1 op de 3 vrouwen slachtoffer van fysiek geweld door partner of ex: 'Ik blijf bang dat het mis kan gaan'

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 20.000 leden van het Opiniepanel. Maar liefst 4.000 mensen vertellen daarin over hun ervaringen met verbaal, psychisch of fysiek geweld in of na een relatie. Dat onderzoek laat zien dat geweld achter de voordeur een niet te onderschatten probleem is in Nederland.

Grensoverschrijdend gedrag

Naast fysiek geweld kunnen andere vormen van grensoverschrijdend gedrag ook heel intimiderend en beheersend zijn voor slachtoffers. Zo maakte 44 procent van de vrouwen terugkerend verbaal grensoverschrijdend gedrag mee, zoals schreeuwen, schelden of uitlachen.

Vaak ging dat gepaard met controlerend gedrag, zoals chantage en het sociaal en financieel afhankelijk maken. Een kwart (25 procent) van de vrouwen in het onderzoek zegt daar slachtoffer van te zijn geweest.

Achterliggende problemen

Soms gebeurt het uit het niets, soms bouwt het geleidelijk op, maar vaak zijn er achterliggende problemen bij de ex of partner die de boel doen escaleren, zoals een verleden met geweld of mentale problemen.

Een ondervraagde vrouw vertelt: "Mijn partner heeft een psychische aandoening en toen hij daar nog geen medicatie voor had werd hij meerdere malen gewelddadig naar mij toe. Met medicatie gaat het goed, maar je blijft toch altijd bang dat het weer eens mis kan gaan."

Nog altijd bang

Deze vrouw is lang niet de enige: 15 procent van de vrouwen is recent bang geweest dat hun ex of partner hen wat aandoet. Soms omdat de gewelddadige partner nog een rol in hun leven blijft spelen.

"Ik ben al 18 jaar gescheiden, maar ik ben de afgelopen jaren in een rechtszaak beland omdat hij ineens alimentatie stopte naar mij en de kinderen. Toen was ik bang dat hij ons wat aan zou doen, omdat hij altijd zo onberekenbaar was", vertelt iemand.

Mannen niet altijd geloofd

Bij mannen liggen de cijfers een stuk lager, maar ook daar komen verbaal (27 procent), controlerend (14 procent) en/of fysiek (8 procent) geregeld voor. Wat opvalt in de verhalen van mannen die dit overkomen, is dat zij niet altijd geloofd worden.

Een man vertelt daarover: "Mijn ex-vriendin had een angststoornis en andere persoonlijkheidsproblemen. Dit leidde tot paniekaanvallen die zich uitten in fysiek geweld en manipulatief gedrag. Als je hier als man slachtoffer van bent, neemt vrijwel niemand je serieus. Die ex liep een keer een blauwe plek toen ik me tegen haar moest verdedigen. Werd ik door haar omgeving beschuldigd van huiselijk geweld."

Zelden aangifte

De meeste slachtoffers van geweld in de relatie, man of vrouw, (65 procent) maakten het daarna uit, maar een fors deel, zoals de ondervraagde hierboven, doet of lukt dat niet.

Ook neemt lang niet iedereen (33 procent) iemand in hun directe omgeving in vertrouwen om het leed te delen, laat staan dat ze het bij een instantie melden (14 procent) of aangifte doen bij de politie (15 procent).

Negatieve ervaring met politie

"In het begin ben je te verbijsterd om iets te doen. Je probeert het te verwerken en na te gaan of je het hebt uitgelokt of zo. Omdat het ging om mijn vriend, kwam het eigenlijk niet in me op om naar de politie te gaan", vertelt een deelnemer.

Opvallend zijn ook de negatieve ervaringen van slachtoffers die wel aangifte deden, ook al was dit soms lang geleden. Een panellid dat hulp wel degelijk nodig had, vertelt: "Alle keren dat ik de politie inschakelde, werd ik afgescheept. Ik denk dat ik niet meer had geleefd als mijn ex niet opgepakt was voor een ongerelateerd vergrijp."

Veel schaamte

Ruim de helft (54 procent) van de slachtoffers schaamt zich voor wat ze meemaakten, ook al was het iets wat hen overkwam. Maar liefst 7 op de 10 houden of hielden het grensoverschrijdende gedrag door hun partner of ex verborgen voor anderen. Onder mensen die fysiek mishandeld werden (78 procent) is dit cijfer nog iets hoger.

Ook blijkt het voor veel slachtoffers moeilijk om de gewelddadige partner of ex de rug toe te keren. Zo zegt 31 procent van hen dat ze nog steeds van hun (ex-)partner houden, ook al was hij of zij agressief. Onder mensen die fysiek werden mishandeld was dit niet lager (35 procent).

Wel of niet ingrijpen?

Wat als je vermoedt dat een familielid, buur of iemand anders in de omgeving wordt mishandeld? Een meerderheid (58 procent) van alle ondervraagden zegt niet te weten wat ze dan moeten doen.

Veel mensen voelen ongemak om zich te mengen in zoiets gevoeligs. Ook zijn ze bang voor de reacties van het slachtoffer, maar ook zeker van de mogelijke dader.

'Als ouder verschrikkelijk om te zien'

4 op de 10 (39 procent) weten zeker dat iemand in hun omgeving slachtoffer was van (ex-)partnergeweld. Zelfs mensen die het zeker weten, staan soms machteloos aan de zijlijn>

Bijvoorbeeld deze ouder: "Mijn dochter zat in een gewelddadige relatie. Ze kampte met schaamte en probeerde het probleem te bagatelliseren. Dat zorgde voor veel angst en verdriet bij ons, verschrikkelijk om te zien. Je kunt alleen maar laten weten dat je er onvoorwaardelijk voor haar bent." Nog eens 11 procent denkt het, maar kan het niet hard maken.

Praten met de dader

Toch komen de meeste mensen die een slachtoffer van (ex-)partnergeweld kennen, wel in actie. Zo heeft 58 procent erover gepraat met degene die het overkomt en hebben 2 op de 10 hulp geboden, door tijdelijk onderdak te bieden of advies te geven. 12 procent praatte er met de (vermoedelijke) dader over.

Maar de drempel om naar een instantie of de politie te stappen, net als bij de slachtoffers zelf, is toch een stuk hoger. Slechts 6 procent van de mensen die een slachtoffer kent, heeft daarvan melding gemaakt bij een organisatie die opkomt voor slachtoffers. Maar 3 procent deed aangifte bij de politie.