'Ambtenaren moeten geen wetenschappertje spelen': berekening met te hoog aantal besmettingen in Catshuisdocument blijkt niet te kloppen

170.000 besmettingen per dag. Daar zouden we nu mee te maken hebben als de Britse variant in ons land zonder rem om zich heen zou slaan. Een duister scenario, dat is berekend met de verkeerde getallen en niet klopt, blijkt uit onderzoek van de Volkskrant.

Vorige maand schreef het AD dat we met die 170.000 besmettingen per dag te maken zouden krijgen, als we het Britse coronavirus geen halt zouden toeroepen. "Maar het aantal besmettingen waar de som mee begon, was te hoog en dan wordt ook nog eens de verkeerde groeifactor gebruikt", zegt Maarten Keulemans, wetenschapsredacteur bij de Volkskrant. Hij ontdekte dat de berekening die in het Catshuis gepresenteerd werd, niet klopte.

Catshuisdocument

Het getal van 170.000 verscheen voor het eerst in een document met aanvullende achtergrondinformatie dat op 10 januari in het Catshuis op tafel kwam. Daar werd een grafiekje gepresenteerd die voorspelde dat er in het begin van februari 170.000 besmettingen per dag zouden zijn.

"Deze cijfers van besmettingen zijn niet aan het publiek gepresenteerd. Maar sinds het kabinet demissionair is, worden de documenten van het Catshuis openbaar gemaakt en kan je er dus wel bij." Wat blijkt: het document was niet afkomstig van het RIVM of het LCPS, maar door ambtenaren zelf gemaakt.

Nuance van de wetenschap

En laat dat nou net niet de bedoeling zijn. Volgens Keulemans kloppen de grafieken van geen kant. "Dit komt doordat ze zijn begonnen met rekenen vanaf 10.000 besmettingen en het R-getal vanuit Engeland was overgenomen. Dan krijg je een grafiek die enorm de lucht doorschiet", legt Keulemans uit.

"Laat het aan de wetenschappers over om met nuance sommen en modellen te maken", zegt hij. Dat is namelijk wat er bij de som van de ambtenaren ontbrak: nuance. "De ambtenaren hebben een eigen versimpelde berekening gemaakt. Deze foute berekening had voorkomen kunnen worden als ze de wetenschappers hun werk hadden laten doen."

Wetenschap in slecht licht

Jaap van Dissel gaf namelijk diezelfde dag ook een presentatie, waarin hij vertelde dat er nog nauwelijks besmettingen met de Britse variant in het land was, hoogstens 5 procent. "Het was nog veel te vroeg om grote conclusies te trekken over de toekomst van de besmettingen. De Britse variant was namelijk nog amper aanwezig, dus de cijfers om mee te rekenen ontbraken nog."

Ook is Keulemans van mening dat dit rekensommetje van ambtenaren de wetenschap in slecht licht zet. "Niet iedereen leest zich in en weet daarom dus ook niet dat deze berekening niet van het RIVM of het LCPS kwam. Terwijl zij wel echt de goede prognoses brengen."

Invloed

Gisteren werd aangetoond dat een nieuwe mutatie van de Britse variant bij iemand in Utrecht is gevonden. Toch denkt Keulemans dat de tocht richting de 170.000 besmettingen alsnog niet is ingezet. "Zo'n explosieve ontwikkeling in het aantal besmettingen zou misschien plaatsvinden als we weer massaal gaan feesten en alle regels opheffen, maar dat is niet het geval."

Hoewel het voorspelde getal in geen van de speeches van Rutte of De Jonge terug kwam, weet je natuurlijk nooit zeker of zo'n document van invloed is geweest op de besluitvorming van de maatregelen, zoals bijvoorbeeld het invoeren van de avondklok, legt Keulemans uit. "Ik vraag me echt af waarom die ambtenaren die som hebben gemaakt. Dat puzzelstukje zou ik graag nog wel op de juiste plek willen leggen."