Geen hand vast en geen arm om je heen: de harde werkelijkheid van uitvaarten tijdens de coronacrisis

Met maximaal 30 mensen afscheid nemen en afstand houden: het is de harde werkelijkheid bij uitvaarten tijdens de coronacrisis. "Dit is zo uitermate pijnlijk. Als nabestaande doet dit je beleving echt geweld aan en dat doet wat met het rouwproces."

Een arm om iemand heen slaan of een hand vastpakken mag niet meer. Hoewel begrafenissen en crematies nog door mogen gaan, gebeurt dat sinds een aantal weken met ingrijpende maatregelen. Maximaal 30 nabestaanden mogen aanwezig zijn en er moet 1,5 meter afstand van elkaar gehouden worden. Iemand met het coronavirus wordt afgezonderd.

Een andere werkelijkheid

"Families krijgen nu met een hele andere werkelijkheid te maken", vertelt Roel Stappers van de Landelijke Vereniging van Crematoria. "De kracht van het ritueel wordt ernstig aangedaan. Het is afstandelijke dienstverlening geworden. Families worden ook gedwongen om hun keuze te beperken."

En dat gaat helemaal in tegen de motivatie van de medewerkers in deze branche. "Ze zijn vaak intrinsiek gemotiveerd om dit werk te doen, maar worden nu belemmerd. Ze moeten na de 30ste die binnen komt zeggen: u komt er niet meer in. Dat druist helemaal in tegen in wat hun motiveert", vertelt Stappers. "Natuurlijk snapt iedereen het. De nabestaanden, de medewerkers, iedereen snapt het. Maar dit is zo ongemakkelijk, en uitermate pijnlijk."

Als partner niet aanwezig

Stappers maakte vorige week van dichtbij mee hoe de situatie van nu impact heeft op nabestaanden. Ook als het coronavirus daar direct invloed op heeft. "Vorige week overleed de partner van een collega. Hij was al ernstig ziek en kreeg er corona bij. Onze medewerker had waarschijnlijk ook het coronavirus en ze kon niet meer bij haar partner zijn, ook niet bij de crematie."

"Onze collega zat hier helemaal alleen op een bankje en iedereen moest op afstand blijven. Dan kun je als collega niet naar haar toegaan en een arm om haar heen slaan. Ontzettend schrijnend."

Fysieke afstand, maar sociale nabijheid

Hoe kunnen we op afstand toch er voor elkaar zijn in het verwerken van verlies? "In de media wordt gesproken over social distance, maar dat vinden wij een verkeerd woordgebruik", zegt directeur van Landelijk Steunpunt Verlies, Klaas-Jan Rodenburg. "Want het is fysieke afstand, geen sociale afstand. We zoeken er nu naar hoe we kunnen zorgen voor fysieke afstand, maar sociale nabijheid. Via de digitale wegen."

Hij ziet iets bijzonders ontstaan dat wellicht kan helpen bij verwerking. "Bij uitvaarten voel je de relatie met elkaar, net als bij een geboorte. Daar tussenin is het normaal gesproken een puinhoop, maar dat verandert nu. Je merkt dat je nu bijvoorbeeld veel meer met je werkgever over privégevoelens praat, want we zitten allemaal in hetzelfde schuitje. De hele situatie geeft verbinding met elkaar en dat levert ons uiteindelijk iets op."

Rouwcafé nu online

Zelf denkt de branche natuurlijk ook na om nabestaanden extra te helpen met de verwerking. "We zien dat gat en dat heeft bij ons een bijzondere vorm van aandacht", vertelt Stappers. Zo heeft zijn vereniging een toneelgezelschap benaderd, die als alles achter de rug is, aandacht kan besteden aan wat er allemaal is gebeurd. Het rouwcafé dat al jaren in het echt werd georganiseerd, is nu online te vinden.

Ook het Landelijke Steunpunt Verlies denkt na over digitale middelen om met elkaar in verbinding te staan op dit soort momenten. "Vooral bij ouderen, die vaak meer te maken krijgen met de dood in hun omgeving, merk je dat zij gaan digitaliseren en zo verbinding maken", vertelt Rodenburg.

Uitlegvideo: waarom het coronavirus écht geen normaal griepje is