Dwingt jouw baas je nu om je vakantiedagen op te nemen? Dit zijn jouw rechten

Je werkt al een week thuis, met twee rondrennende jonge kinderen om je heen. Je bent minder productief, en dat ziet je baas ook. Mag je baas jouw dan verplichten om in deze tijd verlofuren op te nemen, omdat je nu minder productief bent?

"We horen van mensen dat er nu werkgevers zijn die in verlofdagen snijden", vertelt José Kager van vakbond FNV. "Maar een werkgever kan je niet dwingen om verlofuren om te nemen", zegt universitair docent arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam, Johan Zwemmer. Hoe zit dat?

Twee soorten verlofuren

Je hebt vakantiedagen, dat zijn er minimaal 20 bij een fulltime dienstverband. En je hebt verlofdagen die buiten de vakantiedagenregeling vallen. Veel bedrijven geven werknemers bijvoorbeeld adv-dagen of een aantal dagen pretverlof.

Een werknemer kan door de werkgever niet verplicht worden vakantiedagen op te nemen. "Je baas zou wel van je kunnen vragen op bepaalde dagen of in een bepaalde periode vakantiedagen op te nemen, maar daarover moet dan wel iets zijn opgenomen in je arbeidsovereenkomst, een CAO of een personeelsregeling. Er moet ergens een haakje zijn waaraan de werkgever deze verplichting kan ophangen", vertelt Zwemmer. Daar moet je dus mee akkoord gegaan zijn.

Wet nog nooit in deze situatie getest

Als over het opnemen van vakantiedagen niets is afgesproken in de arbeidsovereenkomst of CAO geeft de wet de werkgever de mogelijkheid vakantiedagen aan te wijzen als sprake is van 'gewichtige redenen' die maken dat geen rekening hoeft te worden gehouden met de wensen van de werknemer. Zou corona dan een gewichtige reden zijn? "Er is een piepklein gaatje, maar daar ben ik heel terughoudend in", zegt Zwemmer.

De rechter moet bepalen of niet kunnen werken, bijvoorbeeld omdat de winkel of het restaurant van de werkgever dicht is, of minder productief zijn door thuiswerken een 'gewichtige reden' is voor het de werknemer laten opnemen van vakantiedagen.

Omzetverlies

Maar zo'n vaart zal het niet lopen, denkt Zwemmer. "Het door de regering aangekondigde noodfonds biedt werkgevers een eenvoudigere oplossing omdat daarbij gedurende 3 maanden 90 procent van het loon van de werknemer door het UWV wordt betaald bij een omzetverlies van meer dan 20 procent. Als de crisis langer duurt, komen pas oplossingen als het verplicht vakantiedagen opnemen aan de orde."

"Er wordt nu ook nog niet echt gezocht naar hoe thuiswerkers productiever kunnen worden gemaakt. Maar gaat deze situatie langer duren dan een paar weken, dan kan het wel problematisch worden en zullen werkgevers actiever gaan controleren of er voldoende gewerkt wordt. Dan zal van werknemers gevraagd gaan worden vakantiedagen op te nemen, wanneer de productiviteit thuis aanzienlijker lager blijft", voorspelt hij.

En als er geen werk meer is?

Als een werkgever zelf minder werk voor je heeft dan kan een werkgever aanspraak maken op compensatie uit het noodfonds dat is opgezet om bedrijven te compenseren. De Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkbehoud (NOW).

Zolang een werkgever daaruit geld ontvangt moet hij jou doorbetalen en kan hij je niet ontslaan. Dat geldt ook voor flexcontracten of voor werk via een uitzendbureau. "Maak daar ook gebruik van", zegt Kager namens FNV.