Hoe lang duurt het om Oekraïners om te scholen tot F-16-piloot? 'De systemen zijn helemaal anders'

De Tweede Kamer buigt zich over de vraag of Nederland F-16's moet leveren aan Oekraïne. Sommige partijen vinden dat er geen tijd te verliezen is en willen dat we nu alvast beginnen met het trainen van Oekraïense piloten. De vraag is hoe lang dat duurt.

Oekraïne beschikt op dit moment alleen over MiG-straaljagers, die nog uit de Sovjettijd stammen. President Volodymyr Zelensky van Oekraïne vraagt de westerse landen al maanden om F-16's te leveren. De moderne gevechtsvliegtuigen zijn volgens hem hard nodig om de Russen uit zijn land te verdrijven.

F-16 nog altijd 'heel modern'

Voormalig commandant der strijdkrachten Dick Berlijn, die zelf ook een F-16 heeft gevlogen, snapt goed dat Oekraïne snel over F-16's wil beschikken. Ondanks dat de straaljager ruim 40 jaar geleden zijn intrede deed, is het vliegtuig volgens hem 'nog altijd een heel potent vliegtuig met moderne systemen'.

En die systemen zijn door de jaren heen ook heel modern gehouden, benadrukt de generaal buiten dienst. "Er is enorm veel in de F-16 geïnvesteerd, niet alleen in het vliegtuig zelf, maar ook in de wapens die het toestel kan dragen en inzetten."

'Het vliegtuig beweegt anders'

De F-16 is heel anders dan de MiG-straaljagers die Oekraïne nu heeft. Piloten moeten daarom wennen aan het ander type gevechtsvliegtuig en dat kost tijd, legt Berlijn uit. "De manier waarop het vliegtuig beweegt en manoeuvreert is anders. De snelheden zijn anders."

"Maar als je eenmaal een vliegtuig kunt besturen, dan kun je ook een F-16 besturen", voegt hij eraan toe. Daar is oud-kolonel bij de luchtmacht Peter Wijninga het mee eens: "Vliegen is vliegen. Bovendien is een F-16 eigenlijk redelijk makkelijk te vliegen omdat het voor een groot deel per computer gebeurt."

Nieuwe systemen leren bedienen

In het bedienen van alle systemen gaat wel veel tijd zitten. "Je radar, radio, waarschuwingssignalen: dat is allemaal anders", zegt Berlijn. "Je hebt tijd nodig om je daar goed in te bekwamen zodat je dat kunt toepassen in de lucht." In een luchtgevecht heeft een piloot natuurlijk geen tijd om even denken: wat is ook al weer het goede knopje?

Wijninga denkt dat ervaren piloten van de Oekraïense luchtmacht binnen 6 maanden opgeleid kunnen worden om een F-16 te besturen. Berlijn schat dat het iets langer duurt: "De pure conversie, dat wil zeggen het leren vliegen van het vliegtuig en het bedienen van alle instrumenten, daar heb je een aantal maanden voor nodig."

'Dit kan een gamechanger zijn'

Maar dan ben je er nog niet, benadrukt de voormalig commandant der strijdkrachten. Daarna moeten de piloten ook nog leren omgaan met de wapens die de F16 heeft. "Ze moeten leren die ook in tactieken toe passen. Dat noemen we de Initial Mission Qualification Training en die kan wel tot 6 maanden duren."

"Als je het allemaal bij elkaar optelt, ben je toch een klein jaar bezig om de Oekraïense vliegers te converteren", zegt Berlijn. Als dat lukt en Oekraïne kan F-16's inzetten, dan kan dat volgens hem voor een kantelpunt in de oorlog zorgen: "Dan heb je het echt - laat ik het woord maar eens gebruiken - over een gamechanger."