Zorgen om uitgeprocedeerde criminele vreemdelingen die op straat belanden: 'Er lopen tikkende tijdbommen rond'

Een voorziening voor veroordeelde en uitgeprocedeerde vreemdelingen die niet uitgezet (kunnen) worden. Dat zou nodig zijn in Nederland. Een deel van die groep zwerft namelijk met psychische problemen op straat: "Niemand weet waar ze zijn, hoe ze zijn."

"Er lopen nu mensen vrij rond waar geen zicht op is. Niemand weet waar ze zijn, hoe ze zijn. En ze gebruiken niet hun medicatie", waarschuwt John van Tilborg, directeur van stichting Inlia, die in Groningen uitgeprocedeerde asielzoekers opvangt.

Criminele vreemdelingen

Deze groep bestaat uit criminele vreemdelingen die niet in Nederland mogen blijven vanwege een strafbaar feit. Binnen die groep zitten dus ook mensen met psychische problemen, waar nu geen toezicht op is.

Ze worden VRIS'ers (vreemdelingen in de strafrechtketen) genoemd. Zij zitten eerst hun straf uit en moeten vervolgens ons land verlaten vanuit de gevangenis of vreemdelingenbewaring. Mensen die hier niet mogen blijven, komen niet meer in aanmerking voor voorzieningen en medische zorg. Ze belanden vervolgens vaak op straat.

Zonder begeleiding de straat op

In de rechtbank van Zutphen was laatst aandacht voor een asielzoeker die een in soortgelijke situatie zit. Een 42-jarige Iraniër werd in 2018 veroordeeld voor een geweldsincident en raakte zijn verblijfsstatus kwijt. De man heeft grote psychische problemen en is een gevaar voor zichzelf, maar ook voor anderen.

Omdat de man niet naar Iran uitgezet kan worden, zou hij zonder vangnet en zonder begeleiding op straat belanden. Vanwege z'n ingetrokken status heeft de man nergens recht meer op. "De rechtbank vindt dit zorgelijk vanwege het individuele belang van de man en het maatschappelijk belang bij het beveiligen van de samenleving", schreven ze in een bericht. Op het laatste moment is er toch een oplossing gevonden.

Mislukte uitzettingen

Sinds 2020 moesten 2.500 VRIS'ers gedwongen vertrekken, 410 deden dat zelfstandig. Uit cijfers die EenVandaag heeft opgevraagd bij de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) blijkt dat in die periode in totaal 810 vliegtickets voor criminele vreemdelingen werden geannuleerd en dat de uitzetting sinds 2018 zo'n 1.080 keer mislukte.

Daartussen zitten ook zo'n 25 uitgeprocedeerde ex-tbs'ers, mensen die vanwege een misdrijf van de rechter een verplichte psychische behandeling moesten ondergaan. De uitzetting van deze personen mislukt omdat iemand soms toch nog een procedure start, of omdat de persoon zelf of het land van herkomst niet meewerkt aan vertrek.

'We zijn niet bang'

De zaak in Zutphen staat niet op zichzelf, zegt Van Tilborg. "Ik pleit zelf al heel lang voor een aparte opvangvoorziening die qua gebouw en structuur zodanig is ingericht dat je zoveel mogelijk kunt proberen die angel die risico vormt voor de samenleving eruit te halen."

Zijn opvang biedt nu ook onderdak aan een twintigtal psychiatrische patiënten. "We zijn er niet bang voor om mensen met een twist op te vangen", zegt Van Tilborg. "Maar er is een groep waarvan je zegt: die is te risicovol om ze tussen deze groep in te zetten of door je personeel te laten begeleiden."

Bron: EenVandaag

'Tikkende tijdbommen'

Van Tilborg ving ook mensen op die door arrestatieteams van de politie bij hem werden gebracht. Een man was steek- en brandgevaarlijk. Na 3 jaar kon hij hem niet meer huisvesten. "Op het moment dat het niet meer lukt, dan heb je te maken met tikkende tijdbommen, daar zullen we echt iets voor moeten organiseren en dat kost geld."

Hij drukt de coalitiepartijen op het hart rekening te houden met deze groep. "Het is ook hun verantwoordelijkheid om er zorg voor te dragen dat de Nederlandse burger veilig op straat kan lopen."

VVD: illegaliteit strafbaar maken

De VVD ziet niets in een voorziening voor de groep uitgeprocedeerden waar Van Tilborg het over heeft. Tweede Kamerlid Ruben Brekelmans: "Iedere asielzoeker die uitgeprocedeerd is, en niet in Nederland mag blijven, kan vrijwillig terugkeren. En op het moment dat ze dat niet doen, moeten we daar strenger tegen optreden."

Dat kan met een ongewenstverklaring, zegt hij. "Waardoor je zegt dat een asielzoeker ook bestraft wordt, of breder door illegaliteit strafbaar te stellen, als diegene niet vertrekt."