radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Ecoloog verrast door bijtincident met wolf, maar 'als een kind in de buurt komt, zijn het moeilijk voorspelbare situaties'

Ecoloog verrast door bijtincident met wolf, maar 'als een kind in de buurt komt, zijn het moeilijk voorspelbare situaties'
Een wolf op de Veluwe
Bron: ANP

Een kind is gisteren gebeten door een wolf op landgoed Den Treek bij het Utrechtse Leusden. Ecoloog Chris Smit verbaast zich over het voorval. "We weten uit de literatuur en historie dat er nauwelijks aanvallen zijn."

Het is een bijzondere situatie, volgens professor Ecologie en Natuurbeheer Chris Smit, aan de Rijksuniversiteit Groningen. Dat een wolf in Nederland direct een mens aanvalt, is dan ook uitzonderlijk.

Bevestigd dat het een wolf was

Het kind dat gisteren betrokken was bij een incident met een wolf, is wel degelijk gebeten door het dier. Dat zeggen de ouders, en de directeur van de buitenschoolse opvang van het slachtoffer.

Daarbij wordt het door meerdere volwassenen - die het zagen gebeuren - bevestigd. De provincie Utrecht zegt inmiddels ook dat het om een wolf gaat en vraagt bezoekers het natuurgebied te mijden.

Nauwelijks aanvallen

Smit is voorzichtig met het trekken van conclusies over het nieuwe incident in Leusden. "Wat we weten uit de historie en literatuur, is dat er nauwelijks aanvallen zijn."

Deze situatie is nieuw in Nederland, zegt hij. "Zowel voor ons als voor die wolf. Dus, experts kunnen roepen wat ze willen, inclusief ikzelf, maar we hebben tot nog toe relatief weinig ervaring hiermee. Dus ja, ik ben enigszins verbaasd."

Bekijk ook

500 gevallen

Wereldwijd zijn er in de afgelopen 18 jaar bijna 500 gevallen bekend waarin een wolf een mens aanviel. In Europa en Noord-Amerika is bewijs gevonden voor twaalf aanvallen met veertien slachtoffers. Daarvan waren er twee dodelijk, beiden in Noord-Amerika. Dat blijkt uit een wereldwijd data-onderzoek naar incidenten met wolven en mensen.

In Nederland leven op dit moment negen wolvenroedels, wolvenparen die jongen hebben gehad. Daarvan hebben zeven roedels hun territorium op de Veluwe.

Welpen beschermen

Hoe het komt dat er nu ineens sprake is van een aanval, is niet met zekerheid te zeggen. Wel zegt Smit dat het te maken heeft met het feit dat de wolf in kwestie welpen heeft. "Ze zijn heel voorzichtig en beschermend naar hun welpen toe. En vooral in een drukbevolkt Nederland, waar heel veel paden zijn, wordt dat lastig."

Bij veel andere dieren werkt dit hetzelfde, vertelt Smit, waaronder bij runderen en paarden. "Als daar een jong bij staat, staan er waarschuwingsborden. Mensen houden dan hopelijk vaker afstand." Maar ook dan gaat het weleens mis. "Daar zijn ook incidenten mee. Bij een wolf met jong kan dat dus ook gebeuren."

Chris Smit
Bron: Eigen foto
Professor Ecologie en Natuurbeheer Chris Smit

Wolven uitlokken

Over het algemeen zijn wolven bang voor mensen, legt Smit uit. "Tenzij er gevaar is. Je wil niet de confrontatie met een wolf aangaan, zeker niet als de wolf welpen heeft." En als dat toch gebeurt? "Als er onverhoopt toch een kind of volwassene in de buurt van een wolf komt, dan zijn dat moeilijk voorspelbare situaties."

Tegelijkertijd is de mens niet altijd bang voor de wolf. "Er zijn ook situaties op de Veluwe geweest dat mensen bewust voedsel achterlieten, om zo een wolf te kunnen fotograferen."

