Ecoloog verrast door bijtincident met wolf, maar 'als een kind in de buurt komt, zijn het moeilijk voorspelbare situaties'

Een kind is gisteren gebeten door een wolf op landgoed Den Treek bij het Utrechtse Leusden. Ecoloog Chris Smit verbaast zich over het voorval. "We weten uit de literatuur en historie dat er nauwelijks aanvallen zijn."

Het is een bijzondere situatie, volgens professor Ecologie en Natuurbeheer Chris Smit, aan de Rijksuniversiteit Groningen. Dat een wolf in Nederland direct een mens aanvalt, is dan ook uitzonderlijk.

Bevestigd dat het een wolf was

Het kind dat gisteren betrokken was bij een incident met een wolf, is wel degelijk gebeten door het dier. Dat zeggen de ouders, en de directeur van de buitenschoolse opvang van het slachtoffer.

Daarbij wordt het door meerdere volwassenen - die het zagen gebeuren - bevestigd. De provincie Utrecht zegt inmiddels ook dat het om een wolf gaat en vraagt bezoekers het natuurgebied te mijden.

Nauwelijks aanvallen

Smit is voorzichtig met het trekken van conclusies over het nieuwe incident in Leusden. "Wat we weten uit de historie en literatuur, is dat er nauwelijks aanvallen zijn."

Deze situatie is nieuw in Nederland, zegt hij. "Zowel voor ons als voor die wolf. Dus, experts kunnen roepen wat ze willen, inclusief ikzelf, maar we hebben tot nog toe relatief weinig ervaring hiermee. Dus ja, ik ben enigszins verbaasd."

500 gevallen

Wereldwijd zijn er in de afgelopen 18 jaar bijna 500 gevallen bekend waarin een wolf een mens aanviel. In Europa en Noord-Amerika is bewijs gevonden voor twaalf aanvallen met veertien slachtoffers. Daarvan waren er twee dodelijk, beiden in Noord-Amerika. Dat blijkt uit een wereldwijd data-onderzoek naar incidenten met wolven en mensen.

In Nederland leven op dit moment negen wolvenroedels, wolvenparen die jongen hebben gehad. Daarvan hebben zeven roedels hun territorium op de Veluwe.

Welpen beschermen

Hoe het komt dat er nu ineens sprake is van een aanval, is niet met zekerheid te zeggen. Wel zegt Smit dat het te maken heeft met het feit dat de wolf in kwestie welpen heeft. "Ze zijn heel voorzichtig en beschermend naar hun welpen toe. En vooral in een drukbevolkt Nederland, waar heel veel paden zijn, wordt dat lastig."

Bij veel andere dieren werkt dit hetzelfde, vertelt Smit, waaronder bij runderen en paarden. "Als daar een jong bij staat, staan er waarschuwingsborden. Mensen houden dan hopelijk vaker afstand." Maar ook dan gaat het weleens mis. "Daar zijn ook incidenten mee. Bij een wolf met jong kan dat dus ook gebeuren."

Wolven uitlokken

Over het algemeen zijn wolven bang voor mensen, legt Smit uit. "Tenzij er gevaar is. Je wil niet de confrontatie met een wolf aangaan, zeker niet als de wolf welpen heeft." En als dat toch gebeurt? "Als er onverhoopt toch een kind of volwassene in de buurt van een wolf komt, dan zijn dat moeilijk voorspelbare situaties."

Tegelijkertijd is de mens niet altijd bang voor de wolf. "Er zijn ook situaties op de Veluwe geweest dat mensen bewust voedsel achterlieten, om zo een wolf te kunnen fotograferen."

Probleemwolf of niet?

Bij bepaalde situaties wordt er over 'probleemwolven' gesproken. "Die moet herhaaldelijk dicht bij mensen komen", legt Smit uit. Zo'n wolf doet voor de tweede keer een aanval, zonder conditionering. Dat maakt dat de wolf bij het incident in natuurgebied Den Treek niet per definitie een probleemwolf is.

Ook omdat er sprake was van natuurlijk gedrag, namelijk het beschermen van de welpen, is geen sprake van een probleemwolf. In dit geval is er vooralsnog sprake van een 'probleemsituatie'.

Verdwenen hond

Opmerkelijk, omdat er vorige week in hetzelfde gebied een incident met een poedel heeft plaatsgevonden. Het hondje is in Leusden gebeten en meegenomen. Vermoedelijk was het een wolf die het huisdier meenam. Wat er verder met de hond is gebeurd, is nog niet duidelijk.

"Hij is niet teruggevonden, begrijp ik", vertelt Smit. Het hoeft volgens hem niet per se een wolf te zijn geweest die het beestje meenam. "Het kan ook om een grotere hond gaan. Het aandeel slachtoffers door hondenbeten in Nederland is namelijk vele malen groter. Maar het is niet onwaarschijnlijk dat het een wolf is."

'Moet landelijke aanpak komen'

Wat deze incidenten in elk geval duidelijk maken, is dat er een veel duidelijker landelijk beleid moet komen, vindt Smit. "Alle provincies hebben zo hun eigen aanpak, ondanks alles. En dat zou eigenlijk landelijk moeten en zeker in het geval van de wolf, die zich helemaal niet aan die grenzen houdt."

"Over het algemeen kan de informatievoorziening van de provincie beter." Hij vertelt ook dat dat een van de adviezen is die de Raad voor Dieren Aangelegenheden (RDA) recent heeft gegeven. "Er is een rapport gekomen, op aanvraag van het ministerie, en daar staat heel duidelijk dat er een platform moet komen waarbij mensen snel terecht kunnen met vragen, waarbij ook snel gereageerd kan worden. Dat ontbreekt."

'Niemand houdt zich eraan'

Vooralsnog is het advies van de provincie Utrecht, waar Leusden ligt, om het gebied te mijden. Een prima advies, zegt Smit, maar niemand houdt zich eraan.

"Het is gewoon moeilijk om in te schatten wat er op dit moment gebeurt met die wolven. Op de Veluwe en in Drenthe zijn er ook altijd plekken waar gewoon veel mensen komen. Het is zomervakantie in bepaalde regio's. Er zijn veel paden, veel recreërende mensen, dus de kans op contact met wilde dieren is vrij groot, vooral in deze tijd."

Informatie verzamelen

Tot slot vertelt Smit: "Ik denk dat het goed is om even rust te bewaren. Dit incident zal ongetwijfeld stof doen opwaaien en het zal misschien juist mensen naar het gebied trekken. Tegelijkertijd zal de discussie oplaaien tussen de voor- en tegenstanders van de wolf."

De focus moet nu vooral liggen op het verzamelen van informatie, zegt hij. "Het is belangrijk om te weten wat het kerngebied van die wolven is, waar die ophoudt, en zo informatie te verstrekken. Dus goed blijven communiceren met mensen."