Drugscriminelen wijken uit naar Zeeland, nu in havens Rotterdam en Antwerpen meer wordt ingegrepen

Ze spreken ze aan bij het tankstation of sturen een bericht via social media. Drugscriminelen ronselen in toenemende mate Zeeuwse havenmedewerkers om 'wat bij te verdienen'. Steeds meer drugs komt binnen via de haven van Vlissingen.

Het is mei 2020, twee medewerkers van de haven in Vlissingen lopen het terrein op. Over hun schouders hangen lege zwarte sporttassen. Nadat ze hun toegangspas voor de scanner hebben gehouden, lopen ze rustig de stalen toegangspoort door. Even later doet een collega hetzelfde. Een voor een gaan ze aan boord van een groot schip. Het lijkt een werkdag als alle andere. Maar als justitie later camerabeelden analyseert, blijkt er iets heel anders aan de hand.

Uitwijken naar Zeeland

Ongeveer 10 minuten later gaan de medewerkers weer van boord. Hun sporttassen zitten propvol met pakketten cocaïne, weet officier van justitie Linda den Oever nu: "We waren stomverbaasd. Ze gingen hondsbrutaal te werk. Op klaarlichte dag, onder het oog van hun collega's haalden ze drugs uit een container op een schip, liepen ze het terrein af en overhandigden het aan criminelen."

En dit gebeurt vaker, cocaïne blijft Nederland onverminderd binnenkomen. Vorig jaar onderschepte de douane een record aan cocaïne: 115.000 kilo, bestemd voor Nederlandse havens. Eerder gingen de drugs vooral naar Rotterdam, maar tegenwoordig wijken criminelen steeds vaker uit naar Zeeuwse havens. Bijna 7000 kilo cocaïne werd afgelopen jaar onderschept in Zeeland. Een verdubbeling ten opzichte van 2019.

Meer ingrepen in Rotterdam en Antwerpen

Zo werd in april vorig jaar in Vlissingen 4.500 kilo cocaïne gevonden tussen bananen. In juli 2020 onderschepte justitie chatberichten tussen drugscriminelen en havenarbeiders. Onder de naam Operatie Portunus viel de politie in heel Zeeland woningen en panden binnen. Begin april dit jaar staan negen Zeeuwse havenarbeiders voor de rechter. Zij worden verdacht van drugssmokkel.

Volgens officier van justitie Van den Oever is er de afgelopen jaren meer ingegrepen op de grote havens van Rotterdam en Antwerpen, waardoor criminelen hun activiteiten vaker naar de haven van Vlissingen verschuiven. In oktober 2020 verscheen er een TNO Rapport waaruit bleek dat criminelen teveel vat hebben gekregen op de Zeeuwse havens. Er is onvoldoende toezicht en is te weinig kennis en capaciteit om de drugscriminaliteit tegen te gaan.

Hele logistieke proces in handen

Burgemeester Gerben Dijkersterhuis van de gemeente Borsele is verantwoordelijk voor de haven van Vlissingen. Hij schrok niet alleen van de omvang van de corruptie die er speelt: "Dat het zo open en bloot gebeurt, betekent dat andere medewerkers het gezien moeten hebben. Hoe kan zoiets gebeuren?" vraagt hij zich af.

Zonder hulp van binnenuit kunnen criminelen de cocaïne niet aan land krijgen. En die hulp is er ruimschoots, zegt officier van justitie Van den Oever: "Ze hoeven geen gaten meer te knippen in hekken, of zoals in James Bondfilms met onderwaterscooters onder schepen te komen. Drugscriminelen hebben gewoon het hele logistieke proces in handen."

Verleid met tienduizenden euro's

Met tienduizenden euro's worden vorkheftruckchauffeurs en hun leidinggevenden verleid om 'iets bij te verdienen', vertelt journalist Eldridge Pentury van de Provinciale Zeeuwse Courant. "We hebben mails aan personeel ingezien, waarin hen wordt opgedragen om geen werkkleding te dragen als ze na werktijd naar buiten gaan. Zodat ze niet benaderd kunnen worden op het sportveld, de parkeerplaats of het tankstation."

Ook via social media proberen drugscriminelen havenpersoneel te benaderen. En het gaat nog verder, zegt burgemeester Dijksterhuis: "Er wordt soms zelfs gebeld met de afdeling personeelszaken om te vragen wie er in de schuldsanering zit of in een scheiding." Zo zoeken drugscriminelen mensen die kwetsbaar zijn.

Criminele zzp'ers

Maar het gaat lang niet altijd om kwetsbare medewerkers. Volgens justitie is er ook sprake van havenarbeiders die heel goed weten dat hun toegangspas goud waard is. Deze medewerkers verhuren zich aan de hoogste bieder. Officier van justitie Van den Oever: "We zien in chatberichten dat ze onderhandelen over het bedrag. Het is zelfs zo dat ze hun maatjes erbij halen, met wie ze het geld kunnen delen. Het zijn echte zzp'ers, maar dan crimineel."

Er is volgens het Openbaar Ministerie sprake van 'fluïde netwerken'. Het onderzoek richt zich niet langer op de losse cocaïnevangsten, maar juist op de netwerken achter de drugssmokkel. En hoe die misbruik maken van medewerkers en faciliteiten in de haven. Om te voorkomen dat er opnieuw een 'waterbedeffect' ontstaat en criminelen opnieuw uitwijken naar een andere haven.

Meer nodig om het tij te keren

Vlak voor de verkiezingen is demissionair minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus op werkbezoek in de haven van Vlissingen. Hij erkent dat bendes zich hebben gevestigd in Zeeland en denkt dat het nog jaren zal kosten om het tij te keren.

Ook burgemeester Dijksterhuis schetst een somber beeld: "We hebben samen een klein stapje gezet, maar er moeten nog veel stappen volgen. We hebben meer mensen en middelen nodig om echt serieus met dit probleem aan de slag te gaan", is zijn boodschap.