Probleemwolf of niet?

Bij bepaalde situaties wordt er over 'probleemwolven' gesproken. "Die moet herhaaldelijk dicht bij mensen komen", legt Smit uit. Zo'n wolf doet voor de tweede keer een aanval, zonder conditionering. Dat maakt dat de wolf bij het incident in natuurgebied Den Treek niet per definitie een probleemwolf is.

Ook omdat er sprake was van natuurlijk gedrag, namelijk het beschermen van de welpen, is geen sprake van een probleemwolf. In dit geval is er vooralsnog sprake van een 'probleemsituatie'.

Bekijk ook

Verdwenen hond

Opmerkelijk, omdat er vorige week in hetzelfde gebied een incident met een poedel heeft plaatsgevonden. Het hondje is in Leusden gebeten en meegenomen. Vermoedelijk was het een wolf die het huisdier meenam. Wat er verder met de hond is gebeurd, is nog niet duidelijk.

"Hij is niet teruggevonden, begrijp ik", vertelt Smit. Het hoeft volgens hem niet per se een wolf te zijn geweest die het beestje meenam. "Het kan ook om een grotere hond gaan. Het aandeel slachtoffers door hondenbeten in Nederland is namelijk vele malen groter. Maar het is niet onwaarschijnlijk dat het een wolf is."

'Moet landelijke aanpak komen'

Wat deze incidenten in elk geval duidelijk maken, is dat er een veel duidelijker landelijk beleid moet komen, vindt Smit. "Alle provincies hebben zo hun eigen aanpak, ondanks alles. En dat zou eigenlijk landelijk moeten en zeker in het geval van de wolf, die zich helemaal niet aan die grenzen houdt."

"Over het algemeen kan de informatievoorziening van de provincie beter." Hij vertelt ook dat dat een van de adviezen is die de Raad voor Dieren Aangelegenheden (RDA) recent heeft gegeven. "Er is een rapport gekomen, op aanvraag van het ministerie, en daar staat heel duidelijk dat er een platform moet komen waarbij mensen snel terecht kunnen met vragen, waarbij ook snel gereageerd kan worden. Dat ontbreekt."

Bekijk ook

'Niemand houdt zich eraan'

Vooralsnog is het advies van de provincie Utrecht, waar Leusden ligt, om het gebied te mijden. Een prima advies, zegt Smit, maar niemand houdt zich eraan.

"Het is gewoon moeilijk om in te schatten wat er op dit moment gebeurt met die wolven. Op de Veluwe en in Drenthe zijn er ook altijd plekken waar gewoon veel mensen komen. Het is zomervakantie in bepaalde regio's. Er zijn veel paden, veel recreërende mensen, dus de kans op contact met wilde dieren is vrij groot, vooral in deze tijd."

Informatie verzamelen

Tot slot vertelt Smit: "Ik denk dat het goed is om even rust te bewaren. Dit incident zal ongetwijfeld stof doen opwaaien en het zal misschien juist mensen naar het gebied trekken. Tegelijkertijd zal de discussie oplaaien tussen de voor- en tegenstanders van de wolf."

De focus moet nu vooral liggen op het verzamelen van informatie, zegt hij. "Het is belangrijk om te weten wat het kerngebied van die wolven is, waar die ophoudt, en zo informatie te verstrekken. Dus goed blijven communiceren met mensen."

Een kind is gebeten door een wolf op landgoed Den Treek bij Leusden

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Teruggestuurde asielzoekers duiken onder om later alsnog in Nederland asiel aan te vragen: 'Hier heb ik mensen die me kunnen helpen'

Teruggestuurde asielzoekers duiken onder om later alsnog in Nederland asiel aan te vragen: 'Hier heb ik mensen die me kunnen helpen'
Asielzoeker Muhammad is tot zijn opluchting toch nog in de Nederlandse asielprocedure gekomen
Bron: EenVandaag

Asielzoekers die in een ander Europees land zijn aangekomen, mogen hier worden geweigerd door de IND. Als ze na anderhalf jaar niet zijn teruggestuurd, mogen ze blijven. "Er zijn in ons land heel veel mensen die deze mensen helpen onderduiken."

