Achter de tralies en ver van familie en vrienden: Gerrit, Xiomara en Rene 'vieren' kerst in Amerikaanse gevangenis

Gezelligheid, eten, en samen zijn met naasten. Voor velen is dit hoe kerst er elk jaar uitziet, het is de normaalste zaak van de wereld. Maar niet voor Xiomara, Gerrit en Rene. Deze Nederlanders zitten vast in Amerika en vieren de feestdagen alleen.

Voor de drie Nederlandse gedetineerden betekenen de feestdagen geen kerstboom, oliebol of vuurwerk. Ze zitten vast in Amerikaanse gevangenissen. Voor Gerrit en Rene is dat al een aantal jaar het nieuwe normaal, en dat zal zo blijven: zij zitten zeer lange gevangenisstraffen uit en komen dus voorlopig nog niet vrij. Voor Xiomara is dat anders, zij heeft haar straf bijna uitgezeten en keert daarna terug naar Nederland.

Dutch&Detained

Ook Gerrit en Rene hopen snel weer terug te keren naar Nederland. Het is hun wens om met de hulp van Dutch&Detained, een Nederlandse organisatie die onafhankelijke juridische ondersteuning biedt aan Nederlanders in buitenlandse gevangenissen, hun straf hier uit te zitten of vervroegd vrij te komen.

Of dat ook daadwerkelijk gaat lukken, is moeilijk te zeggen. Wel kunnen de Nederlandse gevangenen vertellen hoe het is om de feestdagen in een buitenlandse gevangenis te vieren. En hoe is het om tijdens deze feestperiode zo ver weg te zijn van familie.

Rene (67) zit sinds 2003 vast voor ontvoering en mishandeling

"De feestdagen zijn voor mij belangrijk genoeg om mijn familie, die het dan aan het vieren is, even te bellen en netjes gedag te zeggen. Dan zeg ik dat ik van ze hou, dat ik ze mis en dat alles in orde is. En dan gaat voor ons allemaal het leven gewoon door, want in de gevangenis wordt niets gedaan aan kerstdagen of aan feestdagen überhaupt", vertelt Rene.

'Voor mij is glas halfvol'

Rene woonde al een aantal jaar met zijn vrouw en kinderen in Wisconsin toen hij in 2003 werd aangehouden op verdenking van onder andere ontvoeringen en mishandeling. Hij werd schuldig bevonden en zit nu een straf van 45,5 jaar uit.

"Het voelt erg beperkt natuurlijk, maar ik probeer er gewoon het beste van te maken. Je kunt er wel over tekeergaan, maar dan maak ik het alleen maar moeilijker voor mezelf. Dus voor mij is het glas halfvol."

'Bezoek gebeurt niet vaak'

"Ik kom uit de binnenstad van Amsterdam, de Nieuwmarkt. Daar heb ik ook mijn vrouw leren kennen. Zij is Amerikaanse, dus zijn we toen naar Amerika verhuisd." Het stel trouwde en kreeg drie kinderen. "Een van mijn dochters woont nu al 7 jaar in Amsterdam, de andere twee wonen nog in Amerika. En ik heb ook twee kleinkinderen."

Ondanks dat hij in zijn eigen staat vastzit, komt er niet zo vaak bezoek langs, vertelt hij. "Maar ik klaag er niet over, want ik begrijp het maar al te goed. Je bent dan 8 uur onderweg, alleen nog maar het rijden, en dan is het bezoek niet inbegrepen. Overigens heb ik in al die jaren nooit verzuimd mijn moeder en zus twee keer per week te schrijven, en uiteraard schrijf ik mijn vrouw en kinderen ook."

'Het is maar een gezegde'

"Met kerst kijk ik naar de kerstparade op de tv. Met Thanksgiving heb je de Macy's Thanksgiving Day Parade in New York en dat is ongeveer hetzelfde. Meestal doen ze die voor de kerst in het zonnige Californië, dan is de kou of de regen niet van invloed. Daar kijk ik dan naar en als het tijd is, dan bel ik de kinderen."

"We zeggen hier onderling wel 'Merry Christmas' enzo, maar dat is maar een gezegde. Want er is geen Thanksgiving, kerst of oud en nieuw. Het gaat hier gewoon door zoals het 24 uur per dag doorgaat."

Schrijven als uitlaatklep

De rest van zijn tijd besteedt Rene aan het maken van verjaardags- en feestkaarten voor zijn naasten. "Het maken van kaarten houdt mij positief. Ik geniet van zowel het maken als versturen, want ik ben heel erg dankbaar dat zij mijn moreel steunen en laat dat graag blijken."

