Benoemingen van demissionaire staatssecretarissen gaan in tegen de grondwet, zeggen hoogleraren

Eerder werd al Dilan Yeşilgöz benoemd als demissionair staatssecretaris en gisteren gebeurde hetzelfde bij Steven van Weyenberg en Dennis Wiersma. Tot zover niets bijzonders, maar: alle drie zijn óók nog Tweede Kamerlid.

En dat is een doorn in het ook van hoogleraar staatsrecht Wim Voermans en van bijzonder hoogleraar parlementaire geschiedenis Bert van den Braak. Want zo keurt de slager in principe zijn eigen vlees.

Regels overtreden

"Een erosie van hoe we met de grondwet omgaan", zegt Voermans. Die eerder tweette: "Met de benoeming van nu al drie nieuwe staatssecretarissen in het demissionaire kabinet die Kamerlid blijven wordt de grondwet overtreden."

De beëdiging gisteren leidde ertoe dat Bert van den Braak een artikel publiceerde met de titel: 'Regels zijn regels, behalve voor politici'.

Ongrondwettelijk, Kamer zat te slapen

Bert van den Braak verbaast zich over het feit dat geen enkele Kamerfractie een punt van deze benoemingen maakte. In de grondwet staat beschreven dat bewindslieden van een kabinet dat demissionair is geworden als Kamerlid mogen terugkeren na de verkiezingen.

Maar nergens staat beschreven dat gekozen Kamerleden van de nieuwe Kamer ook als demissionair bewindspersoon benoemd mogen worden in het dan nog demissionair zittende kabinet.

Reces

"Er zijn 69 nieuwe Kamerleden verkozen, die zitten nu op een camping ergens na te denken over de achtbaan waarin ze sinds 17 maart terecht zijn gekomen. Er is een hoop ervaring weg, deze benoeming gebeurt ook nog eens in het reces. In die tijd gebeuren vaak de vreemdste zaken. De Kamer begint normaliter toch pas begin september weer", constateert Wim Voermans.

Beide hoogleraren vinden het een vreemde zaak, zoals er nu demissionaire bewindspersonen zijn benoemd. Van den Braak kan zich als parlementair historicus niet herinneren dat er ooit een vergelijkbare situatie zich heeft voorgedaan.

Over de grondwet heengestapt

Voermans benadrukt het belang van heldere regels: "Als je gaat voetballen en de bal is net over de lijn, zeg je ook niet van: ach, we spelen door, die is toch maar nét over de lijn. Hier kan het ook niet zo zijn dat die functies op deze manier gecombineerd worden. Het is een typisch voorbeeld van de bestuurlijke cultuur onder Rutte."

"Er wordt over de grondwet heengestapt want het bestuur wordt heel belangrijk geacht. Het is wel heel riskant, want die grondwettelijke bepaling staat er niet voor niets. Zo kunnen bewindspersonen zelf stemmen voor hun eigen wetgeving. Je moet nooit tijdens de wedstrijd de regels veranderen. Dan moet je de grondwet wijzigen."

'Had gemeld moeten worden'

Bert van den Braak vraagt zich ook af: "Hoe geloofwaardig is het om tegen burgers te zeggen: 'regels zijn regels', terwijl je zelf regels - nota bene: grondwettelijke regels - stilzwijgend aanpast als dat net effe beter uitkomt?"

"Het politieke pragmatisme is zo sterk, dat een oplossing wordt gezocht zonder na te denken. Ik denk dat daar onvoldoende over nagedacht is, dit had toch gemeld moeten worden. Ik had me kunnen indenken dat dit ook aan de Raad van State voorgelegd zou zijn."

Onwenselijk

Het verbaast Van den Braak dat de oppositie hier niet op is aangeslagen. "Er wordt veel gesproken over het gemis aan parlementair geheugen. Ik denk dat bijvoorbeeld een Kamerlid als Ronald van Raak hier zeker op aangeslagen zou zijn."

"Het gaat er natuurlijk vooral om dat het vrij slapend gaat, er is zelfs geen melding gemaakt van het feit dat mevrouw Yeşilgöz staatssecretaris is gemaakt. Dat werd nu niet eens officieel aan de Kamer gemeld. Niemand heeft daar vragen over gesteld of dit eigenlijk wel kan. In de toekomst kunnen er op deze manier dus allerlei nieuwe mensen tot een kabinet in demissionaire status worden toegevoegd. Dat is natuurlijk onwenselijk."