Mohammad uit Iran is opgelucht. Hij heeft van zijn advocaat te horen gekregen dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn asielprocedure in behandeling heeft genomen. Hij is een politieke vluchteling en loopt gevaar in zijn geboorteland. Hij moest volgens de Dublinverordening een asielaanvraag eigenlijk in Kroatië afwachten.

'Ik wilde niet terug naar Kroatië'

Daar werd hij, voordat hij bijna twee jaar geleden in Nederland aankwam, door de Kroatische politie opgepakt en voor het eerst geïdentificeerd. Toen hij vervolgens naar Nederland doorreisde en bij de IND asiel aanvroeg, kreeg hij daar te horen dat ze zijn aanvraag niet in behandeling zouden nemen.

"Ik moest terug naar Kroatië", vertelt Mohammad. "Daar zouden ze mijn asielaanvraag in behandeling nemen. Maar ik wilde niet terug naar Kroatië. Ik heb hier in Nederland familie wonen en ben nierpatiënt. Hier heb ik mensen die mij kunnen helpen, in Kroatië niet."

Bekijk ook

Dublinverordening

De Dublinverordening bepaalt dat het land waar een vreemdeling Europa binnenkomt, verantwoordelijk is voor de behandeling van zijn of haar asielverzoek. Deze regels werden in 2003 ingevoerd om te voorkomen dat asielzoekers Europa rondreizen om in verschillende lidstaten een procedure te beginnen, maar ook om te zorgen dat niet ieder land zijn handen van een zaak af kan trekken.

Zodra iemand in Nederland asiel aanvraagt, wordt in verschillende databases gecontroleerd of diegene eerder in een andere EU-lidstaat is geweest. Als dat zo is gaat de IND niet verder met de asielprocedure. Nederland verzoekt de andere lidstaat dan om de asielzoeker terug te nemen: dat is een Dublinclaim.

Lastig in de praktijk

Vervolgens heeft de andere lidstaat twee maanden om op dat verzoek in te gaan. Is er na die periode nog geen reactie, dan geldt: wie zwijgt, stemt toe. De asielzoeker kan dan worden overgedragen.

Dat is de bedoeling, zegt universitair docent migratierecht Mark Klaassen, maar de praktijk is vaak anders. "De Dublinverordening werkt tussen lidstaten, en de effectiviteit hangt dus af van de bereidwilligheid van de verschillende landen. In de praktijk komt er van de Dublinregels niet veel terecht, omdat het andere land niet meewerkt, of omdat de asielzoeker niet meewerkt."

Bekijk ook

1 op 6 Dublinclaims ingewilligd

Dat blijkt ook uit cijfers die EenVandaag bij de IND heeft opgevraagd. Slechts 1 op de 6 Dublinclaims die Nederland in de afgelopen vijf jaar heeft gedaan, heeft geleid tot overdracht van een asielzoeker naar een ander land.

Het valt op dat er tussen de verschillende lidstaten grote verschillen zijn in bereidwilligheid. Zo neemt Duitsland asielzoekers bij bijna de helft van de claims daadwerkelijk terug, terwijl Italië nauwelijks op dit soort verzoeken reageert. In de afgelopen drie jaar is geen enkele asielzoeker vanuit Nederland teruggestuurd naar Italië, ondanks de ruim 4.000 verzoeken die er zijn gedaan.

Termijn van anderhalf jaar

Daar kunnen asielzoekers gebruik van maken. 'Dublin' houdt een land namelijk niet voor eeuwig verantwoordelijk voor de opvang: als iemand na achttien maanden niet is overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat, verloopt de claim en kan een hij of zij alsnog ergens anders een asielprocedure beginnen.

