De spanningen tussen Servië en buurland Kosovo lopen verder op. Maar van een oorlog zoals in Oekraïne zal het niet snel komen, verwachten experts.

Servië heeft het leger in de hoogste staat van paraatheid gebracht. De spanningen aan de grens met Kosovo lopen al weken op. Servië heeft de grens met Kosovo op meerdere plekken geblokkeerd met grote trucs. En er vinden her en der opstootjes plaats, zoals auto's in brand steken of de politie aanvallen.

Provocatie

Balkan-correspondent Marjolein Koster ziet de actie van president Alexander Vučić vooral als provocatie. "Iets wat hij later als drukmiddel kan gebruiken, zodat hij kan zeggen: als ik dit krijg, trek ik me terug."

Vučić heeft sterk de behoefte om te laten zie wie er de baas is in de regio, zegt Koster. "Onder zijn regime is het Servisch nationalisme flink opgelaaid. Kosovo is Servië, zegt hij, en als hij die strijd opgeeft, zal zijn hele machtsimperium uiteenvallen."

info

Wat is er aan de hand?

Sinds Kosovo zich in 2008 onafhankelijk verklaarde, is het nooit echt rustig geweest tussen de twee landen. Servië erkent Kosovo namelijk niet als onafhankelijk land. Een belangrijke reden voor het verder oplopen van de spanningen nu is dat Kosovo onlangs een maatregel rondom kentekenplaten heeft ingetrokken.

De Servische bevolking in het noorden van Kosovo rijdt nog altijd met Servische kentekenplaten op hun auto's. Maar Kosovo heeft onlangs beslist dat dat niet langer mag. Inwoners van Kosovo, ook al zijn ze Servisch, moeten met een Kosovaars kenteken rijden. Servië is het daar niet mee eens.

Vanwege dit conflict hebben Servische politici in het noorden van Kosovo hun functie neergelegd. Nieuwe verkiezingen zijn uitgesteld.

Economie op z'n gat

Het conflict opzoeken met Kosovo is voor Vučić ook een manier om de problemen te verbloemen die in zijn land spelen, volgens Koster. Het gaat namelijk niet goed met Servië. De economie ligt op z'n gat en de democratische rechtsstaat staat onder druk.

"Hij grijpt alles aan wat kan afleiden van zijn eigen slechte regime en waarmee het nationalisme verder kan aanwakkeren." Dat ziet ook Balkanhistoricus Geert Luteijn: "Het is een conflict waarbij Vučić heel goed kan voorspellen hoe het Servische publiek erop reageert. Hij kan de publieke opinie op dit onderwerp heel goed bespelen."

Bekijk ook

Vooral conflict tussen machtshebbers

Hoewel er in het noorden van Kosovo een Servische minderheid woont, die Kosovo niet als een apart land ziet, is de onafhankelijkheid van Kosovo voor de meeste burgers helemaal geen groot probleem, vertelt Koster.

"Zoals met veel problemen in de Balkanlanden: het zijn vooral machthebbers die met elkaar in conflict raken, niet de bevolking."

Herinnering aan oorlog

Dat wat er nu gebeurt uitloopt op een gewapend conflict, denkt Koster niet. "Maar het zorgt natuurlijk wel voor onrust en spanningen. Her en der stoken groepen nationalisten onrust en dat zorgt voor angst."

"De meeste mensen die daar wonen hebben zelf een oorlog meegemaakt en wat nu gebeurt herinnert het daaraan." En hoewel dit waarschijnlijk geen opmars is naar escalatie, draagt het ook zeker niet bij aan de vrede en stabiliteit in de regio, benadrukt Koster. Ook historicus Luteijn denkt niet dat er een gewapend conflict zal uitbreken. "Vučić heeft gezegd dat hij niet uit is op een conflict met de NAVO en de Europese Unie."

info

Onafhankelijkheid van Kosovo

Sinds 2008 is Kosovo een onafhankelijk land. Dat wordt erkend door veel landen, maar niet door alle. Servië, dat grenst aan Kosovo erkent het niet en krijgt steun van Rusland en China in de VN-veiligheidsraad. Daardoor kan Kosovo niet toetreden tot de VN.

Er zijn ook landen in de Europese Unie die Kosovo niet erkennen, zoals Spanje. Dat land is bang dat de onafhankelijkheid van Kosovo als een voorbeeld kan dienen voor Spaanse regio's die zich onafhankelijk willen verklaren, zoals Catalonië.

Wie haalt de blokkades weg?

"Maar de blokkades aan de grens moeten op een gegeven moment wel worden verwijderd. En de vraag is hoe. Gaan de Kosovaarse veiligheidsdiensten die mensen verzoeken om te vertrekken en doen die dat dan?" vraagt Luteijn zich af.

Hij vermoedt dat de NAVO-militairen verantwoordelijk worden voor het weghalen van de barricades. Daar kunnen de Serviërs een groot drama van maken en dat kan verder worden uitgespeeld in de media."

Aan de kant van Rusland

Belangrijk in deze situatie is ook dat de NAVO nog altijd met een behoorlijk aantal troepen in Kosovo zit, zegt de journalist. "Op het moment dat Servië Kosovo aanvalt, heeft Servië oorlog met de NAVO. Vermoedelijk zal Vučić niet zo ver gaan."

Of de oorlog in Oekraïne volgens Koster een rol speelt? "Servië steunt de sancties tegen Rusland en Poetin niet. Daarmee is heel duidelijk geworden aan welke kant hij staat. De banden met de EU zijn daardoor verder verslechterd."

Bekijk ook

Anti-westers gevoel

Aan de andere kant zijn de banden tussen Servië en Rusland ook niet per se sterker geworden, zegt Koster.

"Rusland steunt Servië wel, maar omdat de landen niet aan elkaar grenzen zal dat niet in militaire zin gebeuren. Het is vooral een anti-westers gevoel dat ze delen, een anti-NAVO-gevoel.

Weg van de EU

Dat sentiment is zorgelijk, zegt Luteijn. "Waar we bang voor moeten zijn, is de manier waarop politici op de Balkan, met name Servische, het westen afschilderen. En hoe die een bepaald beeld van Europa creëren dat niet de goede kant op gaat, waarover onwaarheden worden verspreid."

Servië streeft een EU-lidmaatschap op dit moment niet actief na, ziet Luteijn. "Ze drijven af en dat uit zich in het feit dat ze sancties tegen Rusland niet overnemen. In het feit dat ze geen hervormingen in de media doorvoeren. Het hele gebied blijft daardoor instabiel.

Bekijk de tv-reportage.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.