Chef Fred Westerbeke van de politie Rotterdam-Rijnmond biedt excuses aan voor weer een racistisch incident in zijn eenheid. Aanleiding is een arrestatie waarbij buitensporig geweld werd gebruikt en een betrokkene door een agent 'kutneger' werd genoemd.

Het is niet voor het eerst dat Westerbeke excuses aanbiedt na racisme bij de Rotterdamse politie. Anderhalf jaar geleden deed hij dit ook vanwege uitspraken van agenten van zijn eenheid in de 'Jan Smit-appgroep'. Daarin werd over burgers gesproken als 'kankervolk, kutafrikanen en pauperallochtonen'.

Buitenproportioneel geweld en racisme verhuld

Het incident waar eenheidschef Westerbeke nu excuses voor aanbiedt, was op 5 december 2020 in Dordrecht. Een gezin raakte die avond zijdelings betrokken bij een arrestatie van een dronken kennis, die in conflict was geraakt met de politie voor een flat in hun buurt.

De situatie escaleerde in een vechtpartij tussen het gezin en de politie. In plaats van de kennis, werd het gezin geboeid afgevoerd. Een dag na het incident sprak de politie zelf van 'een niet goed te praten geweldsuitbarsting' die 'alle perken te buiten ging'.

'Weerzinwekkende discriminatoire uitlating'

Uit beelden van de camera van de flat bleek echter dat de situatie heel anders was dan de agenten hadden vastgelegd in hun proces-verbaal. Er was buitenproportioneel geweld toegepast en racistische taal gebruikt, oordeelde de rechtbank. De vader van het gezin werd 'kutneger' genoemd, 'een weerzinwekkende discriminatoire uitlating', noemde de rechter dat.

Omdat de politie de gang van zaken ook nog probeerde te verhullen door er geen proces-verbaal van op te maken, vond de rechtbank dat vader en zoon niet meer vervolgd mochten worden. Het OM ging in hoger beroep. Het is nog niet duidelijk wanneer dat is.

Aangifte

De familie deed aangifte tegen de politie voor het geweld en het niet rapporteren van de echte gang van zaken. Het Hof in Den Haag heeft vorige week alsnog bevolen dat de agent vervolgd moet worden voor 'valsheid in geschrift'.

Volgens het Hof 'kan het geen vergissing' zijn dat het gebruikte geweld en de racistische taal niet was vastgelegd. De agent in kwestie is inmiddels door de politierechter veroordeeld voor het gebruik van het woord 'kutneger', een opmerking met een discriminerend karakter. Ook is hij berispt door zijn werkgever.

Westerbeke: excuses namens mijzelf en de eenheid

Westerbeke zegt nu over het incident: "Deze casus is voor alle betrokkenen op verschillende vlakken pijnlijk. Toen we op 30 december 2020 kennis namen van het gebruik van het scheldwoord hebben we direct nadrukkelijk afstand genomen van deze uitspraak."

"Aan degene die het onacceptabele scheldwoord naar zijn hoofd kreeg en een ieder die hierdoor werd gekwetst bied ik zelf en namens mijn eenheid excuus aan."

Lang in onzekerheid

"Er lopen verschillende rechtszaken en het gedrag van iedereen die hierbij betrokken was", zegt Westerbeke. "Hierdoor leven alle partijen al bijna twee jaar in onzekerheid. Deze rechtszaken gaan zowel over het gebruikte scheldwoord als over het geweld dat door betrokkenen tegen de politie is gebruikt."

"Intern is de zaak intensief besproken en doorleefd, zowel met de directe collega's als in breder verband. We kunnen het niet terugdraaien, maar wel leren van wat er is gebeurd. Op het vlak van cultureel en historisch besef valt ook bij ons winst te behalen."

Structureel probleem

De politie ligt al een tijd onder het vergrootglas vanwege verschillende racistische incidenten. Afgelopen voorjaar leidde de documentaire 'De Blauwe familie' tot geschrokken reacties. De docu draaide om een groot aantal agenten van kleur die jarenlang getreiterd, gediscrimineerd en weggepest zijn.

