Dit is waarom UNIFIL er niet in slaagt om de vrede te bewaren tussen Israël en Libanon

Nu Israël een grondoffensief in Zuid-Libanon is gestart begint een nieuwe fase in het conflict in het Midden-Oosten. UNIFIL probeert al lang de strijdende partijen uit elkaar te houden. Maar met weinig resultaat, ziet docent conflictstudies Nora Stel.

Al decennia is er spanning in het gebied, en probeert de vredesmissie van de Verenigde Naties, de United Nations Interim Force in Lebanon (UNIFIL) de vrede in het gebied te bewaren. Dat begint al in 1978, legt Nora Stel, docent conflictstudies aan de Radboud Universiteit uit.

Stabiliteit van korte duur

Als reactie op aanvallen door Palestijnse milities in Zuid-Libanon valt Israël in dat jaar Libanon binnen. De VN nemen daarom resoluties aan, waarin wordt bepaald dat er een VN-vredesmacht komt in Zuid-Libanon: de UNIFIL. "Het Israëlische leger moest zich toen terugtrekken", vertelt Stel.

"Dat heeft wel een tijdje enige stabiliteit gegarandeerd." Maar die stabiliteit hield de VN-vredesmissie niet lang vast. In 1982 gaat het weer mis, legt Stel uit. "In dat jaar valt Israël Libanon weer binnen, waarna het bijna heel Libanon bezet." Het is aanleiding voor het oprichten van Hezbollah.

'Weinig kunnen afdwingen'

Daarmee verliezen de Verenigde Naties grip op wat er gebeurt in het Midden-Oosten, ziet ook Stel. "Eigenlijk heeft UNIFIL nooit kunnen doen wat het had moeten doen. Ze zijn altijd aanwezig geweest, maar het heeft weinig kunnen afdwingen."

Dat is ook te zien in 2006, wanneer er opnieuw oorlog uitbreekt tussen Hezbollah en Israël. Het leidt in dat jaar tot resolutie 1701: een unaniem besluit van de VN dat de macht en toezicht van UNIFIL in het gebied verlengde, tegelijk met een staakt-het-vuren tussen Israël en Libanon.

Soevereiniteit bewaken

"Dat is een resolutie van de Veiligheidsraad van de VN geweest, waarmee UNIFIL extreem werd uitgebreid", legt Stel uit. De afspraken die in de resolutie gemaakt zijn hadden als doel de soevereiniteit in Libanon te bewaken. "Ook zou UNIFIL de enige gewapende macht daar zijn, dus niet Hezbollah of Israël."

Zowel Israël als Hezbollah stemden in met de resolutie. Maar het leverde weinig op. "Beide partijen hielden zich niet aan de afspraak. Het is eigenlijk amper gelukt om de doelen van de UNIFIL daar na te streven, ondanks dat daar wel tien- tot vijftienduizend mensen waren gestationeerd."

Weinig overgebleven

Er is dan ook weinig van de resolutie overgebleven, ziet Stel. "Het is relatief succesvol geweest. Het is alleen niet succesvol geweest in het demilitariseren, wat ook deel was van de resolutie. Israël en Hezbollah hebben zich niet aan de afspraken gehouden. En de VN is niet in staat geweest dit na te leven."

Toch denkt Josep Borrell, de vicevoorzitter van de Europese Commissie, dat de resolutie 1701 ook nu als wettelijke basis voor een oplossing kan dienen. Maar Stel ziet daar weinig in, vertelt ze. "Ik vraag we af waarom het nu ineens wel iets zou uitmaken."

'Tijdelijke oplossing'

Volgens haar zou er voor beide partijen iets concreets tegenover moeten staan, om tot een staakt-het-vuren te komen.

"Maar zolang dat niet zo is, lijkt het mij weer een tijdelijke oplossing. Het roept vooral de vraag op: wat kan er nu veranderd worden dat er een duurzame demilitarisering voor beide kanten ontstaat?"

Herhaling van de geschiedenis

Volgens Stel is het onduidelijk in hoeverre het grondoffensief van Israël anders is dan de eerdere conflicten. "Ze zeggen nu dat het niet in hun voordeel is om Libanon te bezetten, maar wat ze dan wel voor ogen hebben hiermee is mij niet duidelijk." Israël zegt zelf 'beperkte en gerichte' acties tegen Hezbollah-doelen uit te voeren die 'een acute dreiging vormen' voor Noord-Israël.

Wat volgens haar wel duidelijk is: "Er moet uiteindelijk gewoon een politieke oplossing komen. Er is niet echt een structurele oplossing waar nu naartoe wordt gewerkt. Daarom is het nu een constante herhaling van de geschiedenis."