In Duitsland werken boeren en natuurorganisaties samen om vee te beschermen tegen de wolf: 'Mogelijke oplossing tegen polarisatie'

Met jaloezie kijkt Mathilde Klaasse naar Duitsland, waar natuurorganisaties boeren helpen met het bouwen van wolfwerende rasters. "Ik vind het echt heel jammer dat wij hier de veehouders zo laten zwemmen. Wij moeten toch ook kunnen wat daar goed werkt."

Klaasse is van de Stichting Wolf Fencing Zuid Nederland, en zag hoe in België en Duitsland boeren geholpen werden toen de wolf daar na een lange afwezigheid weer zijn intrede deed.

'Enorme aanpassing'

"Na 150 jaar kwam de wolf ook terug in Nederland. Je bedrijfsvoering moet enorm aangepast worden om met zo'n roofdier weer samen te kunnen leven", zegt Klaasse. Boeren met grote hoeveelheden dieren en veel hectare grond zitten volgens haar met hun handen in het haar.

"Zet daar maar eens een hek omheen", verzucht ze. "Bij het aanvragen van subsidies raak je verstrikt in een woud aan regels. Daar heb je hulp bij nodig die in Nederland niet voorhanden is. De veehouders worden aan hun lot overgelaten."

Duits voorbeeld

Boeren kunnen van de provincie wel subsidie krijgen voor wolfwerende maatregelen, maar de aanleg ervan wordt niet vergoed en er is geen concrete hulp. In de Duitse deelstaat Nedersaksen is dat wel het geval: boeren krijgen daar hulp van natuurorganisatie Naturschutzbund Deutschland bij het bouwen van vaste of mobiele elektrische afrasteringen.

Peter Schutte is projectleider bij die organisatie en is sinds 2017 bezig met zijn project Herdenschutz Niedersachsen. Hij heeft drie betaalde krachten en vijftien vrijwilligers in dienst. In plaats van als natuurorganisatie tegenover de boeren te staan, helpen zij veehouderijen te beschermen tegen de wolf. "Wij bouwen de omheiningen samen met de diereigenaren", legt Schutte uit.

Samenwerken met boeren

"We overleggen met hen, bezoeken hen, en overtuigen hen dat zo'n hek zin heeft. We proberen samen oplossingen te vinden voor de veehouderij. Misschien is die samenwerking de sleutel tot een oplossing voor de bestaande polarisatie rond de wolf", concludeert Schutte.

In Nedersaksen kunnen eigenaren van schapen, geiten en gekooid wild alle materiaalkosten vergoed krijgen van de overheid. Houderijen met rundvee en paarden ontvangen die financiering alleen als ze zelf een bevestigde wolvenaanval hebben gehad of als er binnen een jaar tijd binnen 30 kilometer rond de boerderij drie bevestigde wolvenaanvallen zijn geweest.

Geen geld

In andere deelstaten wordt het bouwen van de rasters en de tijd die dat kost niet gesubsidieerd. Daar komt het team van Schutte om de hoek kijken, die boeren gratis helpt. Hij wordt gesponsord door onder andere het Wereld Natuurfonds in Duitsland.

In Nederland ziet Klaasse voor de praktische hulp aan boeren niet zozeer een taak weggelegd voor natuurorganisaties, maar meer voor de overheid. "Bij de natuurorganisaties klotst het geld niet tegen de plinten omhoog", zegt zij.

Subsidies aanvragen

"En dat terwijl er twee miljoen euro aan Europese subsidies klaarligt, waar alleen de overheid aanspraak op kan maken", vervolgt ze. "Laat de overheid daar een goed plan voor schrijven, die subsidie binnenhalen en een organisatie opzetten."

Klaasse ziet een organisatie voor zich zoals die van Schutte in Duitsland. "Met fulltime professionele betaalde krachten en vrijwilligers die de boeren gaan helpen met het aanvragen van subsidies en het plaatsen van deugdelijke hekken."

Frustraties bij stichting

Bij haar eigen stichting raken ze gefrustreerd door het gebrek aan financiering en tijd, vertelt ze. "We zijn dit met drie vrijwilligers enthousiast opgestart. We moeten het allemaal naast ons gewone werk- en privéleven doen. Dat red je niet in een paar uur per week."

Het kost veel tijd om een businessplan op te stellen en met provincies te onderhandelen. Bovendien ontbreekt het geld om dingen voor te schieten, legt ze uit. "Het liefst zou ik mijn baan opzeggen en al mijn tijd hierin steken, maar dat kan ik me financieel helaas niet permitteren."

'Angst door onwetendheid'

Een andere reden waarom Klaasse naar de overheid kijkt en niet naar natuurorganisaties, is dat volgens haar aan organisaties als Natuurmonumenten een 'imago van wolvenknuffelaars' kleeft. "In deze gepolariseerde tijd zal het anti-wolfkamp meer aannemen van de overheid, die als neutraal en onafhankelijk wordt beschouwd."

De Nederlandse overheid heeft volgens haar niet goed geanticipeerd op de komst van de wolf. 15 jaar geleden waarschuwden experts al dat de wolf eraan kwam. Toen hadden de agrarische sector en het publiek al voorbereid moeten worden, denkt Klaasse. "Als mensen beter geïnformeerd waren geweest, was er ook minder polarisatie. Onwetendheid veroorzaakt angst. Ook zouden de Nederlandse boeren dan meer waarde hechten aan wolfwerende hekken."

Boeren eerst sceptisch

Schutte merkte dat de boeren in Duitsland aanvankelijk ook heel sceptisch stonden tegen de hekken. Maar door mond-tot-mondreclame en het feit dat de hekken bleken te werken schakelden boeren steeds vaker zijn hulp in, vertelt hij.

"Het is bewezen dat de afrastering een zeer goed beschermend effect heeft. Voorwaarde is wel dat het op de juiste manier is gebouwd, dat het goed geëlektrificeerd is, met veel vermogen en het gebruik van de juiste materialen."

Wolvenrasters goed neerzetten

Als de wolf toch nog aanvalt, komt dat volgens hem omdat het hek niet genoeg spanning heeft, de afstanden tussen de draden niet goed zijn of het hek niet vrijgehouden is van begroeiing. Wolvenrasters werken wel degelijk, benadrukt hij, maar alleen als je ze goed neerzet. "Voorkom dat de wolven leren om obstakels te overwinnen door hekken niet deugdelijk te bouwen en slecht te onderhouden."

En kunnen natuurorganisaties ook in Nederland boeren daar niet bij helpen? "Het wolvenbeleid ligt in Nederland bij de provincies, niet bij Staatsbosbeheer", laat de natuurorganisatie in een reactie weten. "Onze taak als terreinbeherende organisatie is natuur beheren en beschermen. De schapen en de grond zijn niet van ons. De boer moet zijn vee beschermen tegen een wolf."