Een passende onderwijsplek voor elke leerling. Met die doelstelling werd vijf jaar geleden passend onderwijs ingevoerd. Maar het aantal kinderen dat zonder onderwijs thuis komt te zitten neemt nog altijd toe. Het overkwam ook de hoogbegaafde Wen Long.

Zo jong als ze is, zo'n bewogen leven heeft de achtjarige Wen Long al achter de rug. Nog maar tweeëneenhalf is ze als ze vanuit China bij haar adoptieouders komt. "Binnen een paar maanden sprak ze helemaal Nederlands", zegt vader Sander van Knippenberg. "Wij dachten: dat is normaal voor een kind van die leeftijd." In de kleuterklassen blijkt al gauw dat ze voor loopt op leeftijdsgenootjes. Haar leerkrachten in Amsterdam, waar het gezin dan nog woont, suggereren dat het meisje wel eens hoogbegaafd zou kunnen zijn.

Uitzonderlijk hoogbegaafd

Als het gezin naar Texel verhuist, waar Sander later wethouder wordt, adviseren haar leerkrachten in Amsterdam de nieuwe school extra alert te te zijn op haar mogelijke hoogbegaafdheid. Maar eenmaal op Texel ontstaan er problemen op school. "Het was op een gegeven moment zo moeilijk voor haar dat ik haar de klas in moest tillen", vertelt Sander van Knippenberg. "Ze werd helemaal depressief van school."

Sander en Kirsten houden hun dochter thuis en halen er een orthopedagoog bij. Een IQ-test geeft uitsluitsel: Wen Long scoort 145+, ofwel uitzonderlijk hoogbegaafd. De school - de Vrije School Stella Maris - krijgt instructies over hoe ze met Wen Long om moeten gaan. "Maar daar hebben ze eigenlijk niets mee gedaan", zegt Sander. "Later hebben ze haar in een apart hokje gezet en moest ze toetsen gaan maken, zonder instructies. Toen is het eigenlijk definitief mis gegaan."

'School heeft nooit een plan gemaakt'

Op advies van de schoolarts melden Sander en Kirsten haar ziek, maar dat valt niet in goede aarde. "De school en leerplicht wilden haar weer naar school hebben, maar wij zagen dat niet zitten zonder een goed plan." De school behoort zo'n plan - in jargon een OPP - op te stellen en te bespreken met de ouders. In dat Ontwikkelingsperspectiefplan worden afspraken vastgelegd over extra ondersteuning. "Maar zo'n plan is voor Wen Long, ondanks ons aandringen, nooit gemaakt."

Even gloort er een oplossing als de dan zevenjarige Wen Long volledig kan overstappen naar de middelbare school waar ze al een aantal vakken volgt. Sander: "Op vrijdag zeiden ze: 'Gefeliciteerd, ze kan hier terecht, we gaan een plan voor haar maken'. Maar na het weekend werd dat weer ingetrokken. Achteraf begrepen we omdat de Onderwijsinspectie het niet goedkeurde."

Situatie Wen Long escaleert

Voor Sander van Knippenberg is de situatie extra complex: hij is voor GroenLinks wethouder op Texel. Zijn portefeuille: jeugdzorg en onderwijs. Omdat het meisje thuis zit wordt leerplicht er bij betrokken. Niet van de gemeente Texel, maar van de gemeente Haarlem, om belangenconflicten te voorkomen.

Intussen escaleert de situatie rond Wen Long alleen maar verder. Tijdens een gesprek eind november dreigen leerplichtambtenaren volgens Van Knippenberg met een proces-verbaal en aanmelding bij de zogeheten 'Beschermingstafel'. Dat is een overlegorgaan dat in het uiterste geval kan besluiten tot ondertoezichtstelling van het gezin.

Die melding was een manier om ons onder druk te zetten.

Onder druk gezet

Het schoolbestuur doet diezelfde dag een Veilig Thuis-melding. Zo'n melding wordt gedaan bij een vermoeden van huiselijk geweld, verwaarlozing of kindermishandeling. Sander en Kirsten raken in paniek en gaan op zoek naar een particuliere school waar Wen Long per direct terecht kan. Die vinden ze in Utrecht.

De zes uur reistijd per dag - hoe zwaar ook - nemen ze op de koop toe. "Die melding was een manier om ons onder druk te zetten", zegt Sander. "Om ons mee te laten werken. Later bleek het nergens op te zijn gebaseerd en hebben ze de melding weer ingetrokken."

