'Afschrikkende werking geldboetes Tata Steel heel laag'

Zelfs na een vervijfvoudiging van de dwangsom houden de grafietregens van staalfabriek Tata Steel aan. “Een dwangsom is niet effectief gebleken en dat zal het ook niet worden”, zegt criminoloog Karin van Wingerde.

Eerder verhoogde de provincie Noord-Holland het boetebedrag van 5.000 naar 25.000 euro per milieuovertreding. Tata Steel heeft inmiddels al drie keer de verhoogde boete opgelegd gekregen. Maar volgens Karin van Wingerde blijkt uit onderzoek dat dit soort dwangsommen weinig effect hebben op grote bedrijven als Tata Steel: "De afschrikkende werking is heel laag."

Fiscale aftrekbaarheid moet van tafel

Dwangsommen nodigen volgens Wingerde vooral calculerend gedrag uit. "Financiële boetes geven niet het signaal af dat we de milieuovertredingen verwerpelijk vinden. Daar is meer voor nodig. Media aandacht bijvoorbeeld, maar ook aanvullende sancties als het tijdelijke stilleggen van de werkzaamheden van de fabriek. We moeten meer druk uitoefenen."

Wat volgens GroenLinks Kamerlid Tom van der Lee meespeelt is dat de dwangsommen die Tata Steel opgelegd krijgt fiscaal aftrekbaar zijn. Hier moet volgens hem verandering in komen. "Hogere dwangsommen blijken geen uitkomst te zijn. Bovendien zijn ze fiscaal aftrekbaar, dus uiteindelijk betaalt het bedrijf veel minder dan de dwangsom voorschrijft. Die fiscale aftrekbaarheid moet van tafel."

CDA-Kamerlid Maurits von Martels is het daarmee eens: "Bedrijven horen zich aan de milieuregels te houden. Gebeurt dat niet, dan zijn publieke dwangsommen van de overheid een middel om hen hiertoe aan te sporen. Maar omdat een publieke dwangsom momenteel fiscaal aftrekbaar is, kan het zo zijn dat deze prikkel onvoldoende werkt. Daarom wil ik dat de staatssecretaris onderzoekt op welke manier bij publieke dwangsommen, gebaseerd op de Wet milieubeheer, de fiscale aftrekbaarheid kan worden beëindigd."

Economische belangen wegen zwaarder

Volgens GroenLinks Kamerlid Tom van der Lee is het schandalig dat de problemen rondom Tata Steel nog niet zijn opgelost. "Tata Steel is een icoon in Nederland en krijgt al jarenlang heel veel ruimte. Maar uiteindelijk weegt de werkgelegenheid en het verdienmodel zwaarder dan de gezondheid van de omwoners. Dat moet veel beter in balans."

Wingerde ziet de problemen rondom de handhaving van milieuovertredingen vaker terugkeren bij grote industriële bedrijven. "Het is tijd voor een serieuze discussie in Den Haag over wat we nu werkelijk belangrijk vinden en waar de balans moet liggen tussen aan de ene kant economische en productie belangen en aan de andere kant milieu en gezondheid."