Hoe de chipindustrie ervoor zorgt dat de verkiezingen in Taiwan ook Nederland kunnen raken

De verkiezingen in Taiwan van komende zaterdag lijken heel spannend te worden. De twee grootste partijen hebben een andere kijk op de relatie met China. En door het belang van de Taiwanese chipfabriek TSMC kan een koerswijziging ook hier gevolgen hebben.

Binnen de verkiezingen speelt TSMC, de grootste computerchipfabrikant ter wereld, een grote rol. Het bedrijf maakt chips voor in je smartphone, computer, auto én voor in geavanceerde wapens en AI-technologie. Ook is TSMC de grootste klant van de Nederlandse chipmachinefabrikant ASML. We zijn daardoor erg afhankelijk van het bedrijf uit Taiwan, waar de spanningen met China hoog oplopen. Wat gaan de komende verkiezingen betekenen voor het land en voor dit bedrijf van wereldbelang?

'Ontzettend spannend'

"Het wordt ontzettend spannend", zegt Xiaoxue Martin, China-expert bij het Clingendael-instituut. "Uit de laatste polls blijkt maar een heel klein verschil tussen de grootste twee partijen, dus het kan nog alle kanten op gaan."

Die twee grootste partijen zijn de regerende Democratische Progressieve Partij (DPP) en de belangrijkste oppositiepartij Kuomintang (KMT), ook wel de nationalistische partij genoemd. Een van de belangrijkste punten waarop de partijen verschillen, is hun houding richting China. "De DPP, die nu 8 jaar aan de macht is geweest, is minder happig op warme relaties met China. Terwijl de KMT wel voor toenadering tot China is."

Meerderheid tegen hereniging

Toch is geen van de politieke partijen voor een hereniging met China, omdat de bevolking dat niet ziet zitten. "Een meerderheid van de Taiwanezen wil geen hereniging", zegt Martin.

Dat ziet ook Chen Hsin-Hsin, de speciale vertegenwoordiger van Taiwan in Nederland. "Mensen willen de situatie houden zoals die is, geen enkele partij wil zijn populariteit op het spel zetten door toe te geven aan China."

'Onvermijdelijk'

China wil wel dat Taiwan weer bij het land gaat horen en is daar ook open over. De Chinese president Xi Jinping zei in zijn nieuwjaarstoespraak nog dat hereniging met Taiwan onvermijdelijk is. Met de verkiezingen in het vooruitzicht voerde Peking de afgelopen tijd de militaire druk op.

"Dat gebeurt eigenlijk altijd rond verkiezingstijd", vertelt Chen. "Ze vliegen met gevechtsvliegtuigen onze Air Defense Identification Zone (ADIZ) in." Dat is een zone om een land heen waarbinnen vliegtuigen zich moeten identificeren. "Het is psychologische intimidatie."

Desinformatie en beïnvloeding

China bemoeit zich volgens Chen ook op subtielere manieren met de Taiwanese verkiezingen. "Ze maken gebruik van influencers en zetten desinformatie in." Ook gebruikt China een economische 'wortel en stok-strategie', vertelt Martin. "Zo trokken ze recent een tariefverlaging terug, waardoor het duurder is geworden om bepaalde producten naar China te exporteren."

Zelf zegt China dat die maatregel niks met de aanstaande verkiezingen te maken heeft. Maar volgens Martin doet het land wel degelijk zijn best om hun voorkeurspartij in een goed daglicht te zetten. "China wil juist dat de nationalistische partij aan de macht komt en zoekt de confrontatie met Taiwan steeds meer op sinds de DPP aan de macht is."

'Sillicon shield'

De spanningen met China zijn niet nieuw, maar voor Taiwan is hun chipfabriek TSMC altijd een 'silicon shield', een silicium schild, geweest. Door het internationale belang van de fabriek willen westerse landen voorkomen dat Taiwan in Chinese handen valt en blijven deze landen het bedrijf beschermen.

"90 procent van de meest geavanceerde chips komt uit Taiwan", vertelt Chris Miller, een economisch historicus die verbonden is aan de Amerikaanse Tufts-universiteit en auteur van het boek Chip War. "TSMC is de grootste chipfabrikant ter wereld en is een cruciale leverancier voor 's werelds grootste techbedrijven zoals Apple, Google en Amazon."

'Cruciaal voor Taiwan'

Dat het bedrijf nu ook onderwerp is bij de verkiezingen komt doordat de nationalistische partij KMT de huidige regeringspartij DPP ervan beschuldigt TSMC te veel fabrieken in het buitenland te laten bouwen, zegt Martin. "Dat zou ervoor zorgen dat het 'sillicon shield' wordt aangetast." Dat omdat de westerse wereld hierdoor misschien minder afhankelijk zou worden van Taiwan.

"TSMC is cruciaal voor Taiwan, het belang is moeilijk te onderschatten", vertelt ze. "Het heeft een grote economische waarde, maar is ook geopolitiek heel belangrijk. Door het monopolie op de chips willen landen als Amerika en Japan en de Europese Unie vrienden zijn met TSMC en zijn ze dus ook vriendelijk voor Taiwan."

Oorlog of blokkade

De afhankelijkheid van de chipsfabrikant zorgt voor grote westerse betrokkenheid, maar maakt de wereld ook erg kwetsbaar, mochten de spanningen tussen China en Taiwan verder oplopen. "Als er een oorlog zou komen, denk ik dat het bedrijf dicht gaat", zegt Chris Miller. "Dat zou catastrofaal zijn voor de hele wereld, omdat iedereen van TSMC's producten afhankelijk is."

"Uit onderzoek blijkt dat zelfs een economische blokkade van Taiwan al meer dan 2 biljoen dollar schade aan de wereldeconomie zou veroorzaken", vertelt Martin. Ook China zelf zou door een blokkade of oorlog een grote klap krijgen, want het land kan ondanks recente investeringen niet alle chips zelf produceren. "Dat kan een reden voor China zijn om niet binnen te vallen."

Afhankelijk

Ondanks binnenlandse kritiek is TSMC van plan om nieuwe fabrieken te bouwen in de Amerikaanse staat Arizona, Japan, Duitsland en China. Maar die zullen niet de meest geavanceerde chips gaan maken. Chen maakt zich dan ook geen zorgen dat Taiwan het monopolie zou verliezen. "Het heeft ons decennia gekost om zo succesvol te worden, dat kan je niet zomaar kopiëren."

Dat ziet ook Miller: "De technologie is erg complex en je hebt hele dure machines nodig." Het kan daarom volgens hem nog lang duren voordat de wereld minder afhankelijk is van Taiwanese chips. Het Nederlandse ASML blijft daardoor ook een risico lopen, vertelt Martin. "Taiwan is de grootste klant van ASML. Als dat wegvalt zou dat een groot probleem zijn."

Grote gevolgen

Maar of het echt tot oorlog met China of een economische blokkade gaat komen? "China heeft gedreigd met consequenties als de kandidaat van de DPP wint", vertelt Miller. "Ze dreigen wel vaker, maar we moeten niet vergeten dat China sterker is dan ooit. Ik denk dat we het serieus moeten nemen, want de gevolgen zijn groot. Niet alleen voor Taiwan, maar voor de hele wereld."

Toch heeft vertegenwoordiger Chen vertrouwen. "Taiwan is belangrijk, niet alleen qua technologie maar ook vanwege de strategische ligging", zegt ze. "We hebben ingezet op defensie en China weet dat het een hoge prijs zal betalen als ze ons aanvallen. We zullen alles doen om onze democratie en vrijheid te beschermen."