De consequenties van de melding zijn groot. "Zo'n melding en ook een dreigend proces-verbaal van Leerplicht zijn onverenigbaar met het wethouderschap. En je kunt niet goed voor je kind opkomen, zonder ook gezien te worden als wethouder. Die twee rollen kun je op gegeven moment niet tegelijkertijd vervullen." In januari maakt Van Knippenberg bekend op te stappen.

'Probleem' opgelost: Wen Long wordt uitgeschreven

Wen Long maakt door de afstand lange dagen, maar ze bloeit op. Op haar nieuwe school haalt ze in korte tijd lesstof van de basisschool in en combineert dat met vakken als aardrijkskunde, geschiedenis en Engels op middelbare schoolniveau.

Toch blijven Sander en Kirsten van Knippenberg in gesprek met het schoolbestuur in de kop van Noord-Holland voor een oplossing dichterbij huis. "Maar in januari werden we opnieuw verrast", zegt Sander. "Wen Long bleek al sinds begin december uitgeschreven door school. Zonder dat wij daarvan wisten. En we weten eigenlijk nog steeds niet waarom." Volgens Van Knippenberg verloste de uitschrijving de school van een 'probleem'. "Door haar uit te schrijven kan de school zeggen: we hoeven geen passend aanbod meer te zoeken. Maar dat is wel heel makkelijk."

'Uitschrijving is onrechtmatig'

Volgens onderwijsjurist Katinka Slump, die de familie Van Knippenberg bijstaat, is de uitschrijving onrechtmatig en de school in overtreding. Ze verwijst naar de situatie van de Amsterdamse scholiere Anna. Ook zij werd uitgeschreven door haar school, het Vossius Gymnasium, zonder dat zij of haar moeder ervan wisten. Na een melding deed de Onderwijsinspectie onderzoek en concludeerde dat de uitschrijving onrechtmatig was.

'Scholen kunnen door rood rijden, want niemand flitst'

Toch leidde dat tot onvrede van Slump niet tot een sanctie voor het Vossius, terwijl ook Anna nu aangewezen is op duur particulier onderwijs op eigen kosten. "Het onrechtmatig handelen van scholen moet consequenties hebben", zegt Slump. "Scholen moeten gedwongen worden de leerling ingeschreven te houden, hun zorgplicht na te leven en eventueel kosten van het particuliere onderwijs te dragen.

Zolang de inspectie en het ministerie dit goedkeuren en legitimeren sta je als ouders heel zwak, omdat het beeld bestaat dat de scholen geen fouten maken. En scholen weten: we kunnen de hele tijd door rood rijden, omdat we toch niet worden geflitst."

'Het is gewoon kafka'

Sander van Knippenberg strijdt intussen door voor een oplossing voor zijn dochter. Na afloop van een Kamerdebat onlangs sprak hij minister Slob aan over de situatie. "Die adviseerde ons een rechtszaak aan te spannen. Maar het is natuurlijk van den gekke dat wij als ouders een rechtszaak moeten aanspannen omdat het systeem faalt."

"Het is gewoon kafka, een situatie waarin je niet weet hoe het moet. Je zit klem, kunt niet weg, niet vooruit en achteruit. Het enige dat je wilt is dat je dochter gelukkig is en dat ze een goede toekomst heeft."

Het geplande topoverleg in Londen tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Oekraïne over het beëindigen van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is tot op het laatste moment uitgesteld.

Het overleg van vandaag ging wel door, maar zonder de ministers van Buitenlandse Zaken van de meeste landen. De Oekraïense ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie namen wél deel aan de gesprekken. Zij reisden af naar Londen om zich, volgens presidentieel stafchef Andriy Jermak, in te zetten voor 'een compleet en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren als eerste stap op weg naar een oplossing'.

Wat betekent dit voor Oekraïne?

"Eigenlijk is dit weer een stap in een behoorlijk schimmig proces waarin Oekraïne en Rusland beide proberen te doen alsof ze echt vrede willen om op die manier de Amerikanen aan boord te houden", zegt Oost-Europa expert van Instituut Clingendael Bob Deen.

