Een dame die precies wist wat ze wel en niet wilde. Dat was de 92-jarige Catharina, vertelt Bas den Haan, buurman en mantelzorger. Hij vecht tegen de tranen, want Catharina is gisteren overleden aan het coronavirus.
Lang niet iedereen die corona krijgt belandt in een ziekenhuis. In overleg met de huisarts kiest de patiënt er dan voor om thuis te overlijden. Volgens huisartsen gaat het om minstens 764 coronagevallen. Catharina is er daar een van.
Niet naar een zorginstelling
Al 20 jaar kwam Bas den Haan bij Catharina over de vloer. Eerst om haar te helpen met de tuin, maar er kwamen steeds meer klusjes bij. De laatste jaren bracht hij haar zelfs iedere zaterdag naar bed. "Ze was de laatste jaren slecht ter been. Thuiszorg legde haar al om half 8 in bed. Dat vond ze veel te vroeg, dus legden wij met een ploegje mantelzorgers haar iedere dag om 10 uur in bed."
Huisarts in opleiding Birgit van Rooijen zegt dat Catharina eigenlijk allang naar een zorginstelling had gemoeten. Na een val kon ze nog maar slecht bewegen. "Het was een vrouw die altijd alleen was gebleven. Geen man en kinderen en weinig familie. Maar door alle hulp van buren, kerk en thuiszorg was er toch voldoende zorg. Heel bijzonder hoe dat voor haar is geregeld."
'Het is goed zo'
Van Rooijen kreeg woensdag een telefoontje van de wijkverpleging. Catharina moest veel hoesten en haar zuurstofsaturatie was laag. Ze neemt een test bij Catharina af en het blijkt corona te zijn. Een paar dagen later wordt ze ineens heel benauwd en dan gaat de huisarts het gesprek aan.
"Ik wist dat een ziekenhuisopname vrij kansloos was. Het gaat om een broze hoogbejaarde vrouw van 92. Gelukkig gaf ze zelf aan dat het goed was zo. Ze gaf duidelijk aan dat ze niet meer naar het ziekenhuis wilde. Ze zei dat het goed was en dat ze wilde slapen."
Meer mensen sterven dan uit RIVM-cijfers blijkt
Al wekenlang geeft het RIVM een update over het aantal mensen dat overlijdt aan het coronavirus. De teller staat nu op ruim 4409 slachtoffers. Maar opvallend: het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) concludeert dat er naar alle waarschijnlijkheid veel meer coronaslachtoffers zijn: zo'n 6700.
Tanja Traag van het CBS: "Afgelopen weken zijn er veel meer sterftes dan gemiddeld in dit jaargetijde. We kunnen niet met zekerheid zeggen dat het allemaal door corona komt, maar er zijn wel heel veel indicatoren die daar op wijzen. Factoren die hogere sterfte bepalen zoals extreem weer, een griepgolf of andere epidemie zijn er niet. Het enige dat afwijkt is het coronavirus."
Verschil met het RIVM
Net als Catharina sterven meer mensen thuis. Het RIVM meldt vooral de sterfgevallen in ziekenhuizen en zorginstellingen. Veel gevallen zoals die van Catharina zijn niet opgenomen in de RIVM-statistieken.
Het Consortium Huisartsengeneeskunde, een samenwerkingsverband van alle huisartsen-opleidingen, heeft nu een meldingssysteem opgezet om te zien hoeveel mensen in hun thuissituatie zijn overleden aan het virus. Het gaat nu om tenminste 764 gevallen waarvan de huisarts vast heeft gesteld dat het corona geweest moet zijn.
6 'verdachte' overledenen voor eerste coronadode
Dat getal kan nog verder oplopen. "Tot nu toe heeft 20 procent van de huisartsenpraktijken in Nederland meegedaan. Maar er melden zich nog steeds nieuwe huisartsen aan. Ook praktijken die al aangesloten zijn kunnen natuurlijk nieuwe gevallen rapporteren", zegt Jochen Cals van het Consortium Huisartsengeneeskunde.
Opvallend is dat de huisartsen ook zes klinisch verdachte gevallen hebben gemeld, die al overleden vóórdat de eerste officiële corona-patiënt overleed op 6 maart. "Dat bevestigt het beeld dat het coronavirus al langer in Nederland is dan officieel bekend, en dat we als huisartsen patiënten gemist hebben, omdat we toen nog niet aan corona dachten", zegt Cals.
Alleen gestorven
Catharina's strijd tegen het virus eindigde gisteren. Ze krijgt van huisarts Van Rooijen slaapmidden en morfine tegen de benauwdheid. Het zou een kwestie van uren worden. De huisarts valt het zwaar dat niemand meer bij haar is geweest in haar laatste uren en dagen. Mantelzorgers gaan liever niet meer langs vanwege besmettingsgevaar. "En de terminale zorg is terughoudend met covid-patienten. Daar zijn op dit moment te weinig mensen voor", vertelt Van Rooijen.
Bas den Haan is verdrietig over het overlijden van Catharina. "Mevrouw is voor ons altijd u gebleven. Ze wilde in haar huis overlijden en dat is gelukt. Maar de laatste dagen waren heel moeilijk voor ons. We kwamen er niet meer, juist nu ze ons zo nodig had. We hielden ons aan de RIVM-voorschriften. Je leest dat weleens in de krant, maar nu het mij zelf overkomt, voelt het toch heel anders."
Thuis blijven uit angst voor isolatie
Huisartsen die reageerden op de oproep van het Consortium Huisartsengeneeskunde is ook gevraagd waarom de mensen waarover ze rapporteren niet in het ziekenhuis terechtkomen. In 55 procent van de gevallen is dat omdat de patiënt zelf al direct aangeeft niet naar het ziekenhuis te willen. In de rest van de gevallen wordt de beslissing om thuis te blijven na overleg met de huisarts genomen.
Opvallend is dat een aanzienlijk deel van de patiënten (22 procent) de verwachte isolatie in het ziekenhuis aangeeft als reden om thuis te willen blijven. Volgens Cals is het niet zo dat alle patiënten alleen overlijden, zoals Catharina. "We zien wel dat door een tekort aan beschermingsmiddelen mantelzorgers soms niet meer kunnen komen. Dat is erg schrijnend."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.