radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Wat raketaanval op Israël betekent voor spanningen in Midden-Oosten: 'Netanyahu vindt het prettig om Iran als vijand te hebben'

Wat raketaanval op Israël betekent voor spanningen in Midden-Oosten: 'Netanyahu vindt het prettig om Iran als vijand te hebben'
Bron: EPA

De wereld houdt gespannen de adem in, hoe gaat Israël reageren na de raketaanval van Iran gisterenavond? "Als je in het Midden-Oosten wordt geraakt en je slaat niet terug, wordt je gezien als zwak. En Israël wil als sterke partij overkomen."

Iran heeft gisterenavond ongeveer 200 ballistische raketten op Israël afgevuurd. De aanval is volgens Iran een vergelding voor de liquidaties van leiders van Hezbollah en Hamas. Het Israëlische leger zegt geen berichten te hebben ontvangen over gewonden in Israël. Toch kondigde Israëlische premier Netanyahu aan dat de aanval kan rekenen op vergelding en daarbij gebruikte hij de woorden: "Iran heeft een grote fout gemaakt en zal ervoor boeten."

Wapengekletter met Iran

Dit soort 'wapengekletter' met Iran heeft volgens defensie-specialist Peter Wijninga van het Haags Centrum voor Strategische Studies veel meer impact op de wereldorde dan de oorlogen die momenteel woeden in Gaza en Libanon. Netanyahu sprak onlangs het Iraanse volk rechtstreeks toe en zei dat Israël niet in gevecht is met het Iraanse volk maar het regime. En dat het land zonder het regime een plek kan zijn zonder oorlog, onderdrukking en armoede.

"Het regime in Iran heeft het moeilijk", zegt Israël-kenner Peter Malcontent. "De steun onder de bevolking brokkelt af. Het gaat slecht met de economie omdat het land zucht onder de sancties die zijn opgelegd door de Verenigde Staten." Volgens hem kijkt Israël met argwaan naar Iran. "Het is de enige grote macht in de regio die werkt aan een atoombom. Israël heeft die al en zit er niet op te wachten dat een ander land ook een atoombom krijgt. Zeker niet als dat land een aartsvijand van Israël is."

Bekijk ook

Olie-industrie als doelwit

Daarom denkt Malcontent dat plekken waar aan zo'n nucleair wapen wordt gewerkt een mogelijk doelwit kan zijn. "Israël weet waar die gebouwen zijn, zij hebben ze in het verleden al proberen te treffen." Dus het is volgens hem niet ondenkbaar.

"Ze hebben uranium-verrijkingsfabrieken, Israël is bang dat Iran een nucleair wapen krijgt", voegt Wijninga toe. "Dat is echt een bedreiging voor Israël. Dus het zou kunnen dat ze zo'n fabriek aanvallen. Daarnaast is ook de olie-industrie een mogelijke interessante locatie, want dat is echt de 'money-maker' van het land."

'Israël is aan zet'

Volgens Wijninga zal Israël mogelijk raketten afvuren op doelen die schade brengen aan de Islamitische revolutionaire garde en het volk ontzien. Militaire doelen dus, zoals opslagplaatsen voor wapens.

"Israël is aan zet, want als je in het Midden-Oosten wordt geraakt en niet terug slaat, wordt je gezien als zwak. Israël wil als een sterke partij overkomen. Als je revolutionaire garde goed weet te raken, zou je de wapens uit de handen slaan zodat Israël niet meer kan worden bedreigd."

Bekijk ook

Imago van Netanyahu

Beide deskundigen zijn het erover eens dat beide landen niet zitten te wachten op een grootschalige oorlog. Maar dat wederzijdse dreiging de politieke leiders wel wat kan opleveren. "Netanyahu vindt het prettig om Iran als vijand te hebben", zegt Malcontent. "Vorig jaar ging het namelijk alleen maar over de strijd tussen Israël en Hamas. Nu wordt het steeds meer oorlog tussen Israël en Iran. Handig voor Netanyahu, want de internationale kritiek op Gaza nam toe."

