Bij een veldslag tussen Servische demonstranten en NAVO-militairen in Kosovo raakten afgelopen maandag 30 soldaten en 60 demonstranten gewond. Kan het jongste land van Europa ooit vreedzaam opgaan in de Europese Unie?

De aanleiding van het geweld is dat Kosovo vier Albanese burgemeesters wil installeren in de noordelijke regio waar veel Serviërs wonen. Albanezen vormen een meerderheid in Kosovo: 90 procent tegenover 10 procent Serviërs. Die laatste groep is het niet eens met de keuze.

Verzet tegen onafhankelijkheid

"Het is wéér hommeles in Kosovo", zegt historicus Pieter Feith, die een aantal jaren als diplomaat werkte in het land. "En het treurige is dat het weer precies hetzelfde gaat als 10 jaar geleden, toen ik daar in functie was."

In 2008 werd Kosovo onafhankelijk verklaard, maar niet door alle landen. Servië bijvoorbeeld, heeft zich daar altijd tegen verzet, gesteund door Rusland en China. Het verzet is het grootst in het noorden van Kosovo, waar veel Serviërs wonen. De Kosovaarse regering heeft daar nooit echt de controle gekregen.

Bekijk de reportage

Gezag over het noorden

"Van tijd tot tijd probeert de regering ook gezag te krijgen over het noorden", vertelt Feith die van 2008 tot 2012 in Kosovo heeft gezeten. "In mijn tijd ging het om het uitvoeren van minimale bestuurlijke taken, zoals het uitgeven van documenten, identiteitspapieren of het uitbetalen van pensioenen."

Maar de Kosovaarse regering gaat verder dan dat: "Ze probeert controle te krijgen krijgen over de grenzen tussen Kosovo en met name Servië, om zo smokkel tegen te gaan." Een belangrijke reden is dat Kosovo graag bij de Europese Unie wil horen, waarvoor ze aan strenge eisen voor handel en grensovergang moet voldoen.

Het geweld in Kosovo
Bron: ANP/EPA
Het geweld in Kosovo

Dilemma

Feith: "Dat er pogingen worden ondernomen om in het noorden meer greep te krijgen, dat is op zich begrijpelijk. De vraag is alleen: hoe doe je dat zonder geweld te gebruiken?"

Als diplomaat toentertijd vond hij dat een groot dilemma: "We wilden niet dat het een 'bevroren conflict' zou worden. Dat zagen we al gebeuren rondom Rusland, rondom de voormalige Sovjet-Unie. We moesten ook vermijden dat het noorden zich afsplitste, want dat zou een precedent scheppen voor andere delen van de regio", legt hij uit.

info

5 feiten over Kosovo

  • Kosovo is een van de vijf landen waarvan er meer inwoners in het buitenland wonen dan in het land zelf. In Kosovo zelf wonen zo'n 1,8 miljoen mensen, waarvan 90 procent behoort tot de Albanese meerderheid. De rest zijn Serviërs, Bosniakken, Gorani, Turken en Roma.
  • Kosovo heeft de jongste bevolking van Europa: meer dan 70 procent is onder de 35 jaar oud.
  • Het is het enige land dat niet tot de Europese Unie behoort, maar wel de euro gebruikt.
  • Er is wel een melodie voor het volkslied, maar geen tekst. Er zou dan één taal gekozen moeten worden, terwijl het land twee officiële talen heeft.
  • Artiesten als Dua Lipa en Rita Ora zijn kinderen van ouders uit de Albanese minderheid in Kosovo, maar worden vaak aangeduid als Albanezen omdat Kosovo niet door alle landen als onafhankelijk land wordt erkend.

Regering ondersteunen

Tegelijkertijd moest en moet Nederland de Kosovaarse regering ondersteunen, vindt hij. "Helaas heeft dat ook geleid tot geweld. Maar wij, Nederland, de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland erkennen Kosovo binnen zijn huidige grenzen, inclusief het noorden."

Dat blijkt niet genoeg, want nog altijd gaat het er mis, net als afgelopen week. "Het probleem is ook dat de internationale gemeenschap de afgelopen 10 jaar te weinig aandacht heeft besteed aan de problemen in Kosovo. Net als bijvoorbeeld in Bosnië. Inmiddels zie je dat grootmachten als Rusland, China en Turkije in die landen aan invloed winnen", zegt Feith.

Kosovaarse kentekenplaten

Recent ging het ook al mis in Kosovo. Afgelopen december besloot de regering dat Serviërs die in Kosovo wonen met Kosovaarse kentekenplaten op hun auto's moeten gaan rijden. De Serviërs waren het daar niet mee eens. Her en der richtten ze blokkades op en staken auto's in brand.

"De reuring die door dit soort acties ontstaat is vaak van korte duur gelukkig", zegt oud-diplomaat Feith. "Het zou me niet verbazen dat deze ellende in het noorden op een gegeven moment weer bedaart en dat we dan weer een paar jaar verder kunnen."

Oud-diplomaat Pieter Feith
Bron: EenVandaag
Oud-diplomaat Pieter Feith

'Niet verstandig'

Maar verstandig is het niet van de Kosovaarse regering, acties als die met de kentekenplaten. Maar ook de beslissing om Albanese burgemeesters te willen aanstellen in de noordelijke regio.

Het conflict wordt alleen maar groter, zegt Feith, en internationale steun van belangrijke bondgenoten als Amerika neemt juist af. "Helaas moeten we concluderen dat er in de afgelopen jaren heel weinig is veranderd."

Bekijk ook

EU-kandidaat

Intussen staat Kosovo als kandidaat-lidstaat, net als Servië en Oekraïne, in de wachtrij voor toetreding tot de Europese Unie. "Een groot aantal EU-leiders maken zich ernstige zorgen over de toetreding van Oekraïne en de Balkanlanden."

"Niet vanwege een afkeer tegen die landen, maar vanwege zorgen over het functioneren van de Unie en het besluitvormingsproces. Hoe gaan we straks besluiten nemen met meer dan dertig lidstaten? Dat wordt een probleem."

Bekijk ook

Menselijke vooruitgang

Een belangrijke eis voor toetreding is in elk geval dat de dialoog op gang komt tussen Kosovo en Servië. Of Feith daar vertrouwen in heeft, met al zijn ervaringen uit het verleden?

"Ja, ik geloof nog steeds in de wens van de mens om vooruitgang te boeken en niet bij de pakken neer te gaan zitten. Ik geloof in menselijke vooruitgang, ook voor de Balkan."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.