1,5 miljoen Nederlanders kunnen de tandarts niet betalen, Richard is een van hen: 'Mijn tanden waren afgebrokkeld'

1,5 miljoen Nederlanders gaan niet naar de tandarts omdat ze bang zijn voor de kosten, zegt hulporganisatie Dokters van Wereld. Tandarts Didi Landman rijdt in een tandartsbus door het land om deze mensen gratis te helpen. Richard maakt er gebruik van.

10 jaar geleden raakte de Rotterdamse Richard depressief en verloor hij zijn baan. De schulden liepen zo hoog op dat hij zelfs dakloos werd. In deze tijd ging ook zijn gebit in een rap tempo achteruit. De tandarts kon hij niet meer betalen. Klachten die hij al had, verergerden. "Op het eind zaten sommige tanden nog maar voor de helft in mijn mond. De rest was afgebrokkeld."

Pijn en schaamte

Vorig jaar kon Richard gelukkig bij straattandarts Didi Landman terecht. Iedere donderdag helpt zij daklozen. "De eerste keer dat Richard hier was had hij acute pijn. Hij huilde en schaamde zich heel erg," zegt Didi.

Er werden kiezen getrokken, gaatjes gevuld en Richard kreeg vijf wortelkanaalbehandelingen. Doorsnee zorg voor een straattandarts, legt Didi uit. "Omdat deze mensen nauwelijks toegang hebben tot mondzorg, escaleren de klachten."

Ook niet-daklozen

Maar het probleem blijft niet tot daklozen beperkt, stelt Dokters van de Wereld. Circa 1,5 miljoen Nederlanders vermijden een bezoek aan de tandarts, door de hoge kosten. Het zijn Nederlanders die wel een dak boven hun hoofd hebben, maar met een inkomen rond de armoedegrens simpelweg geen geld hebben voor de tandarts.

Om ook deze mensen zorg te verlenen, sloegen Didi Landman en Dokters van de Wereld de handen ineen. In een mobiele tandartsbus rijden zij door het land om gratis hulp te verlenen. Afgelopen zaterdag werden er in Rotterdam maar liefst 150 mensen geholpen. Ook Richard. Met hem gaat het inmiddels wat beter: hij zit in de schuldsanering en heeft een dak boven zijn hoofd, maar kan zijn tandartskosten nog steeds niet zelf betalen.

'Wij kunnen de vraag niet meer aan'

Dat de nood hoog is, ziet ook Fonds Bijzondere Noden uit Rotterdam. Die stichting helpt Rotterdamse huishoudens die in een urgente financiële noodsituatie terechtkomen. Ze kunnen de vraag naar financiële hulp voor de tandarts bijna niet meer aan.

Er wordt steeds meer voor een tandartsbezoek bij ze aangeklopt: vorig jaar waren er ruim 25 procent meer aanvragen dan in 2019. "Gemiddeld is zo'n bijdrage ongeveer 600 euro," zegt bestuursvoorzitter Richard Scalzo. "10 procent van onze jaarlijkse uitgaven gaat inmiddels naar tandartszorg, dat kan niet lang zo doorgaan. We willen voorkomen dat we uiteindelijk moeten gaan kiezen wie we hulp kunnen bieden."

Een keer in de 3 jaar hulp

Fondsen in andere steden herkennen het verhaal, en hebben daarom andere keuzes gemaakt. Bij de hulporganisatie Sociale Fondsen Den Haag is door de enorme stijging van het aantal aanvragen besloten om nog maar een keer in de 3 jaar 400 euro te bij te dragen. "Als we dat niet hadden gedaan zouden we nu 25 procent van ons budget per jaar aan tandartskosten uitgeven", zegt directeur Scarlett Zwartkruis.

In Amsterdam en Utrecht kunnen mensen niet meer bij het Fonds bijzondere Noden terecht voor financiële hulp bij tandartsbezoek, omdat het aantal aanvragen te hoog werd.

Basispakket

De oplossing? Breng acute mondzorg weer terug in de basisverzekering, zegt Dokters van de Wereld. Dat scheelt naast veel leed, ook veel geld. Demissionair minister Tamara van Ark (VVD) beloofde vorige week een onderzoek naar de mogelijkheden, maar dat onderzoek zal pas in 2025 klaar zijn. Haar inschatting is dat het terugbrengen van de tandartszorg in het basispakket ongeveer 1,45 miljard euro gaat kosten. "Ongeveer 15 euro per jaar per Nederlander", zegt Jasper Kuipers, directeur van Dokters van de Wereld.

Radboud UMC schatte de economische gevolgschade van uitgestelde mondzorg op 3 miljard euro per jaar. Kiespijn leidt tot ziektemeldingen, tot langdurige uitval, soms zelfs tot werkloosheid. Langdurig gebruik van pijnstillers kan weer andere lichamelijke klachten veroorzaken. En als je dan weer een baan zoekt: "Zwarte tanden werken enorm in je nadeel bij een sollicitatie", zegt Didi Landman.