Zowel korpschef Henk van Essen als politiechef Martin Sitalsing noemde racisme en discriminatie bij de politie een 'structureel probleem'. De politie beloofde beterschap en verstuurde vorige week een eerste plan van aanpak uitsluiting, racisme en discriminatie naar de Tweede Kamer, dat 'Nooit meer wegkijken' heet.

Bron: EenVandaag

'Het roer moet echt om'

Het roer moet echt om, zegt politieman Johan van Renswoude die het plan opstelde. Hij is blij is dat de politie erkent dat er geen sprake is van losse incidenten. "We hebben een hartstikke goede politie in Nederland en ik ben trots op de medewerkers, maar ook bij ons gaat te veel mis op dit vlak." Behalve naar een aanpak, kijkt hij ook naar hoe de cultuur heeft kunnen ontstaan.

Agenten krijgen heel veel op hun bordje zegt hij. "Ze moeten vaak spitsroeden lopen." Zeker in een tijd met toenemende maatschappelijke onrust en polarisatie, vertelt hij. Ze worden veel geconfronteerd met verzet, geweld en scheldpartijen. "Dat maakt dat je bepaalde groepen niet meer vertrouwt en er een soort vijandsbeeld om gaat ontstaan", legt hij uit. Een van de maatregelen die ze hebben genomen is dat er trainingen en handvatten worden aangereikt om 'weerbaarder' te zijn en niet uit balans te raken.

Disciplinair onderzoek

Maar dat je werk zwaar is, is geen enkel excuus om racistische taal uit te slaan, zegt Van Renswoude. "Het gebeurt, maar ik hecht er ook aan om te zeggen dat de meeste dienders deugen. Als je stoom af wilt blazen, hoort er geen racistische taal in te sluipen. Humor en grappen met een racistische toon horen ook niet bij de politie thuis."

Wie zich racistisch uitlaat, kan tenminste rekenen op een disciplinair onderzoek legt Van Renswoude uit. "Als je racistisch bent, hoor je niet bij de politie thuis. Dus dan zou er ontslag kunnen volgen. Maar we bekijken elk geval op z'n merites", zegt hij. "Zo iemand wil ik niet in dienst, maar ik wil ook niet in algemene zin roepen, ik kijk nergens naar, ik onderzoek het niet grondig. Ik wil echt weten wat eraan vooraf is gegaan." Op de kwestie in Dordrecht wil hij niet ingaan. "Ik ga niet speculeren op hoe dat gaat aflopen."

Onderzoek naar grenzen

Er wordt nu gewerkt aan een gedetailleerder plan, zegt hij. "Het plan dat er nu ligt, is er een op hoofdlijnen." De politie gaat uitwerken hoe het sanctiebeleid eruit moet gaan zien. "Bij wat voor type gedrag hoort in principe welke sanctie. We gaan ook heel scherp formuleren wat de normen zijn op het vlak van inclusie, uitsluiting en racisme. Dan gaan we echt in op als je nou een grapje maakt, waar liggen de grenzen. Als je nou op straat overloopt van emotie, wat zijn dan de grenzen die je in acht moet nemen."

Een groot vraagstuk, zegt Van Renswoude. "We sleutelen nu aan de cultuur van een van de grootste organisaties van Nederland." Het gaat om 60 duizend politiemedewerkers die hierin meemoeten. Dat zet je niet zomaar met een 'setje maatregelen' om, zegt hij. Volgens Van Renswoude zijn er veel collega's die met hem de schouders eronder willen zetten en hun hulp aanbieden. "Ik kan het zeker niet alleen."

'Ik beloof geen verandering, ik garandeer het'

Het is niet voor het eerst dat de politie zegt aan de slag te gaan met een meer inclusieve cultuur en te werken aan het tegengaan van racisme en discriminatie. Belooft de politie nu opnieuw beterschap? "Ik beloof geen beterschap, ik garandeer verbetering en verandering. Dat durf ik te garanderen omdat ik er zelf rechtstreeks bij betrokken ben."

Zaken die spelen in de verschillende eenheden in het land moeten nu allemaal gemeld worden bij Van Renswoude. "Alles moet met mij worden afgestemd." Een tijdelijke actie, legt hij uit, tot het 'geborgd is' in de organisatie. "In elke zaak die nu speelt, moet ik geconsulteerd worden en zorgen dat de afdoening in lijn is met de nieuwe koers die we afspreken. Daar is geen ontkomen meer aan. De zaken worden stuk voor stuk scherper beoordeeld en scherper afgedaan."

