Een wereldreis, nieuwe camper of vakantiehuis: vanaf volgend jaar kunnen mensen die stoppen met werken een deel van hun pensioen ineens opnemen. 14 procent overweegt dit, maar de grootste groep is sceptisch.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 4.700 deelnemers van 55 jaar en ouder die in de komende jaren nog met pensioen gaan. Als de Eerste Kamer instemt, dan kunnen vanaf 1 juli 2025 nieuwe gepensioneerden met de regeling 'bedrag ineens' maximaal 10 procent van hun opgebouwde pensioen in één keer opnemen. Voor Jan Modaal gaat het gemiddeld genomen om een bedrag van zo'n 20 duizend euro dat in een keer kan worden uitgekeerd. Dat kan eenmalig: bij de start van hun pensioen, of bij het bereiken van de AOW-leeftijd. Wie daar gebruik van maakt, ontvangt daarna maandelijks een lagere pensioenuitkering.

Kan nadelig uitpakken

Zes op de tien (62 procent) van de aanstaande gepensioneerden laten de regeling aan zich voorbij gaan. Zij zien een grote eenmalige opname vooral als een 'sigaar uit eigen doos' en zijn bang dat het nadelig voor hen uitpakt. Over die opname moet namelijk belasting betaald worden, bij hoge uitkeringen soms voor meer dan de helft van het bedrag. "Dat zou wel een erg dure reis zijn als ik de helft van het geld aan de Belastingdienst moet geven", vindt een deelnemer.

Ook voor mensen met toeslagen kan de regeling negatieve gevolgen hebben: bij een hoge opname lopen ze het risico dat ze toeslagen terug moeten betalen. Veel deelnemers geven daarom aan liever voor zekerheid te kiezen, om ook in de jaren daarna genoeg over te houden. Een panellid laat weten: "Omdat de zorgkosten voor ouderen de pan uit rijzen, kom je later financiële middelen tekort om in behoorlijke zorg te voorzien."

Geniet ervan als je nog 'jong' bent

Een kleinere groep, 14 procent, heeft wél oren naar deze regeling. Voor mensen die nog een groot doel hebben na hun carrière is dat een goede uitkomst, vinden zij. Bovendien heb je meer plezier van het geld als je nog 'jong' bent, vindt dit panellid: "Als je 67 bent, kun je nog wat ondernemen. Met 77 zijn er misschien gebreken, als je die leeftijd al haalt."

Een redenering die veel toekomstige pensionado's kunnen volgen, zo blijkt. Onder de mensen die een deel van hun pensioen ineens op zouden nemen, wordt een verre of lange reis (27 procent) het vaakst genoemd als bestemming van dat geld. Ook een nieuwe camper of caravan staat bij één op de acht (13 procent) op het wensenlijstje.

Liever in eigen handen

Anderen willen het geld vooral in eigen hand houden. Uit angst voor hervormingen aan het pensioenstelsel, of omdat ze weinig vertrouwen hebben in de pensioenfondsen. "Dat zijn slechte beleggers en ze rekenen veel te hoge kosten", legt een deelnemer uit. "Geld daar weghalen is een goed idee."

Ook denken mensen voordeel te behalen uit investeringen in hun huis. Bijvoorbeeld door hun hypotheek af te lossen en daarmee maandelijkse lasten te verlagen, of middels verbouwingen waardoor ze langer in hun woning kunnen blijven.

Goede zaak of niet?

Hoewel een relatief kleine groep er zelf gebruik van zou maken, vindt onder het totale aantal deelnemers een groot deel (41 procent) het wel goed dat de regeling er komt. Vooral omdat het mensen meer vrijheid geeft over hun eigen pensioen. "Het is jouw geld, daarvan mag je zelf bepalen wat en wanneer je er wat mee doet", vindt een deelnemer.

Een derde (34 procent) is tegen de regeling. Met de 'addertjes onder het gras' zijn zij bang dat mensen de gevolgen van een eenmalige opname niet goed kunnen overzien en in de problemen raken, 'die de maatschappij dan weer op mag lossen'. De middengroep (25 procent), die twijfelt over de voor- en nadelen, pleit daarom voor een 'rekentool' of 'verplichte voorlichting', voordat de regeling er kan komen.

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."