Gemeenten willen door met extra daklozenopvang, ook na de lockdown: 'Corona biedt eigenlijk een kans'

Zeker vijf gemeenten gaan door met extra daklozenopvang, ook al stopt de coronavergoeding die ze daarvoor krijgen van het Rijk. Dat blijkt uit een rondgang van EenVandaag langs de vijf grote en dertig middelgrote gemeenten.

Vanwege besmettingsgevaar en de avondklok, werden veel dak- en thuislozen de afgelopen maanden opgevangen in privékamers in onder meer leegstaande hotels. Tijdens de lockdown was er extra geld van het Rijk. Nu de lockdown begint af te lopen, moeten veel daklozen weer de straat op.

Stoppen met opvang

Ruim 60 procent van de gemeenten geeft aan de komende maanden met deze opvang te stoppen, omdat ze te weinig locaties hebben of dat de verwachting is dat veel daklozen de komende maanden gevaccineerd zijn.

Toch zien gemeenten de voordelen van de opvang in privé-kamers. Dat blijkt uit het feit dat op veel plaatsen naarstig wordt gezocht naar een permanent alternatief voor de lege hotels. Zo gaat de gemeente Apeldoorn de dak- en thuislozenopvang verbouwen van slaapzalen naar één- of tweepersoonskamers, hoopt de gemeente Den Haag een voormalig verpleeghuis te kunnen verbouwen tot opvang, en maakt de gemeente Zwolle nu plannen voor permanente éénpersoonskamers en 24-uurs opvang.

'Corona is een kans'

In Eindhoven biedt de Stichting Springplank samen met de gemeente iedereen maatwerk aan. "Juist tijdens de coronacrisis, toen iedereen naar binnen moest, zagen wij hoeveel rust het mensen gaf om een eigen plek te hebben", zegt directeur van Springplank Thijs Eradus. "Vervolgens was het veel makkelijker met ze in gesprek te komen."

"Niet iedereen heeft hetzelfde nodig. Soms zijn het schulden, het verlies van een baan of een relatie waardoor mensen geen huis meer hebben. En hoe langer je op straat leeft, hoe sneller mensen afglijden. En dat willen we doorbreken. Op die manier is corona eigenijk een kans."

Woonrecht

Eradus pleit voor een woonrecht. Er zijn in Nederland 40 000 daklozen; een verdubbeling ten opzichte van 20 jaar geleden. "Ik schat dat er veel meer daklozen zijn, zo'n 50.000, omdat niet iedereen wordt geteld."

"De samenleving wordt steeds ingewikkelder", geeft Eradus als verklaring. "Iemand die nu dakloos wordt zou 10 jaar geleden niet dakloos zijn geworden. Nu werken veel mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt met flexibele contracten en nul-uren contracten. Er is weinig bestaanszekerheid. En dan kun je zo maar je huis kwijtraken."

'Ik was alles kwijt'

Ron Vogels behoorde tot deze groep. Hij raakte 5 jaar geleden zijn baan en daarna zijn huis kwijt. "Ik kreeg de diagnose depressief, maar dat was ik niet. Ik was gewoon hartstikke verdrietig en zag alleen nog maar problemen. Ik was alles kwijt. Toen ik bij Springplank terechtkwam, heb ik de knop omgezet."

"Mensen gaan hier met je in gesprek", zegt hij. "Ik ben hier geholpen. Ik ben gaan schilderen en ik heb nu een baan bij Springplank, daar ben ik verbinder. Ik geloof dat iedereen een talent heeft. Nu heb ik weer een huis en werk en ben ik elke dag supergelukkig."

Snel weer aan het werk

Anderen hebben het momenteel nog moeilijk. Zo heeft de 29-jarige Koen zich 2 weken geleden bij Springplank gemeld. Hij heeft de laatste maanden met zijn vriend op een zeilboot gewoond, op 7 vierkante meter. "Het ging echt niet meer. Het was veel te klein en ijskoud." Daarvoor sliep hij vaak in zijn auto. "Maar ik had helemaal geen geld meer dus de auto was niet verzekerd. Ik kreeg boete op boete. Ik denk dat het bedrag is opgelopen tot zo'n 80.000 euro."

Op de opvangplek waar hij nu woont, houdt hij de tuin bij. "Ik ben verslavingsgevoelig. Als ik eenmaal ergens mee begin, kan ik niet meer stoppen, ook niet in een tuin." Samen met een begeleider moet Koen zijn financiën op een rijtje krijgen. "Ik hoop dat ik snel in de schuldsanering kom. Ik wil weer werken en uit deze shit komen."

'Behoefte aan geld en sturing'

Maar of mensen als Koen terug kunnen vallen op nachtopvang voor dak- en thuislozen, is maar de vraag. Vooralsnog zetten veel gemeenten nog niet in op permanente nachtopvang. Bijna de helft van de gemeenten mist daarbij een duidelijke visie en beleid vanuit het Rijk, en het daarbij behorende geld. Andere gemeenten worstelen met een tekort aan locaties en het juiste vastgoed.

Een kleiner deel van de gemeenten, zo'n 10 procent, ziet vooral een probleem in de uitstroom naar maatschappelijke opvang of zelfstandige woonruimten. Zo geeft de gemeente Venlo aan dat 'er dan ook aandacht moet zijn voor het voorkomen van dakloosheid en het bevorderen van uitstroommogelijkheden'.

Ook de gemeente Enschede wil meer inzetten op door- en uitstroom uit de opvang. "We streven naar een zo klein mogelijke maatschappelijke opvang als uiterste vangnet voor iemand die ondanks alles toch dakloos is geworden. Permanente nachtopvang biedt geen perspectief en geeft geen prikkel om in beweging te komen."