Westerse landen keuren af wat er in Gaza gebeurt, maar steunen Israël wel in hun strijd tegen Iran, zegt Malcontent. "Op die manier kan hij zorgen dat het westen achter hem blijft staan." Het binnenlandse imago van Netanyahu heeft volgens Wijninga behoorlijk wat schade opgelopen na de aanslagen van 7 oktober. "Dat hij zich in slaap heeft laten sussen door Hamas en natuurlijk de crisis met de gijzelaars die nog steeds niet bevrijdt zijn. De oorlog met Iran is voor Netanyahu een bliksemafleider van die situatie."

Wat gaat Israel doen na raketaanval Iran

'Amerika kan niks anders dan hem steunen'

Volgens Malcontent is het nu nog de vraag wat de bondgenoten van Israël en Iran toestaan. "Amerikanen kunnen niet anders dan hem steunen, maar zij willen ook niet dat er een grootschalige oorlog uitbreekt midden in de Amerikaanse verkiezingsstrijd."

Ook de bondgenoten van Iran zitten volgens Malcontent niet te wachten op een oorlog. "Iran heeft banden aangetrokken met Rusland en het land levert ook wapens aan Rusland voor de oorlog met Oekraïne. China heeft ook goede relaties met Iran en is afhankelijk van Iraanse olie."

'Niemand durft stap te zetten'

Is er iemand nog bezig met vrede? Volgens Wijninga is Israël blijven steken op de 7de dag van de 6-daagse oorlog in 1967. "Israel heeft toen uit voorzorg alle omliggende landen zo zwaar beschadigd dat niemand Israël meer kon aanvallen. Maar daarna heeft niemand bedacht: 'Hoe nu verder?'" Velen vragen zich volgens Wijninga af wat nu het plan is van Israël.

Malcontent ziet dat het niemand lukt om via diplomatieke kanalen vrede te brengen in het Midden-Oosten. "Arabische landen zitten niet te wachten op oorlog. Egypte niet, Jordanië niet en Saudi Arabië ook niet. Alleen geen van die landen is tot nog toe sterk genoeg geweest om de geweldspiraal te stoppen." Het lukt de Amerikanen en Europeanen volgens hem ook niet. "Er is meer nodig om dit conflict te bezweren, maar niemand durft die stap te zetten."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Groot deel asielzoekers die eigenlijk naar ander EU-land moet om procedure af te wachten, doet dat niet

Groot deel asielzoekers die eigenlijk naar ander EU-land moet om procedure af te wachten, doet dat niet
Bord van de IND, beeld ter illustratie
Bron: ANP

Slechts één op de vijf asielzoekers in Nederland die volgens de regels naar een ander EU-land moeten terugkeren, wordt daadwerkelijk overgedragen. Dat blijkt uit cijfers die EenVandaag heeft opgevraagd bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

In 2023 werden 11.440 zogenoemde overdrachtsverzoeken ingediend. Maar slechts 2.420 asielzoekers vertrokken daadwerkelijk naar het land waar ze hun procedure zouden moeten afwachten. Voor 2024 ligt het aantal verzoeken op 8.820, waarvan er tot nu toe maar 1.550 zijn gehonoreerd. Volgens de IND kunnen overdrachten door lange procedures meer dan een jaar duren.

Grote verschillen tussen EU-landen

De bereidheid van EU-landen om asielzoekers terug te nemen, verschilt sterk. Duitsland accepteert bijna de helft van de verzoeken, terwijl Italië vrijwel nooit reageert. In de afgelopen 3 jaar is er geen enkele asielzoeker vanuit Nederland naar Italië teruggestuurd, ondanks ruim 4.000 verzoeken.

Griekenland en Hongarije krijgen vanuit Nederland zelfs helemaal geen verzoeken meer. Deze landen weigeren structureel om asielzoekers terug te nemen, waardoor het aantal succesvolle overdrachten al 5 jaar op nul staat.

Bekijk ook

Nederlandse rechters blokkeren soms overdrachten

Soms voorkomen Nederlandse rechters dat een asielzoeker wordt teruggestuurd. In de afgelopen 2,5 jaar gebeurde dat bijvoorbeeld twee keer bij overdrachten naar België. Dit omdat asielzoekers daar een 'onmenselijke behandeling' te wachten zou staan.

De meeste asielzoekers die volgens de zogeheten Dublinverordening naar een ander EU-land zouden moeten vertrekken, verdwijnen uit het zicht van de autoriteiten. Ze worden als "met onbekende bestemming vertrokken" geregistreerd, waardoor overdracht niet meer mogelijk is.