Hij was jarenlang een van de vaste gezichten van EenVandaag: Pieter Jan Hagens. Gisteren presenteerde hij het programma voor het laatst. Hij gaat met pensioen na een carrière van meer dan 40 jaar als journalist en presentator, op radio en tv.

Normaal stelt Pieter Jan de vragen, nu mochten jullie die aan hem stellen.

1. Hoe kijk je terug op je carrière?

"Ik vind dat ik een geluksvogel ben. Ik heb 43 jaar in de journalistiek gezeten en ik heb er enorm van genoten. Ik zou niet weten wat ik anders had moeten doen, er is geen vak dat ik zo leuk zou vinden als dit."

"Het leuke van met pensioen gaan is dat de oude doos wordt opengemaakt. Ik heb veel verschillende dingen kunnen doen en meegemaakt, ook buiten de journalistiek. Dat komt allemaal weer naar boven. En het gevoel dat ik steeds opnieuw krijg is: wat heerlijk dat ik dat heb kunnen doen."

Bron: ANP

1/7In de jaren 90 was Pieter Jan een van de gezichten van Jules Unlimited

2. Hoe heb je de journalistiek zien veranderen?

"De journalistiek is veranderd, maar ik ben zelf ook veranderd. Ik begon bij de VARA in de jaren 80, waar ik met stevig linkse journalisten werkte. Ik dacht: zo hoort het kennelijk. Later heb ik me daar een beetje van gedistantieerd, ik vond het te activistisch. Ik vond dat de feiten meer moesten spreken."

"In deze tijd, waarin grimmige leiders opstaan en democratische vrijheden op het spel staan, denk ik juist weer: journalisten zijn er niet alleen voor de feiten, maar ook om bepaalde ideeën te beschermen. Ideeën die het fundament vormen voor onze liberaal-democratische samenleving."

3. Wat was jouw favoriete onderwerp om te presenteren, en wat het moeilijkste interview?

"Ik heb bij Buitenhof veel bijzondere mensen aan tafel gehad, met wie ik langere gesprekken kon voeren. Ik heb veel bijzondere denkers, schrijvers en politici gesproken. Die hadden vaak iets te vertellen waar ik wel wat van opgestoken heb. Vooral de Israëlische schrijver Amos Oz maakte indruk, dat was zo'n wijze man."

"Hij maakte zulke goede opmerkingen. Dat was in 2015, de aanslagen in Parijs waren toen net geweest. Hij duidde dat terrorisme op zijn manier. Hij had het erover dat terroristen geen gevoel voor humor hebben, en dat klinkt nu heel plat, maar hij vertelde dat zo raak en mooi. En ik weet ook dat veel kijkers van die uitzending hebben genoten."

"Maar ook bij EenVandaag heb ik veel spannende dingen gedaan. Ik denk meteen aan de verkiezingsdebatten. Het debat in 2023, waaruit het huidige kabinet is voortgekomen, is een van de betere debatten die ik heb geleid. Maar tegelijkertijd waren die debatten een van de moeilijkste dingen die ik heb gedaan, dat is een hele opgave."

"Het is fijn dat je dan eindeloos met collega's kan brainstormen over wat de beste opzet is. En dat je de spanning deelt: tijdens het debat hoorde ik dan de eindredacteur in mijn oortje, die net zo zenuwachtig was. Dit delen met collega's ga ik het meeste missen aan het werk. Want ook als je geen beste vrienden bent, maken ze toch een groot deel uit van je sociale leven."

4. Welke peiling had de meest verrassende uitslag voor jou?

"Ik heb niet zo'n goed geheugen voor peilingen, moet ik eerlijk zeggen. Het Opiniepanel is natuurlijk een heel goed gereedschap van EenVandaag. Maar als ik in de studio sta, ben ik bezig met het gesprek dat ik voer met de presentator van de paneluitslagen, niet met de uitslagen zelf. Ik kan die niet tegelijkertijd goed onthouden, dus weet ook niet meer welke uitslag mij het meest heeft verbaasd."