En ook schrijven is voor hem een uitlaatklep, zo heeft hij een column in 'Comeback', een tijdschrift voor gedetineerde Nederlanders in het buitenland. Hierin beantwoordt Rene brieven van andere Nederlandse gedetineerden over de hele wereld. "Het is belangrijk voor mij dat ik de lezers help met het voorkomen dat zij dezelfde fouten maken als ik heb gemaakt, ik geef ze graag een duwtje in de juiste richting."

'Graag terug naar Nederland'

"Ik zou wel heel graag naar Nederland terug willen komen, omdat ik natuurlijk iedereen mis. Ik denk ook als ik niet een gedetineerde zou zijn, dat ik op deze leeftijd misschien toch wel weer terug naar Nederland zou willen gaan, gewoon om de laatste jaren door te brengen."

"Goede voornemens? Afvallen. Ik neem veel medicijnen voor mijn angststoornis en daar krijg je veel honger van. Ik kan er niets tegen doen, ik moet gewoon eten en daar word je dikker van. Dus ik moet afvallen, want het is niet goed om obese te zijn."

Xiomara (37) zit sinds 2022 vast op verdenking van witwassen

"Kerst heeft een diepere betekenis voor mij gekregen, omdat ik nu besef hoe belangrijk tijd is. Hoe belangrijk het is dat je het goed spendeert, en wat het is al het weggenomen wordt", zegt de 37-jarige Xiomara. Ze probeert deze periode dan ook zo positief mogelijk te bekijken. "Dit is gewoon een van die dingen die gebeuren in het leven."

'Ik heb gewoon geluisterd naar mijn vader'

Xiomara zit momenteel een celstraf van 2,5 jaar uit. In 2022 wilde ze haar verjaardag vieren in New Orleans, maar bij een overstap in Atlanta werd ze uit het vliegtuig gehaald door de politie. "Ze zeiden heel serieus: 'Je staat onder arrest voor witwassen.' Toen ben ik, een dag voor mijn verjaardag, in de boeien geslagen."

Het bleek te gaan over een voorval van 5 jaar eerder, toen Xiomara voor haar vader werkte. "Ik heb toen gewoon geluisterd naar mijn vader, niet wetende wat voor consequenties eraan vast zaten." Haar vader is ook verdacht, maar is voortvluchtig.

Twee weken gehuild

Xiomara had in november al vrij kunnen zijn. Er moet nog één zitting plaatsvinden, maar dat kon op z'n vroegst in december. En dat ze nu hierdoor voor de derde keer op rij kerst in de gevangenis moet vieren, valt haar zwaar. "Ik kom uit Amsterdam-Zuidoost en heb een Surinaams-Antilliaanse achtergrond. We zijn heel warm, heel cozy."

"Ik ben opgegroeid met mijn neefjes en nichtjes die als broers en zussen voelen. En de buren zijn mijn tantes en ooms", vertelt ze. "Dus om weggerukt te worden uit mijn vertrouwde omgeving: ik heb 2 weken alleen maar lopen huilen."

'Ik bel mijn moeder iedere ochtend'

Vooral de eerste 6 maanden waren het zwaarst, vertelt ze."Ik kreeg niet makkelijk contact met mijn familie, je hebt het tijdverschil dus je kan niet altijd bellen. Het was niet alleen zwaar voor mij, maar ook voor mijn familie."

"We hebben nu kunnen regelen dat mijn familie een lokaal nummer heeft, dus het is nu makkelijker om te bellen. Ik bel mijn moeder nu iedere ochtend en dan praten we over wat we die dag gaan doen."

'Belangrijk om hoop te houden'

"Het is belangrijk om goede hoop te houden, want iedereen is depressief." Dit maakt het volgens haar nog moeilijker om in de gevangenis te zitten. "Je moet positief blijven om ook door deze zware kerstdagen te komen, want anders kan je gewoon heel down raken."

Ook in de gevangenis waar Xiomara vastzit wordt er niets gedaan om gedetineerden in de kerstsfeer te betrekken. "Er is niks speciaals, er is geen versiering, er is geen speciaal eten, helemaal niks. Het is heel erg eenzaam. Maar sinds ik ben aangesloten bij de lokale kerk hier komt de lokale pastoor voor mij langs met kerst. Hij brengt dan stockings met snoep erin, dat is dan een klein momentje van blijdschap."