Bekijk ook

Veel asielzoekers verdwijnen in de illegaliteit

Volgens migratiedeskundige aan de Universiteit Leiden Mark Klaassen, die ook lid is van de Adviesraad Migratie, is het voor het kabinet geen prioriteit om deze groep te volgen of te dwingen te vertrekken. "Daar is nu geen effectief beleid voor", zegt hij.

"De overheid zou beter haar best moeten doen om mensen in een opvangvoorziening te houden."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Teruggestuurde asielzoekers duiken onder om later alsnog in Nederland asiel aan te vragen: 'Hier heb ik mensen die me kunnen helpen'

Teruggestuurde asielzoekers duiken onder om later alsnog in Nederland asiel aan te vragen: 'Hier heb ik mensen die me kunnen helpen'
Asielzoeker Muhammad is tot zijn opluchting toch nog in de Nederlandse asielprocedure gekomen
Bron: EenVandaag

Asielzoekers die in een ander Europees land zijn aangekomen, mogen hier worden geweigerd door de IND. Als ze na 1,5 jaar niet zijn teruggestuurd, mogen ze blijven. "Er zijn in ons land heel veel mensen die deze mensen helpen onderduiken."

Mohammad uit Iran is opgelucht. Hij heeft van zijn advocaat te horen gekregen dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn asielprocedure in behandeling heeft genomen. Hij is een politieke vluchteling en loopt gevaar in zijn geboorteland. Hij moest volgens de Dublinverordening zijn asielaanvraag eigenlijk in Kroatië afwachten.

'Ik wilde niet terug naar Kroatië'

Daar werd hij, voordat hij bijna 2 jaar geleden in Nederland aankwam, door de Kroatische politie opgepakt en voor het eerst geïdentificeerd. Toen hij vervolgens naar Nederland doorreisde en bij de IND asiel aanvroeg, kreeg hij daar te horen dat ze zijn aanvraag niet in behandeling zouden nemen.

"Ik moest terug naar Kroatië", vertelt Mohammad. "Daar zouden ze mijn asielaanvraag in behandeling nemen. Maar ik wilde niet terug naar Kroatië. Ik heb hier in Nederland familie wonen en ben nierpatiënt. Hier heb ik mensen die mij kunnen helpen, in Kroatië niet."

Bekijk ook

Dublinverordening

De Dublinverordening bepaalt dat het land waar een vreemdeling Europa binnenkomt, verantwoordelijk is voor de behandeling van zijn of haar asielverzoek. Deze regels werden in 2003 ingevoerd om te voorkomen dat asielzoekers Europa rondreizen om in verschillende lidstaten een procedure te beginnen. Maar ook om te zorgen dat niet ieder land zijn handen van een zaak af kan trekken.

Zodra iemand in Nederland asiel aanvraagt, wordt in verschillende databases gecontroleerd of diegene eerder in een andere EU-lidstaat is geweest. Als dat zo is, gaat de IND niet verder met de asielprocedure. Nederland verzoekt de andere lidstaat dan om de asielzoeker terug te nemen. Dat wordt een 'Dublinclaim' genoemd.

Lastig in de praktijk

Vervolgens heeft de andere lidstaat 2 maanden om op dat verzoek in te gaan. Is er na die periode nog geen reactie, dan geldt: wie zwijgt, stemt toe. De asielzoeker kan dan worden overgedragen.

Dat is de bedoeling, zegt universitair docent migratierecht Mark Klaassen, maar de praktijk is vaak anders. "De Dublinverordening werkt tussen lidstaten, en de effectiviteit hangt dus af van de bereidwilligheid van de verschillende landen. In de praktijk komt er van de Dublinregels niet veel terecht, omdat het andere land niet meewerkt. Of omdat de asielzoeker niet meewerkt."

Bekijk ook

Een op zes Dublinclaims ingewilligd

Dat blijkt ook uit cijfers die EenVandaag bij de IND heeft opgevraagd. Slechts één op de zes Dublinclaims die Nederland in de afgelopen 5 jaar heeft gedaan, heeft geleid tot overdracht van een asielzoeker naar een ander land.