5. Hoeveel invloed heb je zelf gehad op de onderwerpen die behandeld werden? En ging dat weleens in tegen je eigen mening?

"Eigenlijk heb ik daar niet zo veel invloed op. EenVandaag is een olietanker die op koers vaart, er werkt een grote redactie. Ik kan wel meepraten en meedenken, maar ik ben geen eindredacteur. Toch heb ik zeker in interviews wel een belangrijke stem. En ook in de politieke debatten kan ik als presentator de richting van het gesprek bijsturen."

"Of de presentatie weleens tegen mijn eigen ideeën of mening in ging? Laat ik zeggen dat ik wel blij ben dat ik mezelf nu meer mag gaan uitspreken. Maar ik ben ook blij dat ik dat als journalist en presentator niet gedaan heb. Ik zou mezelf geen knip voor de neus waard vinden als ik in interviews een bepaalde politieke lijn zou voorstaan. Ik vind dat je als journalist niet te koop moet lopen met je eigen mening."

"Tegelijkertijd vind ik het gek om nu weg te gaan, omdat er zoveel gebeurt op het moment, waarvan je denkt: oei, waar gaat dit heen? In de Verenigde Staten durven wetenschappers zich niet meer uit te spreken, er zijn bezuinigingen op het hoger onderwijs, ook in Nederland. Het klimaat verandert. Daar maak ik me zorgen om. Het voelt als een grote opluchting dat ik niet geheimzinnig hoef te doen over waar ik mij zorgen om maak. Dat heb ik gemist de afgelopen jaren."

"Ik heb niet de illusie dat ik daar in mijn eentje iets aan kan doen. Maar alles wat journalisten, maar ook burgers doen, is op dit terrein van belang. Wat ik daarom ook ga doen is als burger mezelf meer uitspreken. Dat kan nu ook, ik ben journalist af. Misschien sluit ik me wel aan bij een politieke partij. Ik weet nog niet welke, maar ik ga het wel doen. Niet als politicus, maar gewoon als burger."

Bron: EenVandaag

1/6Achter de schermen bij de laatste uitzending van Pieter Jan Hagens

6. Wat ben je van plan om te gaan doen tijdens je pensioen?

"Ik ga eerst zeilen met mijn vrouw, een paar maanden weg. En daarna wil ik graag dingetjes doen waar ik tot nu toe niet aan toe kwam, zoals een houten bootje maken waar mijn kleinzoon in kan leren zeilen. Dat ben ik zeker van plan."

"Het is sowieso goed om weer eens met een frisse blik de wereld in te kijken, want er komt voor het werk ongetwijfeld iets anders moois in de plaats. Aan de andere kant: ik stop weliswaar met de vaste dingen, maar ik blijf nog steeds graag interviews en debatten leiden, voice-overs inspreken, misschien invallen bij een radio-uitzending. Dus als iemand ergens ziek is, weet me te vinden."

7. Hoe hoop je dat de journalistiek er de komende jaren uit gaat zien?

"Ik hoop dat de journalistiek zich opstelt als beschermer van de waarden waar wij allemaal op drijven, zoals gelijkheid, vrede, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid. Al die dingen zijn zo belangrijk in onze democratische samenleving, en ik hoop dat journalisten daaraan meewerken. Elke journalist is op dit terrein van belang."

"Ik denk dat de meeste journalisten dit ook zo zien, sowieso al mijn collega's hier bij EenVandaag. Ik ben er trots op dat alle collega's zich ervan bewust zijn dat we een rubriek zijn die dicht bij de mens wil staan, waar de onderwerpen die we brengen echt relevant zijn, en waarin tegelijkertijd de feiten heilig zijn. Juist in deze tijd waarin onverdraagzaamheid en angst toenemen, denk ik dat het belangrijk is dat er programma's zoals EenVandaag zijn."

Wereldwijd liggen er miljoenen landmijnen onder de grond. Hierdoor vallen er jaarlijks honderden slachtoffers. Om dit te stoppen werd in een verdrag afgesproken dat het wapen de wereld uit moest. Maar nu de spanningen toenemen, trekken landen zich terug.