Een derde van ouders met jonge kinderen denkt negatiever over vaccinaties sinds corona

Een derde (34 procent) van ouders met kinderen van 9 jaar of jonger geeft aan dat de coronacrisis een negatieve invloed heeft gehad op hun beeld van vaccinaties. 15 procent zegt dat ze voorheen positief waren over inentingen, maar nu twijfels hebben.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 31.000 leden van het Opiniepanel. Aan het onderzoek deden ruim 1.600 ouders van kinderen tussen de 0 en 9 jaar mee. 70 procent was er al van overtuigd dat het inenten van kinderen zin heeft en is dat nu nog steeds. Aan de andere kant zegt 1 op 8 ouders (12 procent) niet te geloven in het nut van vaccinaties.

Onvrede over beleid

De groep ouders die negatiever is geworden wijt dat onder andere aan het in hun ogen 'slechte beleid en communicatie' vanuit de overheid tijdens de coronacrisis. Zij geven aan dat het 'gedram' door de overheid en de 'beperkte effectiviteit' van de vaccins hen sceptischer heeft gemaakt dan voorheen.

Ook geeft een deel aan twijfels te hebben gekregen over de vaccins die in korte tijd op de markt verschenen. "Ik ben wel kritischer geworden, want ik wil voor mijn kinderen zeker weten dat ze met goed onderzochte en bewezen middelen worden behandeld", laat een deelnemer weten.

Wantrouwen in RIVM

Voor informatie over vaccinaties kunnen ouders terecht bij verschillende overheidsinstanties, zoals het RIVM. Een ruime meerderheid (79 procent) van ouders van jonge kinderen vertrouwt op de informatievoorziening vanuit het RIVM. Een vijfde (19 procent) heeft daar weinig tot geen vertrouwen in. Zij geven onder andere aan de informatie 'te eenzijdig' te vinden, met te weinig aandacht voor mogelijke nadelen van inentingen.

Wanneer ouders een oproep voor de vaccinatie van hun kind ontvangen, zegt 4 op 10 (41 procent) op zoek te gaan naar aanvullende informatie. De meesten van hen raadplegen daarbij officiële kanalen, zoals het RIVM, de GGD of de bijsluiter van de prik. Maar in vergelijking met 2019 geeft een groter deel aan (ook) te zoeken op social media (15 procent) of andere bronnen op het internet (47 procent).

Waarom niet vaccineren?

Aan het panelonderzoek deden 174 ouders van jonge kinderen mee die aangeven dat zij hun kind niet of alleen gedeeltelijk hebben laten vaccineren. Als reden voor deze keuze noemen zij vaak (opnieuw) het gebrek aan vertrouwen in de farmaceutische industrie en de overheid.

Maar ook de angst voor bijwerkingen en andere overtuigingen spelen een rol. Bij een klein deel zijn dat overtuigingen vanuit hun religie, meer dan de helft maakt de keuze vanwege homeopathische of antroposofische opvattingen. Deze groep gaat uit van het zelfgenezend vermogen van het lichaam, met daarbij zo min mogelijk gebruik van chemische geneesmiddelen of vaccins.

'Gevaar voor samenleving'

In die opvatting staan ouders van ongevaccineerde kinderen lijnrecht tegenover ouders die hun kinderen wél laten inenten. Van die laatste groep ziet twee derde (65 procent) het niet vaccineren van kinderen als een gevaar voor de gehele samenleving.

Deze ouders zijn niet alleen bang dat met een lage vaccinatiegraad ziekten als mazelen of kinkhoest weer de kop op zullen steken. Ook het toegenomen wantrouwen in wetenschappers en 'spookverhalen van influencers' baren hen zorgen. "Er is geen ruimte voor onderbuikgevoelens als het om de bescherming van kinderen gaat", vindt een panellid.

Meer draagvlak voor vrije keuze

Toch lijkt er na de coronapandemie over het algemeen meer begrip te zijn voor vaccinatie-scepsis dan voorheen. Hoewel een ruime meerderheid van alle deelnemers (78 procent) er nog steeds van overtuigd is dat het vaccineren van kinderen nut heeft, leeft nu sterker de opvatting dat dit een vrije keus moet blijven.

Zo vindt minder dan de helft van de ondervraagden (46 procent) dat ouders verplicht moeten worden om hun kind te vaccineren, terwijl 5 jaar geleden 71 procent dit nog vond. "Het is een plicht van de overheid om mensen te beschermen, maar dat moeten ze doen door te overtuigen, niet door te verplichten", laat een deelnemer weten.

'Geen verplichting, wel consequenties'

Waar verplichte vaccinatie voor de helft te ver gaat, geeft een deel aan het wel goed te vinden als er consequenties verbonden zijn aan de keuze om dat niet te doen. Deze week kwam de VVD opnieuw met een wetsvoorstel waarmee kinderopvangcentra verplicht worden om ongevaccineerde kinderen te weigeren als de landelijke vaccinatiegraad te laag is.

Hoewel er onvoldoende steun in de Tweede Kamer is voor dit plan, zou een meerderheid (68 procent) van alle deelnemers dit wél steunen. "Ouders die bewust een risico nemen moeten dat zelf weten, maar ze kunnen niet ook het risico bij andere kinderen neerleggen", legt een voorstander uit. Alleen kiezers van de SGP en Forum van Democratie zijn sterk tegen het voorstel.

'Liever één centrale lijn'

Een andere mogelijkheid, waarbij kinderopvangcentra zelf de keuzevrijheid hebben om ongevaccineerde kinderen wel of niet te weigeren, kan op minder steun rekenen. Een derde van de ondervraagden (34 procent) zou deze optie een goed idee vinden.

Volgens tegenstanders van zo'n optionele vaccinatieplicht zou dat mogelijk kunnen leiden tot een 'rare concurrentie' tussen kinderopvangcentra. Ook vinden zij het belangrijk dat de overheid duidelijkheid creëert over het te voeren beleid: "Liever één centrale lijn."