Hoe groot is de kans dat je long covid krijgt? En 5 andere vragen van jullie beantwoord

Oververmoeid, hoofdpijn en concentratieproblemen. Het zijn longcovidklachten waar vermoedelijk tienduizenden mee te maken hebben. Toch is er nog weinig over bekend. We vroegen wat jullie wilden weten. Arts en onderzoeker Elke Wynberg geeft antwoord.

1. Waarom wordt er relatief weinig over long covid gecommuniceerd?

"In 2020 was er heel veel aandacht voor long covid. Toen was het een soort hype in de media, omdat het op dat moment een nieuwe ziekte was. Maar ik vrees inderdaad dat dat de afgelopen jaren minder is geworden terwijl het aantal mensen met long covid oploopt. De verhouding wordt daardoor scheef, er is echt meer informatie nodig."

"Maar er speelt heel veel op de achtergrond. In de wetenschappelijke wereld is long covid wel nog steeds hot topic en wordt er veel over gepubliceerd. Maar wat zo lastig is, is dat we nu pas beginnen te begrijpen wat long covid is en waardoor het wordt veroorzaakt. Voor die tijd konden we geen duidelijke uitspraken doen. En we willen geen uitspraken doen die gebaseerd zijn op één studie. Je moet heel veel data verzamelen om echt te weten of iets wel of niet zo is. En ik denk dat de wetenschappelijke wereld daarop zit te wachten, op meer duidelijkheid. En daar ook de tijd voor neemt."

2. Waarom is er na ruim 2,5 jaar geen groot onderzoek naar behandelingen?

"Wat ook meespeelt is dat de definitie van long covid heel breed is. En voordat we echt meer kunnen onderzoeken, moeten we long covid eerst beter begrijpen. Dus je moet weten hoe het eruit ziet. Nu gebruikt bijna iedereen de definitie van tenminste 1 aanhoudende klacht na 3 maanden van de infectie.

"Maar er zijn veel verschillende klachten, zoals kortademigheid, vermoeidheid, spierpijn, brain fog. En al die soorten klachten van long covid zijn heel anders, dus ik denk dat we eerst echt beter moeten begrijpen, voordat we aan de slag kunnen met onderzoek naar behandeling. Maar mensen kunnen gerust gesteld zijn dat er veel onderzoek gaande is, met name in Amerika, en dat er ook veel geld wordt geïnvesteerd om dit soort onderzoeken te doen."

3. Waarom is er weinig aandacht voor kinderen met long covid?

"Daar wordt inmiddels onderzoek naar gedaan, maar ik ben bang dat we in het begin een beetje op het verkeerde pad zijn gezet. Het was best wel duidelijk dat de meeste kinderen op een milde manier covid doormaakten. En ik denk dat we op basis daarvan hebben aangenomen dat zij daardoor ook een lager risico op long covid hebben."

"Maar vooral het laatste jaar horen we steeds meer verhalen van bijvoorbeeld kinderen die niet naar school kunnen vanwege longcovidklachten. Dus we willen ervoor zorgen dat zij ook echt worden meegenomen in verder onderzoek."

4. Hoe groot is de kans dat je long covid krijgt?

"Dat is afhankelijk van heel veel factoren en verschilt per individu. We weten al dat het het deels afhankelijk is van factoren zoals geslacht en gewicht. Zo hebben meerdere studies aangetoond dat mensen met overgewicht een hogere kans hebben om long covid op te lopen en ook vrouwen hebben een hogere kans."

"Maar wat we nog aan het onderzoeken zijn is de rol van eerdere immuniteit. Is de kans om long covid te krijgen kleiner als je meerdere keren geïnfecteerd bent geraakt? Dat weten we nog niet. Wel zijn er studies die hebben aangetoond dat het risico op long covid kleiner is als je gevaccineerd bent, vergeleken met eenzelfde persoon qua geslacht en gewicht die niet gevaccineerd is."

5. Waarom is er geen test voor long covid?

"Voordat je een test kan gebruiken moet die eerst gevalideerd worden. Dus je moet ervoor zorgen dat je geen valse positieve en negatieve uitslagen hebt, anders heb je er niet zoveel aan. Maar er zijn tot nu toe geen duidelijke markeringen van long covid, er is niet duidelijk iets in het bloed te zien dat aantoont dat iemand wel of geen long covid heeft."

"Er zijn wel bepaalde eiwitten in het bloed die verband houden met long covid. Maar de resultaten zijn heel wisselend per studie, bijvoorbeeld door verschillen in de studiepopulatie, wanneer de metingen zijn afgenomen en hoe patiënten met long covid zijn geselecteerd. Er is heel veel gaande, maar het is nu nog veel te vroeg om een test te kunnen maken waarvan we zeker zijn dat de resultaten ook echt betrouwbaar zijn."

6. In welke mate wordt langdurig ziekteverzuim en personeelstekort veroorzaakt door long covid?

"Een deel van het ziekteverzuim komt echt door long covid. Vooral mensen die ernstige long covid hebben, kunnen echt niet volledig terug naar werk. Misschien wel gedeeltelijk, een paar uur per dag."

"Maar ik denk ook dat andere factoren meespelen. Zoals het effect van de pandemie zelf, uitgestelde zorg voor andere ziektes. Dat speelt ook allemaal mee. Maar het is wel zeker zo dat mensen met ernstige longcovidklachten niet terug naar hun werk kunnen en zij zullen zich ziek moeten melden."