Zorg schreeuwt om personeel, maar hoge werkdruk jaagt verpleegkundigen weg

Terwijl zorginstellingen, zorgopleidingen en het ministerie noodplannen instellen om verpleegkundigen en verzorgenden te werven, vertrekken er tegelijkertijd ook alweer tienduizenden per jaar. Van de jongeren die de zorg de rug toekeren wil 60% niet meer terug. De oorzaak: de werkdruk is te hoog en er is te weinig begeleiding. Minister De Jonge van Volksgezondheid wil het personeelstekort binnen drie jaar terugdringen naar nul. Maar hoe?

“We zitten in een vreemde spiraal", verzucht Gijsbert van Herk. Hij is bestuursvoorzitter van zorginstelling Humanitas, één van de grootste in Rotterdam. “Wat we niet goed doen, is nieuwkomers goed begeleiden, enthousiast houden en zorgen dat ze fijn aan het werk kunnen. Daar hebben we geen tijd voor omdat we een tekort aan collega’s hebben. We hebben constant, 80 á 90 vacatures uitstaan.”

Vijftienduizend vacatures

Uit ramingen van het ministerie van Volksgezondheid blijkt dat als er niets gebeurt er over vier jaar 100.000 tot 125 000 verpleegkundigen te weinig zijn. Een groot deel van de zorginstellingen komt nu al moeilijk aan personeel. Op dit moment staan er vijftienduizend vacatures open. Om daar iets aan te doen presenteerde minister Hugo de Jonge halverwege maart een actieprogramma. Extra studenten, zij-instromers en herintreders moeten het tekort naar nul brengen. Maar in 2017 hebben ook bijna 80 000 verpleegkundigen de zorg verlaten.

Voor branche-organisatie van zorginstellingen Actiz is het beperken van de uitstroom één van de prioriteiten van dit moment. “Het lukt ons onvoldoende om jongeren aan ons te binden, en als ze eenmaal weg zijn komen ze ook niet meer in de zorg terug", aldus Jacqueline Joppe, vicevoorzitter van Actiz. Uit onderzoek van de koepel blijkt dat meer dan de helft van de jongeren die de zorgsector weer verlaat zegt geen baan meer in de zorg te willen. Als reden daarvoor wordt aangegeven: de werkdruk is te hoog en de communicatie laat te wensen over. Vicevoorzitter Joppe noemt dat zorgelijk. “We moeten die jongeren nog veel beter begeleiden en aansluiten bij hun wensen en verwachtingen.”

Handdoeken vouwen

Van Herk ziet dat het niet lukt om jongeren en zij-instromers de juiste begeleiding te bieden omdat er al een tekort aan mensen is. “Je zit in een gekke spiraal. Er zijn best veel hbo-verpleegkundigen die hier willen werken. Maar die laat je een maand lang handdoeken vouwen omdat je geen tijd hebt om ze te begeleiden. Dan haakt zo iemand af.”  In zijn eigen instellingen ziet de zorgbestuurder dat er van de achthonderd mensen die worden aangenomen, twee derde weer verdwijnt. “Die mensen houden het hier een jaar vol en werken zich het leplazarus. Ze vinden het mooi om dit werk te doen, maar ook zo ontzettend zwaar. Uiteindelijk verdwijnen ze dan naar een kantoorbaan. Dat is een stuk rustiger en beter in je thuissituatie in te passen.”

Bezuinigingen

De situatie lijkt cru omdat er in 2015 nog honderdduizend zorgprofessionals zijn wegbezuinigd. Volgens verpleegkundigenvereniging V&VN was toen ook al bekend dat het tekort waar we nu mee zitten eraan kwam. Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid  vindt dat ook niet makkelijk om uit te leggen. “Ik kan de keuzes die het vorige kabinet heeft gemaakt niet overdoen", zegt hij tegen EenVandaag. Volgens De Jonge moeten er stage- en werkbegeleiders worden opgeleid om ervoor te zorgen dat meer mensen behouden blijven. Branche-organisatie Actiz heeft daar al een plan voor: zorgprofessionals die met pensioen gaan nog een contract van 12 uur aanbieden. “Deze mensen hebben een schat aan ervaring, ze kunnen heel goed begeleiden. Zij zouden dan die begeleidingstaak op zich kunnen nemen.”

Minister de Jonge reageert enthousiast op dit plan en volgens hem is het ook te betalen. “We stellen in iedere regio budget ter beschikken om te betalen wat in die regio het beste werkt. In Rotterdam is de situatie anders dan in het oosten. Als regio’s ervoor kiezen om het geld daaraan op te maken. Dan is dat geld ervoor beschikbaar.”

Zorgbestuurder Van Herk worstelt met de verschillende geldstromen die zijn kant opkomen. “Je wordt overspoeld vanuit dertig verschillende hoeken waar je geld kan aanvragen.” Hij vraag zich af waarom er niet één pot geld is om alles mee aan te pakken. “Je moet er redelijk voor doorgeleerd hebben om dat te overzien. Maar voordat je dat op de rit hebt, dan ben je twee jaar verder. Dan is het kalf al verdronken.”