Inwoners aardbevingsgebied Groningen moeten loten om steun: 'Het lijkt wel een spelshow waarin we om koffers met subsidie strijden'

Inwoners uit het aardbevingsgebied in Groningen moeten loten voor subsidie om hun huizen te kunnen verbeteren. "Iedereen gelijktijdig helpen lukt kennelijk niet, dus nu moeten we met elkaar vechten om de subsidies. Het is gekmakend."

75 miljoen euro was er dit jaar te verdelen onder Groningers in het aardbevingsgebied. Om in aanmerking te komen voor een bedrag moesten inwoners een subsidieaanvraag indienen. Maar de pot was na een paar dagen al bijna leeg.

Restjes uit de pot

Niels Hilboesen is een van de Groningers die vorige week in een mail de vraag kreeg of hij aan een loting wil meedoen, omdat hij zijn aanvraag indiende toen de pot al bijna leeg was.

"De aanvragen voor 1,2,3 en 4 juli zijn toegekend. Maar toen was de subsidiepot van 75 miljoen zo goed als leeg en zijn ze gestopt. Voor mij en de andere Groningers die te laat waren, wordt nu deze loting georganiseerd, voor de restjes uit de pot." En daar is hij flink verontwaardigd over.

'Om gek van te worden'

"We hebben hier al zo vaak meegemaakt dat het misging met de schadeafhandeling. De buren kregen wel een vergoeding voor dezelfde scheuren als bij ons, en wij niet."

Niels wil benadrukken dat de schade aan zijn huis 'wel meevalt' vergeleken met die van andere gezinnen. "Er zijn mensen die het veel slechter hebben dan wij. Maar dat neemt niet weg dat ook wij recht hebben op subsidie en nu komen we in een loting terecht. Het is om gek van te worden."

Recht van de sterkste

Volgend jaar wordt er opnieuw subsidie beschikbaar gesteld waarop kan worden ingeschreven. "Dat wordt dus een nieuwe ratrace, ik zie daar enorm tegenop", zegt Niels.

"We moeten met elkaar vechten om subsidie. Het lijkt wel een spelshow met een paar koffers waar we met z'n allen om moeten strijden. Het is weer het recht van de sterkste. Mensen die goed zijn met de computer en weten hoe zo'n aanvraag werkt winnen dit."

'Geen normale subsidie'

In een reactie zegt het ministerie van Binnenlandse Zaken dat een loting de normale gang van zaken is bij een subsidieaanvraag. Als een subsidieregeling wordt overschreden, dan is er een op een gegeven moment altijd sprake van een loting, zegt een woordvoerder.

"Maar onze situatie in Groningen is niet 'normaal'", reageert Niels. "Bij een normale subsidie zou ik inderdaad denken: 'op is op'. Maar dit is een tegemoetkoming voor alle ellende. We zouden allemaal geld krijgen om de waardevermindering van onze huizen enigszins te compenseren."

'Verkeerd signaal'

"De overheid geeft een verkeerd signaal af met de verdediging dat dit 'nu eenmaal zo gaat bij subsidieaanvragen'." Hoogleraar sociale psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen Tom Postmes doet al 7 jaar onderzoek naar maatschappelijke reacties op de aardbevingen in de provincie.

Hij begrijpt de frustratie van onder anderen Niels. "De overheid laat het al 10 jaar afweten. Als het ergens zo in soep loopt en je wilt het repareren, dan moet je wellicht afwijken van de normale procedures."

'Nooit voldoende geweest'

Waarom de overheid het dan toch zo aanpakt, is Postmes een raadsel. "Maar ik zie wel een patroon: het Rijk vertelt aan de rest van Nederland dat er een oplossing is, een akkoord. Maar als je die akkoorden goed leest, is er altijd weer te weinig geld gereserveerd of ontbreken harde garanties."

Vroeg of laat komt dan altijd weer hetzelfde gedoe, weet hij inmiddels. "De Groningers zijn dan boos en zeggen: 'Dit is niet wat is beloofd, de overheid komt haar afspraken niet na. En de rest van Nederland denkt: 'Is het nou nóg niet genoeg? Moet er nu nóg weer meer bij?' Maar het wrange is: het is nooit voldoende geweest."

'200 miljoen te weinig'

Ook nu zit er 200 miljoen euro te weinig in de pot, zegt Postmes. "Het totale beschikbare bedrag is 300 miljoen euro voor 50.000 huizen; 200 miljoen te weinig.

Van de 300 miljoen kwam dit jaar de eerste 75 miljoen beschikbaar, genoeg voor 7.500 woningen, zegt Postmes. "Maar je kunt toch niet in het eerste jaar maar 7.500 van de 50.000 woningen doen en voor iedereen die te laat intekent gaan loten?"

'Stel voldoende middelen beschikbaar'

"De mensen die buiten de boot vallen, vinden dan natuurlijk dat je je afspraken niet nakomt", zegt hij. "De regeling is bedoeld voor alle inwoners, niet voor sommige (ingelote) bewoners."

"Dus als je dan gaat uitkeren en je doel is om een impuls te geven aan het toekomstperspectief van de inwoners, zoals in het bestuursakkoord staat, dan is het billijk dat je voldoende middelen beschikbaar stelt."

Boter bij de vis

De grootste bron van stress bij Groningers is al jaren niet het aardbevingsrisico maar de aanpak van de overheid, blijkt uit het onderzoek van Postmes. "Wat ik zie is dat de overheid het probleem in Groningen steeds weer zo klein mogelijk voorstelt."

"Juist in een gebied waar ruimhartigheid is beloofd en waar keer op keer treurnis is uitgesproken over de wilde willekeur in het verleden, is deze gang van zaken erg te betreuren. Voor de overheid en instanties geldt: wie vertrouwen wil krijgen, moet vertrouwen geven. En dat betekent boter bij de vis."