Een beetje links, een beetje rechts én agrarisch populisme: dit is waar de BoerBurgerBeweging voor staat

Dat stikstof een belangrijk onderwerp is voor de BoerBurgerBeweging is inmiddels duidelijk, maar waar staat de partij nog meer voor? In de Tweede Kamer stemt partijleider Caroline van der Plas meestal rechts, maar soms ook links.

Het is altijd lastig om partijen te plaatsen op het links-rechts-spectrum, zegt politicoloog aan de Universiteit van Amsterdam, Matthijs Rooduijn. "Maar bij de BBB is het nog extra lastig."

Links én rechts

Dat komt ten eerste doordat de partij op sommige vlakken meer links is en op andere vlakken meer rechts. "Neem sociaal-economische thema's, op dat vlak zou je de partij daar wat meer links kunnen noemen. Zo zijn ze voor de verhoging van het minimumloon en een hoge belasting voor grote bedrijven. Maar als je kijkt naar thema's die met identiteit te maken hebben, zoals asiel, dan is de partij een stuk rechtser."

Een ander voorbeeld van meer 'links' of relatief progressief beleid is de legalisering van softdrugs, waar de BBB voor is. Op het gebied van abortus is de partij dan weer terughoudend.

Centraal BBB-geluid

Een andere reden waarom het lastig is om de BBB op het politieke spectrum te plaatsen, is dat de partij nieuw is, vertelt Rooduijn. "Ze zitten in de Tweede Kamer met één politica, Caroline van der Plas en zij vertolkt nu het BBB-geluid. Maar straks komen daar de Eerste Kamerleden bij en een heleboel Provinciale Statenleden, de vraag is welk geluid zij gaan verkondigen." Het is volgens de politicoloog niet vanzelfsprekend dat die er allemaal hetzelfde instaan als Van der Plas.

"Met zoveel nieuwe mensen wordt het een hele uitdaging om een centraal BBB-geluid uit te dragen, je loopt het risico dat het geluid alle kanten uitwaait."

Volgezogen spons

Ook als je kijkt naar de mensen die BBB hebben gestemd afgelopen verkiezingen ontstaat er geen eenduidig beeld, ziet Rooduijn. "Er zijn mensen die eerst D66 stemden en nu BBB, dat is echt iets heel anders, maar de meesten komt aan de ene kant van VVD en CDA, de centrum-rechtse partijen en aan de andere kant uit de radicaal-rechtse hoek, van de PVV."

"De partij heeft zich als een spons volgezogen met kiezers van centrum-rechts en radicaal-rechts. De vraag is hoe de partij zich nu gaat ontwikkelen. Als volgezogen spons kun je natuurlijk ook weer leeglopen en dat wil de partij niet.

Agrarisch populisme

BBB is dus in bepaalde opzichten links, in bepaalde opzichten rechts, maar past ook in de traditie van agrarisch populisme, vertelt Rooduijn. "Deze vorm van populisme combineert twee verhalen. Er is de anti-establishmentboodschap, die uitdraagt dat er een politieke elite is die vooral met zichzelf bezig is en niet luistert naar 'gewone' kiezers."

"Die boodschap wordt gecombineerd met een verhaal over de tegenstelling tussen stad en platteland. In dat verhaal gaat het erover dat mensen op het platteland zich niet gerespecteerd voelen, omdat ze politiek niet gehoord worden naar hun idee en economisch achtergesteld. Ze hebben het idee dat de bijdrage die ze leveren aan de maatschappij niet gewaardeerd wordt."

Anders dan radicaal-rechts

Agrarisch populisme is niet nieuw, het bestond al aan het einde van de 19de eeuw, vertelt Rooduijn. "Er is ook een hele vruchtbare bodem voor, met veel maatschappelijke onvrede als gevolg van crises in Groningen, rond toeslagen en het stikstofbeleid. De BBB slaagt erin een verhaal te vertellen dat de partij niet alleen aantrekkelijk maakt voor boeren, maar ook voor mensen op het platteland in het algemeen en zelfs voor mensen in steden die ontevreden zijn over de huidige politieke ontwikkelingen."

Er zijn wel verschillen met het populisme dat we kennen van rechts-radicale partijen als PVV. Nu nog in elk geval: "De BBB heeft wel vrij radicale standpunten over kwesties als asiel en immigratie en het zal in de komende jaren moeten blijken hoe de partij zich op die dossiers gaat opstellen."

Bereid te praten

Tegelijkertijd is bij de BBB de situatie heel anders dan destijds de situatie bij de LPF of bij Forum voor Democratie, denkt de politicoloog. "Ten eerste omdat de selectieprocedure voor kandidaten heel zorgvuldig is geweest, ze hebben er veel tijd en energie in gestoken."

De kans op grote interne conflicten is daardoor minder groot, legt hij uit. "Ten tweede denk ik dat Caroline van der Plas een ander soort politica is dan Pim Fortuyn of Thierry Baudet. Zij gingen heel polariserend te werk en hoewel Van der Plas ook niet vies is van stevige politiek, lijkt het er wel op dat ze bereid is tot overleg en het sluiten van compromissen."

Spannende tijd

Als de BBB regeringsverantwoordelijkheid gaat dragen op provinciaal of nationaal niveau, zal meer duidelijkheid komen over de kant die de partij op wil, vertelt Rooduijn. "Dan moeten er afspraken worden gemaakt en compromissen worden gesloten. Op dat moment moeten ze natuurlijk wel echt een positie innemen. Hoe langer je meedoet en hoe meer je samenwerkt met andere partijen, hoe meer jouw gedachtegoed vorm aanneemt."

Hoe dan ook, het wordt een spannende tijd voor de BBB. "We weten dat in één keer zoveel zetels winnen, ook negatieve gevolgen kan hebben. Neem de LPF, na de moord op Pim Fortuyn is die partij heel snel uit elkaar gevallen. Recenter zien we Forum voor Democratie, de grote winnaar bij de vorige Provinciale Statenverkiezingen. Die partij is de afgelopen 4 jaar ook een groot deel van de achterban kwijtgeraakt."