Honderden jonge vluchtelingen zitten thuis omdat speciale klassen voor nieuwkomers propvol zijn: 'Er kan echt niemand meer bij'

De Internationale Schakelklassen (ISK's) zijn overvol en hebben geen plek meer voor nieuwkomers. Honderden tieners zitten daardoor noodgedwongen thuis, tot grote frustratie van scholen: "We moeten kinderen weigeren, dat is heel kwalijk."

"Iedereen die zich nu meldt met het verzoek tot plaatsing moet ik afwijzen", vertelt Ellen Vervoorn. Zij is ISK-coördinator op het Edith Stein College in Den Haag. "In onze regio staan nu 100 kinderen in de middelbare schoolleeftijd op de wachtlijst. En het wordt alleen maar erger, want ik krijg elke dag verzoeken tot plaatsing."

'Tot de zomer geen plek meer'

Het Edith Stein College is niet de enige school met een wachtlijst. Uit onderzoek van ondersteuningsorganisatie LOWAN onder 79 ISK's blijkt dat 48 scholen een wachtlijst hebben, 17 ISK's geven aan de klassen maximaal opgerekt te hebben en geen extra leerlingen meer te kunnen bijplaatsen.

"ISK-onderwijs werkt alleen maar goed in niet te grote groepen", legt Vervoorn uit. "De klassen puilen nu uit. Er kan echt niemand meer bij." Hoe lang een kind moet wachten op een plek, is volgens haar niet te voorspellen. "Ik heb in elk geval tot aan de zomer geen plekken meer beschikbaar. Maar het is lastig 'nee' zeggen tegen iemand die naar school wil."

Wachttijden tegen de regels

Die lange wachttijden mogen dus niet: volgens de opvangrichtlijn van de Europese Unie moeten nieuwkomers binnen uiterlijk 3 maanden toegang tot onderwijs krijgen. "Maar door de enorme toestroom lukt dat niet meer", zegt Vervoorn. Sinds maart heeft de Haagse school veel nieuwe leerlingen uit Oekraïne en andere oorlogsgebieden zoals Syrië erbij gekregen.

Naast de hoge instroom speelt ook het personeelstekort de ISK's parten. "Er zijn te weinig mensen op de arbeidsmarkt. Dat is al voor het reguliere onderwijs een probleem, maar voor ons als ISK is het extra ingewikkeld", vertelt ze. "Voor ons zijn docenten die Nederlands als tweede taal geven heel belangrijk, maar er zijn te weinig mensen die zo'n opleiding hebben afgerond."

'Taal leren is cruciaal'

"Iedereen zit met de handen in het haar", vervolgt de ISK-coördinator, die ook met collega's uit andere regio's contact heeft. "We komen allemaal mensen tekort en moeten kinderen weigeren." Dat is heel kwalijk, vindt Vervoorn: "Een landverhuizing is geen kleine gebeurtenis in het leven van een kind. Je hebt alles en iedereen moeten achterlaten."

"En dan kom je in een land waar je de taal niet spreekt. De taal leren is echt cruciaal", benadrukt ze. "Op de ISK's kan dat in 1 of 2 jaar. We ervaren dat die tijd voldoende is om daarna met succes een havo of vwo-diploma te halen. Het is ontzettend belangrijk dat deze kinderen niet op een wachtlijst stil komen te staan."

Leren van vrijwilligers

Ook in Krimpen aan den IJssel staan tientallen tieners op de wachtlijst voor ISK-onderwijs, maar dankzij de gemeente staan de kinderen daar niet stil. Op het asielschip waar ze verblijven krijgen ze van vrijwilligers les in Nederlands, wiskunde en topografie.

"De kinderen in onze noodopvang zijn ontheemd en weten niet waar ze zijn", vertelt wethouder Wubbo Tempel. "Wij vonden het onaanvaardbaar dat ze zo lang zonder onderwijs zitten. We willen dat ze de taal leren en zelfvertrouwen krijgen, zodat ze in het reguliere onderwijs kunnen instromen en dan hopelijk een plek in de maatschappij kunnen vinden. Wij vinden dat elk kind dat verdient."

Wiskundedocent in Syrië

De drijvende kracht achter de lessen op het asielschip is Marwa Alkhas. Zij was 30 jaar wiskundedocent in Syrië, maar vluchtte 7 jaar geleden naar Nederland. Nu geeft ze les omdat ze de kinderen, maar ook de gemeente wil helpen. "Ik ben erg dankbaar voor de hulp die ik zelf heb gehad. Dat gevoel is heel bijzonder. En daarom wil ik iets terugdoen."

De 15-jarige Sepi uit Iran is blij met de hulp van vrijwilliger Marwa. "Ik ben minder verdrietig en heb meer hoop voor de toekomst. Marwa leert me te lezen en schrijven in het Nederlands, en ze helpt met rekenen. Dat is ook erg belangrijk, want ik wil later dierenarts worden."

Meer docenten Nederlands nodig

ISK-coördinator Vervoorn vindt het 'lovenswaardig' wat de vrijwilligers samen met de gemeente Krimpen aan den IJssel voor de in totaal 38 kinderen op het asielschip hebben opgezet. "Er wordt aan de kinderen gedacht en ze leren dingen. Ik vind het fantastisch dat er mensen zijn die dit vrijwillig doen."

Maar als school zou het Edith Stein College dit toch liever zelf organiseren, zegt directeur Bram van Welie. "Zo houden we zelf de regie en hebben we zicht op de leerlingen. Maar dat kan alleen als het ons lukt om meer personeel te vinden." Daarom doet hij een oproep aan iedereen in Nederland: "Laat je omscholen tot docent Nederlands als tweede taal. Het is fantastisch werk."

PvdA: kom met actieplan

Dat de gemeente Krimpen aan den IJssel de regels negeert om toch les te kunnen geven, noemt PvdA-Kamerlid Habtamu de Hoop 'bewonderenswaardig'. "Maar ze zouden niet in deze positie moeten zitten. De minister moet deze tijdelijke onderwijsvoorziening faciliteren, zodat het níét tegen de regels is." Hij wil de minister oproepen om de gemeentes te ondersteunen en met een actieplan te komen.

Dat nu les wordt gegeven door mensen die de Nederlandse taal niet als eerste taal hebben, vindt De Hoop eigenlijk niet wenselijk. "Dit vergroot de kansenongelijkheid. We weten dat ISK ontzettend goed werkt: na 1 of 2 jaar kunnen kinderen doorstromen naar regulier onderwijs en hun diploma halen. Dat is heel belangrijk, want we hebben goed opgeleide mensen nodig. Overal hebben we namelijk een personeelstekort."