieslandCampina verplichten een deel duurzame melk in te kopen bij boeren? Een Kamermeerderheid wil dat de minister dat onderzoekt. Het kan voor boeren een oplossing zijn om met minder dieren meer te verdienen.
CDA-Tweede Kamerlid Derk Boswijk wil dat minister Piet Adema van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) onderzoekt of het bijmengen van duurzame melk bij normale melk boeren kan helpen bij hun voortbestaan. "Het ministerie focust te veel op hoe boeren kunnen stoppen, maar de uitdaging zit 'm in hoe we zorgen dat boeren wél door kunnen als ze dat willen."
Ingrijpen in de markt
Het bijmengen van duurzame melk kan er volgens Boswijk voor zorgen dat boeren meer verdienen: "Er zijn nu keurmerken en er is biologische melk, maar niet alle boeren kunnen daaraan meedoen. Onder andere omdat er te weinig consumenten zijn die die producten kopen. Daarom zou je het moeten verplichten, door in te grijpen in de markt."
De verwerkende industrie, zoals FrieslandCampina, zou dan een bepaald percentage duurzame melk moeten inkopen bij de boeren met wie ze zaken doen. "Bijvoorbeeld 20 procent, na verloop van tijd kun je dat verplichte percentage ophogen, zodat de vraag naar duurzame en biologische producten vanzelf groter wordt", legt Boswijk uit. Het is niet voor het eerst dat dit wordt geopperd. Eerder adviseerde de groep Toekomst Zoekt Boer iets soortgelijks aan Johan Remkes, die toen bemiddelaar was in het stikstofdossier.
Net als biobrandstof
Voor een bedrijf als FrieslandCampina zal het volgens Boswijk wel 'even wennen' zijn. "Er zal weerstand ontstaan. Dat was bij de olie-industrie ook toen er biobrandstoffen bij benzine gemengd moesten worden, maar nu weten we niet meer anders. De verwerkende industrie heeft uiteindelijk belang bij een duurzame sector."
In het plan van het CDA is het niet zo dat elk pak melk in de supermarkt uit precies 20 procent duurzame melk moet bestaan, maar de verwerkende bedrijven moeten wel een verplicht percentage duurzame melk inkopen.
'Melk paar cent duurder'
Volgens Boswijk zouden boeren een betere prijs kunnen krijgen voor de duurzame melk als er gebruik wordt gemaakt van de Wet Ruimte voor Duurzaamheidsinitiatieven. Door die wet zou wat de consument meer betaalt in zijn geheel bij de boer terecht kunnen komen, verwacht hij.
Het zou betekenen dat de melkprijs in de supermarkt een paar cent hoger wordt. Boswijk: "Daar zal niemand van wakker liggen." En als dat wel zo is? "Ik zie veel mensen met zakdoeken en omgekeerde vlaggen. Dat is mooi, maar we moeten vooral duurzamer consumeren en meer betalen." Om die gedragsverandering te bewerkstelligen is een verplichting voor het verplicht bijmengen van duurzame melk nodig, denkt hij.
Makkelijker aan stikstofrichtlijnen voldoen
Welke boeren mee kunnen doen als het plan doorgang vindt, is volgens Boswijk nog niet helemaal duidelijk en zal met de sector besproken moeten worden. Hij denkt aan boeren die nu deelnemen aan duurzame keurmerken, biologische boeren, maar ook boeren die dichtbij natuurgebieden zitten en zich graag aan de stikstofdoelen willen houden.
Door de zekerheid dat deze laatste groep boeren extra geld krijgt van de industrie en met minder dieren rond zou kunnen komen, kunnen ze makkelijker voldoen aan de stikstofrichtlijnen.
Export
Een belangrijk kritiekpunt op het verplicht bijmengen van duurzame melk is dat een groot deel van de melk die in Nederland wordt geproduceerd naar het buitenland wordt geëxporteerd. Als die melk duurder wordt, betekent dat ook iets voor de exportpositie van ons land. Is het dan wel de moeite waard om in te grijpen in alleen de Nederlandse markt?
Boswijk: "Het is onze verantwoording om alles uit de kast te halen zodat de boer weer perspectief krijgt. We hebben invloed op wat we zelf consumeren."
Meerderheid
Het voorstel van Boswijk krijgt in elk geval steun van de VVD, D66, de ChristenUnie, GroenLinks en de PvdA. De partijen willen dat de minister het voorstel voor het bijmengen van melk gaat bespreken met de sector.
De ChristenUnie oppert het idee vandaag ook tijdens de landbouwbegroting. Tweede Kamerlid Pieter Grinwis: "De ChristenUnie wil de veelbelovende mogelijkheid van melk bijmengen graag uitgewerkt zien. Er liggen nog wel wat hobbels op de weg: Wat is duurzaam? Hoe zorgen we dat de verwerkende industrie echt een goede prijs aan de boer betaalt?" Laura Bromet van GroenLinks steunt het voorstel ook, al zou ze liever willen dat de gehele sector duurzaam zou worden, in plaats van een gedeelte. In oktober kwam Volt al met eenzelfde voorstel als vandaag wordt geopperd.
'Sympathiek, maar makkelijk realiseerbare middelen'
In een reactie laat FrieslandCampina weten dat ze 'het voorstel voor bijmenging van melk op het eerste gezicht sympathiek vinden'. "Maar wij geloven dat er effectievere en makkelijker realiseerbare middelen zijn om hetzelfde doel te bereiken en waarbij er voor de boer een eerlijke vergoeding is voor zijn inspanningen op het gebied van duurzaamheid."
Het bedrijf verwijst daarbij aan het extra stimuleren van zuivel onder onafhankelijke keurmerken, zoals On the Way to PlanetProof of Skal.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.