De onderhandelingen vinden plaats terwijl Rusland recent, ook tijdens het paasbestand, meerdere drone-aanvallen uitvoerde. "Ze zijn erg bezig met naar elkaar te wijzen. De Oekraïners zeggen: de Russen willen helemaal geen vrede, die blijven gewoon aanvallen, zelfs tijdens het staakt-het-vuren. En de Russen proberen zo redelijk mogelijk over te komen naar de Amerikanen met allemaal eisen die voor Oekraïne eigenlijk onbespreekbaar zijn."

'Diefstal van Oekraïnes grondgebied'

Een van de eisen van Rusland is dat Oekraïne de Krim 'inlevert'. En dat is vernederend, zegt Deen. "Het moeten opgeven van de Krim is eigenlijk voor geen enkele Oekraïense president acceptabel. Dat kan je ook niet aan de Oekraïense bevolking uitleggen. Het lijkt alsof deze deal bewust geformuleerd is zodat Zelensky het er mee eens moet zijn."

"Wat er nu op tafel ligt is een 'typisch Russische geste', waarin je eigenlijk onredelijk veel claimt en daarna redelijk probeert over te komen door te zeggen dat je alleen maar wilt houden wat je al bezet hebt", gaat de expert verder. "Maar eigenlijk blijft het nog steeds diefstal van Oekraïens grondgebied."

Amerika gefrustreerd

Niet alleen met de deal, maar ook met hun afwezigheid wil vooral de Verenigde Staten een statement maken. Zo benadrukt Amerika-verslaggever Tom van 't Einde het belang van de afwezigheid van de Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio.

"De Amerikanen zijn echt ontzettend gefrustreerd dat er zo weinig ontwikkeling in de onderhandelingen zitten, president Trump voorop", zegt Van 't Einde. "Hiermee willen ze een duidelijk statement naar Oekraïne afgeven. Ze verwachten veel meer beweging vanaf hun kant."

Onredelijke verwachtingen van Trump

President Trump voerde sinds het begin van zijn presidentschap zware druk op het vredesproces. Tijdens zijn campagne zei hij binnen 24 uur een einde aan deze oorlog te willen maken, later stelde hij dit bij naar 100 dagen. "Het was onredelijk om te verwachten dat hij het in 24 uur of 100 dagen zou kunnen beëindigen en daar loopt Trump nu tegenaan", merkt Deen op over de tijdsruk die de president op de onderhandelingen zet.

Van 't Einde vult aan: "Hij wil laten zien aan zijn kiezers dat hij deze oorlog tot een goed einde kan brengen. Of hij daar nou een stuk Oekraïne voor moet opofferen of niet, dat maakt voor hem eigenlijk niet veel uit."

Hoop op beweging

Toch is dit overleg niet geheel zinloos. "Er zit echter wel degelijk beweging in", zegt Deen. "Het is niet alleen maar nep. De Amerikaanse gezant Steve Witkoff is vorige week uit Rusland gekomen met een aantal ideeën waar hij Trump van heeft weten te overtuigen. Die zijn vorige week al aan de Oekraïners en Europeanen gepresenteerd."

"Een staakt-het-vuren zou in het voordeel van Oekraïne zijn. Ze weten dat ze het niet heel lang meer vol kunnen houden, zeker als de Amerikaanse wapenleveringen stoppen", aldus Deen.

Serieuze bedreiging

Van een stop in wapenlevering heeft Oekraïne al eerder last gehad, weet Van 't Einde.

"We moeten het dreigement van Trump dat hij de onderhandelingstafel verlaat heel serieus nemen. Hij heeft al eerder alle steun aan Oekraïne 10 dagen lang stilgezet."

'Beide partijen staan onder druk'

Wat is er dan echt nodig om een einde te maken aan deze oorlog? "De Russen hopen dat ze dit conflict op militaire wijze kunnen beslechten en willen dus iets terug voor een staakt-het-vuren", antwoordt Deen.

"Beide partijen staan onder druk om toch een beetje te bewegen, maar ze zijn nog niet echt klaar voor een duurzame oplossing. Het lijkt er dus op dat ze er deze week niet definitief uit zullen komen", zegt de expert tot slot.

Het pgb-systeem is enorm fraudegevoelig. Jaarlijks verdwijnt zo'n 500 miljoen euro belastinggeld in de zakken van mensen met andere belangen. Deskundigen willen dat de politiek ingrijpt: bescherm zorgverleners en patiënten tegen fraudeurs.