Het valt op dat er tussen de verschillende lidstaten grote verschillen zijn in bereidwilligheid. Zo neemt Duitsland asielzoekers bij bijna de helft van de claims daadwerkelijk terug, terwijl Italië nauwelijks op dit soort verzoeken reageert. In de afgelopen 3 jaar is geen enkele asielzoeker vanuit Nederland teruggestuurd naar Italië, ondanks de ruim 4.000 verzoeken die er zijn gedaan.

Termijn van 1,5 jaar

Daar kunnen asielzoekers gebruik van maken. 'Dublin' houdt een land namelijk niet voor eeuwig verantwoordelijk voor de opvang: als iemand na 18 maanden niet is overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat, verloopt de claim en kan hij of zij alsnog ergens anders een asielprocedure beginnen.

Klaassen: "Je ziet bij de cijfers vaak staan: 'Met onbekende bestemming vertrokken.' Dat zijn mensen die uit de asielzoekerscentra zijn vertrokken en uit het zicht van de overheid zijn geraakt. In de Dublinverordening staat dat na 18 maanden de Dublinclaim vervalt. Als iemand dan nog niet naar het land van aankomst is teruggestuurd, kan Nederland niet langer iemand weigeren. En wordt dan alsnog verantwoordelijk voor de asielprocedure."

info

Nieuw Europees migratiepact

Het EU-Asiel en Migratiepact bevat regels voor een nieuw Europees asielsysteem en treedt in 2026 in werking. De nieuwe verordening over asiel- en migratiebeheer bevat regels over de verantwoordelijkheidstoedeling voor de behandeling van asielverzoeken over de EU-lidstaten en een solidariteitsmechanisme.

Een belangrijk doel van deze regels is om de solidariteit tussen lidstaten bij de verdeling van asielverzoeken minder vrijblijvend te maken. De termijn waarmee een Dublinclaim dan zal vervallen wordt drie jaar, in plaats van anderhalf jaar.

Bekijk ook

Asielzoekers duiken onder

Volgens asieladvocaat Sonya Taheri weten veel asielzoekers precies hoe dat werkt, en anticiperen ze er ook op. "Ze hebben een paar maanden om een netwerk op te bouwen. Dan vertel ik ze op een zeker moment: het is nu het moment om uit het centrum te vertrekken. Dan duiken ze onder."

"Er zijn veel mensen in Nederland die deze groep willen helpen, omdat ze begrijpen dat ze hier willen blijven", ziet Taheri. "Omdat ze hier familie hebben, of omdat de landen waar ze naar terug moeten veel slechtere omstandigheden hebben."

Organisaties helpen 'Dubliners'

EenVandaag sprak meerdere kerkelijke organisaties die deze 'Dubliners' helpen. Geen van de organisaties wil hiermee in de publiciteit treden. Ze geven aan kwetsbare asielzoekers te helpen om die 18 maanden door te komen, en zo te voorkomen dat ze op straat moeten zwerven.

De gemeente Amsterdam helpt een deel van deze groep asielzoekers in hun opvang voor ongedocumenteerden. "We willen voorkomen dat kwetsbare mensen op straat moeten slapen, want dat is het alternatief", zegt verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink. "Dat vinden wij voor die mensen onwenselijk, en het zorgt uiteindelijk voor meer overlast voor de stad."

Bekijk ook

Drie jaar ook overbruggen

Groot Wassink maakt zich zorgen over de nieuwe regels die volgend jaar zomer van kracht gaan. Dan wordt de termijn voordat een Dublinclaim vervalt 3 jaar in plaats van 18 maanden. "Dat zal betekenen dat mensen nog langer in de illegaliteit moeten leven, met alle gevolgen van dien. Wij zien als gemeente in de praktijk wat het gevolg is van regels die niet goed werken."

Asieladvocaat Taheri maakt zich er geen zorgen over dat asielzoekers die hier willen blijven met een Dublinclaim die 3 jaar niet zullen weten te overbruggen. "Er zijn hele Facebookgroepen waarin mensen in het geheim mensen tijdelijk opvangen. Het zal misschien net wat lastiger worden, maar mensen laten zich niet zo gemakkelijk afschrikken als ze duidelijk hun toekomst in Nederland voor zich zien."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant