Anita had jarenlang relatie met man die haar extreem controleerde, nu helpt ze andere vrouwen: 'Oordeel niet, zeg dat je er voor ze bent'

Anita kwam hem tegen op een opleiding die hij ook volgde. "Toen hij uit de auto stapte, dacht ik: 'hij mag er wel zijn.' En eigenlijk is dat ook het begin van het verhaal", vertelt ze. Een hele tijd negeert hij haar, tot hij Anita uitnodigt voor een wandeling. "Hij zei letterlijk: 'In jou heb ik een vrouw gevonden met wie ik een wederzijds respectvolle relatie kan opbouwen.'"

'Elke relatie begint met een hartje'

Ze was op slag verliefd, ondanks dat ze beiden een andere relatie en kinderen hadden. "Het was heel hectisch en veel, maar toch besloten we voor elkaar te gaan en dat het een sprookje moest worden. Dat werd het helaas niet."

En dat is het verhaal van veel vrouwen, weet Anita. "Elke relatie begint met een hartje, je wordt niet verliefd op iemand als je weet dat die een terrorist is."

Zonder geld in Parijs

Tijdens een verblijf in Parijs ging het voor het eerst mis. Ze raakten elkaar kwijt in een winkel. Toen Anita en haar partner elkaar vonden, nam hij haar mee naar buiten en werd hij heel kwaad. "Is dat nou liefde?", schreeuwt hij dan. "Als je van me had gehouden was je wel bij me gebleven. Je laat wel echt zien dat je helemaal niet van me houdt."

Anita schrok van zijn reactie en begon te huilen. "Hij pakte mijn tas en verdween in de menigte. Ik stond daar voor een warenhuis midden in Parijs en had geen idee wat ik moest doen. Ik had geen telefoon en geen geld, ik wist niet eens in welk hotel we zaten."

Het andere gezicht

Ze was boos, in de war en verdrietig. Na 2,5 uur kwam hij dan toch terug, en ze volgt hem naar een cafeetje. "Hij ging zitten en zei: nou, excuses zijn wel op z'n plaats." Blij dat hij terugkwam, bood ze haar excuses aan en beloofde ze het nooit meer te doen.

Dat was het begin van, zoals Anita het noemt, het 'andere gezicht'. "Hij gaf aan dat ik in de war was en het veel te druk had. Dat hij daarom schema's voor me ging maken wanneer ik moest stofzuigen, dweilen, wanneer ik moest werken: eigenlijk werd het hele leven in schema's gezet."

Macht en controle

Hij zei dat het was om haar te helpen. "En dat geloofde ik", zegt Anita. "Ik had het ook druk, we hadden ineens zes kinderen, dus zo ben ik daar geleidelijk ingerold." Dit soort relaties gaat over macht en controle, legt Anita uit. "Zolang een pleger de controle heeft, is het oké. Als hij weet waar je bent, tot hoe laat, met wie, wanneer je thuiskomt: dat wordt allemaal bijgehouden."

En hij deed dit niet alleen bij haar, maar ook bij de kinderen. "Voor je het weet, zit je gevangen in controle. Het gaat zo geleidelijk en langzaam dat je niet denkt dat je slachtoffer bent van huiselijk geweld."

'Je probeert het thuis fijn te houden'

Uiteindelijk besloot hij op elk gebied wat zij moest doen. "Ook wat ik at bijvoorbeeld. Ik weet nog dat ik geen tompoucen lustte en die moest ik op vrijdag eten." Ze mocht niet alleen boodschappen doen en ook ging hij mee naar de kapper. "Vriendinnen zeiden: 'Wow, was mijn man maar zo lief.'"

Maar thuis loopt ze op eieren. "Je probeert het fijn te houden voor iedereen, anders is het gewoon niet te doen." Naast het psychisch geweld mishandelde hij haar ook. "Het heeft een haartje gescheeld of ik was er niet meer geweest."

Keerpunt

Het keerpunt kwam toen haar dochter ziek werd. "Ik voelde echt dat ik degene was die dit moest stoppen, daar is mijn strijd begonnen om los te komen van hem." Ze vluchtte naar de vrouwenopvang.

Haar eigen kinderen waren al uit huis, afscheid nemen van haar stiefkinderen kon ze niet. "Ik heb bijna 11 jaar met hart en ziel voor deze zes kinderen gezorgd en die moest ik zo achterlaten, dat wel wel de moeilijkste beslissing."

'Hij ontkende alles'

In het bijzijn van politie en hulpverlening brengt ze hem de boodschap. "Hij ontkende alles", zegt Anita. Maar dat is wat plegers volgens haar doen. "Die zullen nooit zeggen dat ze het vreselijk vinden wat er is gebeurd, ze zien zichzelf niet als pleger."

Jarenlang zit ze in de opvang. "Uiteindelijk ben ik mijn leven gaan leven en heb ik hier mijn missie van gemaakt." Hoewel ze lang ook een geheim adres heeft, leeft ze nu zichtbaar. "Als ik mijn hele leven achterom moet kijken en bang moet zijn, dat kan ik niet."

Missie

Bang is ze niet meer. "Het gaat ook niet meer over deze man", zegt ze. "Het heeft ervoor gezorgd dat ik doe wat ik kan doen. Ik heb inmiddels al andere vrouwen geholpen." Het is haar missie geworden. Anita geeft met haar organisatie, die ze samen met een collega heeft opgezet, trainingen in binnen- en buitenland.

"We hebben in Canada rechters getraind." Ze spreekt voor gemeenteraden, hulpverleners. "We doen echt hele mooie dingen, ik heb echt het verleden ingezet als missie en daar ben ik heel dankbaar voor."

Onvoldoende kennis

Voor alle hulpverlenende organisaties, politie, rechters heeft ze maar een advies: "Zorg dat er meer kennis komt over psychisch geweld, dwingende controle." Want dat is er nu onvoldoende, stelt Anita.

Zo kwam zij talloze keren bij de huisarts met haar klachten. Maar die huisarts vroeg nooit door, waarom ze niet kon slapen. Die gaf slaapmedicatie. Als zij de patronen van psychisch geweld en intieme terreur hadden gekend, dan zouden ze andere vragen stellen. En misschien door hebben wat er echt aan de hand is.

Naar je intuïtie luisteren

Op de vraag wat wij als omstanders kunnen doen, antwoordt Anita dat we meer naar onze intuïtie moeten luisteren. "Als jouw collega op je werk constant maar op de telefoon zit, haar man altijd buiten staat te wachten, ze nooit mee naar een personeelsfeestje gaat en je voelt; volgens mij klopt dit niet, dan is er iets aan de hand."

"Hoe mooi zou het zijn als je als collega dan kunt zeggen: 'Ik heb echt het gevoel dat het niet goed met je gaat. Als je ooit wil praten, ik ben er wel voor je.'"

Zaadjes planten

Je hoeft niets meer of minder te doen, zegt Anita. "Je plant dan een zaadje. En als nou heel veel mensen in die cirkel van geweld zaadjes planten, de buurvrouw, je collega. Als iedereen nou een keer iets tegen jou zegt dan weet je als slachtoffer, ze zien iets aan mij. Dat kleine zaadje, dat kleine gebaar, dat kan een heel groot verschil maken in het leven van slachtoffers. Het kan echt levensreddend zijn."

Veel vrouwen zijn bang, schamen zich, zijn te moe of psychisch zo verwoest dat ze niet in staat zijn hulp te vragen. Ook hebben ze vaak niet door dat ze slachtoffer zijn, het is normaal geworden. Een concrete hulpvraag formuleren lukt dan helemaal niet. Zeggen dat ze slachtoffer van huiselijk geweld zijn, is niet altijd zo simpel. "Daar hebben ze de woorden niet voor. Je voelt wel dat het niet klopt, maar je kunt je vinger er niet opleggen."

Geen oordeel hebben

Daarom is het zo belangrijk om als zus, buurvrouw of collega te blijven zeggen dat je er voor iemand bent en dat je hulp wil geven als dat nodig is, benadrukt Anita. "Ik heb dat gemist. Of mensen hadden een oordeel en die zag ik niet meer. Of ze zeiden helemaal niks."

"Het zou fijn zijn geweest als iemand gewoon had gezegd: 'Ik heb het gevoel dat het niet zo lekker met je gaat, ik ben er voor je.' Uiteindelijk komt er in ieders leven een moment dat je dan toch naar die persoon toestapt voor hulp", vertelt Anita tot slot.