Het maakt Andries Jumelet uit Yerseke woedend: de lozing van schadelijke stoffen in de Westerschelde. Maar hij hoopt op een ommekeer. De provincie Zeeland heeft nu een ultimatum gesteld en eist actie van het bedrijf.

Andries hoopt dat het ultimatum verandering brengt, want dit kan zo niet langer doorgaan. Hij is boos op het chemiebedrijf 3M, maar ook over het gebrek aan handhaving en controle op de vervuilers. "Ik ben boos op de Belgen. Ze wisten wat er gebeurde, maar keken de andere kant op."

Beerput is open

Het is een ultimatum dat aankomt in België: Als de Vlaamse overheid niet voor 1 oktober actie onderneemt tegen de vervuiling van de Westerschelde, stapt het provinciebestuur van Zeeland naar de rechter om de omgevingsvergunning van 3M in Zwijndrecht te laten vernietigen.

"De beerput is open", zegt Inez Flameling. Ze is Statenlid voor de PvdA én zeebioloog. "Er zijn aanwijzingen dat 3M niet het enige bedrijf is dat giftige stoffen in de Schelde loost. Ik maak me ernstige zorgen. In mijn optiek zijn het criminele bedrijven, ze hebben misdrijven begaan en de gezondheid van de mensen op het spel gezet. Wat mij betreft moeten ze keihard worden aangepakt. We zijn niet de afvoerput van Vlaanderen."

info

3M loost giftige stoffen

Vorig jaar verleende de provincie Antwerpen het Amerikaanse chemiebedrijf 3M een eeuwigdurende omgevingsvergunning, zonder onderzoek naar de milieueffecten. Ook stelde Antwerpen de Nederlandse autoriteiten hiervan niet op de hoogte. Hierdoor kon 3M giftige stoffen als PFOS en FBSA lozen in de Schelde. PFOS is een gevaarlijke giftige stof dat zich kan opstapelen in het menselijk lichaam en ook FBSA kan zich opstapelen in de longen. Het zijn allebei vormen van PFAS.

Sluipmoordenaars

Andries staat bij het beeld Amos aan de oever bij Hansweert, dat uitkijkt over de Westerschelde. Met zijn vinger wijst Amos waarschuwend richting Antwerpen. "Dit beeld is gemaakt door pastoor Omèr Gielliet uit Breskens om de mensen eraan te herinneren dat de Westerschelde nooit meer zo vervuild mag raken als in de jaren 60."

Maar de waarschuwende vinger van Amos heeft niet geholpen. "Uit een recent rapport van de Universiteit van Utrecht blijkt dat vis in de Westerschelde vijftien keer zoveel PFAS bevat dan is toegestaan", legt de gepensioneerde waterbouwkundige uit. "En als het in de vis zit, dan zit het ook in de vogels en in het zeewier. En wat is de conditie van de zeehonden die na de vervuiling in de jaren 60 eindelijk weer op de zandbanken liggen? PFAS zijn sluipmoordenaars."

Bekijk ook

Net zo erg als Tata Steel

Als raadslid van de ChristenUnie diende Andries afgelopen juli een motie in om een einde te maken aan de vervuiling. "Die motie werd door de hele gemeenteraad overgenomen. Gelukkig zijn nu meerdere mensen wakker geworden."

"Het zit niet zo in de aard van de Zeeuwen om lawaai te maken, maar dat moeten we wel doen", legt hij uit. "Kijk naar de commotie rondom Tata Steel. Maar wat hier gebeurt is net zo erg."

Stoppen met ontpolderen Hedwigepolder

Behalve over de Westerschelde, maakt Jumelet zich ernstige zorgen om de Hedwigepolder, die nu ontpolderd wordt om het terug te geven aan de natuur. Hij stelt nu voor om te stoppen met ontpolderen tot de situatie is opgelost.

"Wij hebben het in Zeeland altijd heel erg gevonden dat de Hedwigepolder ontpolderd moest worden als compensatie voor de verdieping van de Westerschelde", vertelt hij.

Bekijk ook

Boos op de Belgen

"Die verdieping was alleen maar nodig zodat er nog zwaardere schepen de haven van Antwerpen konden bereiken", vervolgt hij. "Voor Antwerpen hebben wij in Zeeland de Hedwigepolder opgeofferd. Maar de nieuwe natuur in dat gebied heeft geen schijn van kans."

"Want al het vervuilde slib uit de haven komt de Westerschelde op", licht hij toe. "Het maakt me heel boos. Ik ben boos op de Belgen. Ze wisten wat er gebeurde, maar keken de andere kant op. Onze eigen overheid moet nu echt alles in het werk stellen om deze lozingen te stoppen."

Hallucinante vertoning

Andries Jumelet verwacht veel van het ultimatum dat de provincie Zeeland nu gesteld heeft. "De Vlaamse overheid is erg geschrokken van de reacties uit Nederland. Er is een hoorzitting gaande in Vlaanderen en vorige week was de directie van 3M uitgenodigd."

"De leden van de onderzoekscommissie schrokken van de manier waarop 3M hun vragen ontweek", vertelt hij. "De minister noemde het zelfs een 'hallucinante vertoning' en heeft het bedrijf in gebreke gesteld. Ik denk dat er een ommekeer komt. "

Aangifte door burgers

Inmiddels is er ook aangifte gedaan door 43 burgers tegen de PFAS-vervuiling, zowel in Nederland als in België. "De aangifte is gericht aan 3M, maar ook aan de instanties die hadden moeten handhaven", legt woordvoerder Johan Robesin uit. "3M is niet de enige vervuiler in de haven van Antwerpen, het zijn er tientallen. En dat komt door de enorm lakse houding van de handhavende instanties. Sinds 2009 verschenen al rapporten over vervuiling, maar ik werd voortdurend tot stilte gemaand."

Het Functioneel Parket van het OM onderzoekt nu of er een strafrechtelijk onderzoek kan worden gestart.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.