Oliebollen en kaas

"Ik kan niet wachten om gewoon weer thuis te zijn." Ze hoopt de feestdagen volgend jaar weer met haar familie in Nederland te vieren. "Ik verheug me nu al op het eten. Ik droom ervan om iedereen te knuffelen en gewoon weer op mijn eigen plekje te zijn."

"Ik heb hier vier vriendinnen voor het leven gemaakt. We zijn samen door die harde tijd gegaan, we hebben verjaardagen en feestdagen hier samen gevierd. Er zijn dus wel bepaalde momenten waarop je het gezellig maakt. Maar als de deur van je cel sluit, dan besef je gewoon dat je alles mist. Ik mis mijn moeder, ik mis kaas, ik mis oliebollen, ik mis alles aan Nederland."

Gerrit (53) zit sinds 2009 vast voor het plegen van een moord

"Kerst is voor mij niet echt een feest van geloof, want ik ben zelf moslim. Het is wel een feest waarbij je samen met je familie bent en dan ga je lekker eten, je bent gezellig samen. Ja, daar ben ik dan niet bij", vertelt de 53-jarige Gerrit uit Rotterdam.

'Ik mis ze'

"Ik ben geadopteerd toen ik 2 weken oud was. Mijn biologische moeder is Kaapverdiaanse en woont in New Jersey." In 2009 ging hij naar Amerika om zijn familie daar te leren kennen. Hij werd opgepakt op verdenking van moord en kreeg uiteindelijk twee keer levenslang én twee keer 10 jaar cel opgelegd.

"Dat is een mondvol", zegt hij erover. "Het is een lange straf, dus ik heb mijn familie in Nederland al een heel lange tijd niet meer gezien. Ik mis ze."

'180 dollar aan belkosten'

In de eerste 9 jaar kon Gerrit zijn familie in Nederland niet spreken omdat het in de gevangenis niet mogelijk was om internationale telefoongesprekken te voeren. Hij communiceerde daarom noodgedwongen via brieven.

Maar dat is volgens Gerrit 'toch niet zo persoonlijk als een gesprek'. In 2018 werd het mogelijk om vanuit de gevangenis naar het buitenland te bellen: "De eerste week heeft het me 180 dollar gekost om naar Nederland te bellen, want ja, ik ging natuurlijk elke keer als ik de kans kreeg een telefoontje plegen."

'Drie gevechten per dag'

Zijn familie uit Nederland langs laten komen is nog moeilijker, vertelt Gerrit. Hij zit in een zogenoemde 'maximum security prison', een zwaarbeveiligde gevangenis. "Soms breken er op een dag zeker drie gevechten uit, dan gaat de hele gevangenis in lockdown en zijn er geen visites."

"Dus als je familie hier wil komen, moeten ze minimaal een week komen", legt hij uit. "Want wanneer het gebouw dicht gaat dan mag er geen bezoek komen, en bovendien kost zo'n reis erg veel geld."

'Het gaat niet alleen om mij'

"Ik heb een goede band met mijn biologische moeder. Ze is heel erg ziek, ze heeft Parkinson en haar zie ik nooit van mijn leven meer. Van New Jersey naar Rhode Island is 4 uur rijden en mijn moeder kan dat niet. Als ik ooit vrijkom, dan word ik gedeporteerd naar Nederland. Dus, of ik nou vrijkom of vastzit, ik zie mijn moeder nooit van mijn leven meer. Elk telefoontje dat ik naar haar kan plegen, pleeg ik. Maar tijdens de kerstdagen geef ik vaak de gedetineerden met jonge kinderen voorrang om naar huis te bellen."

"Het gaat natuurlijk niet alleen om mij, voor je familie is het ook niet leuk. Ik zit vast, maar ik ben niet de enige die hieronder lijd. Ik heb een neef, dat is meer mijn grote broer, ik ben met hem opgeroeid. Ja, dus dat is voor ons alle twee gewoon heel moeilijk. Maar ik bel hem wekelijks en hij is ook degene die geld op mijn rekening zet. Hij is er echt ziek van dat ik hier zit, misschien nog wel meer dan ik."

Goede voornemens

"Vroeger met oud en nieuw, dan gingen we altijd met een ploegje uit. Daar ben ik nu dan ook niet meer bij en dat mis ik wel, want hier ga je om 11 uur 's avonds naar bed. De volgende dag is het dan het nieuwe jaar, maar voor ons is het een gewone dag."

"En goede voornemens? Daar ben ik 15 jaar geleden mee gestopt toen ik hier binnenkwam."