Klaassen: "Je ziet in de cijfers vaak staan: 'met onbekende bestemming vertrokken.' Dat zijn mensen die uit de asielzoekerscentra zijn vertrokken en uit het zicht van de overheid zijn geraakt. In de Dublinverordening staat dat na 18 maanden de Dublinclaim vervalt. Als iemand dan nog niet naar het land van aankomst is teruggestuurd, kan Nederland niet langer iemand weigeren, en wordt dan alsnog verantwoordelijk voor de asielprocedure."

info

Nieuw Europees migratiepact

Het EU-Asiel en Migratiepact bevat regels voor een nieuw Europees asielsysteem en treedt in 2026 in werking. De nieuwe Verordening over asiel- en migratiebeheer bevat regels over de verantwoordelijkheidstoedeling voor de behandeling van asielverzoeken over de EU-lidstaten en een solidariteitsmechanisme. Een belangrijk doel van deze regels is om de solidariteit tussen lidstaten bij de verdeling van asielverzoeken minder vrijblijvend te maken. De termijn waarmee een Dublinclaim dan zal vervallen wordt drie jaar, in plaats van anderhalf jaar.

Bekijk ook

Asielzoekers duiken onder

Volgens asieladvocaat Sonya Taheri weten veel asielzoekers precies hoe dat werkt, en anticiperen ze er ook op. "Ze hebben een paar maanden om een netwerk op te bouwen. Dan vertel ik ze op een zeker moment: het is nu het moment om uit het centrum te vertrekken. Dan duiken ze onder."

"Er zijn veel mensen in Nederland die deze groep willen helpen, omdat ze begrijpen dat ze hier willen blijven", ziet Taheri. "Omdat ze hier familie hebben, of omdat de landen waar ze naar terug moeten veel slechtere omstandigheden hebben."

Organisaties helpen 'Dubliners'

EenVandaag sprak meerdere kerkelijke organisaties die deze 'Dubliners' helpen. Geen van de organisaties wil hiermee in de publiciteit treden. Ze geven aan kwetsbare asielzoekers te helpen om die achttien maanden door te komen, en zo te voorkomen dat ze op straat moeten zwerven.

Ook de gemeente Amsterdam helpt deze groep in hun opvang voor ongedocumenteerden. "We willen voorkomen dat kwetsbare mensen op straat moeten slapen, want dat is het alternatief", zegt verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink. "Dat vinden wij voor die mensen onwenselijk, en het zorgt uiteindelijk voor meer overlast voor de stad."

Bekijk ook

Drie jaar ook overbruggen

Groot Wassink maakt zich zorgen over de nieuwe regels die volgend jaar zomer van kracht gaan. Dan wordt de termijn voordat een Dublinclaim vervalt drie jaar in plaats van achttien maanden. "Dat zal betekenen dat mensen nog langer in de illegaliteit moeten leven, met alle gevolgen van dien. Wij zien als gemeente in de praktijk wat het gevolg is van regels die niet goed werken."

Asieladvocaat Taheri maakt zich er geen zorgen om dat asielzoekers die hier willen blijven met een Dublinclaim die drie jaar niet zullen weten te overbruggen. "Er zijn hele Facebookgroepen waarin mensen in het geheim mensen tijdelijk opvangen. Het zal misschien net wat lastiger worden, maar mensen laten zich niet zo gemakkelijk afschrikken als ze duidelijk hun toekomst in Nederland voor zich zien."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Zorgen om gezondheid in Lochem door plan voor lelieteelt: een van de meest bespoten gewassen

De teelt van lelies op landbouwgrond in het Gelderse Lochem veroorzaakt grote onrust. Bewoners zijn bang dat de bestrijdingsmiddelen die daarbij gebruikt worden, schadelijk zijn voor hun gezondheid. Omwonenden hopen dat de teelt verboden wordt.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant