Vicky's geluk

Ze ziet er beter uit dan vier jaar geleden. En zeker beter dan drie jaar terug. Toen viel ze met razende snelheid de armoede in. We ontmoetten haar op het dieptepunt van haar bestaan; in de maanden dat ze ineens alles kwijt raakte. Nu zijn het de details waaraan je ziet dat er iets positiefs moet zijn gebeurd. Ze heeft weer geld voor de kapper. Ik zie haar zelfbewuste blik. Vicky is back. Fantastisch. Toch? Nou, de kijker vindt haar stukken minder sympathiek.

Vier jaar geleden mailden kijkers dat ze Vicky wilden helpen. Vicky was een van de vijftig miljoen Amerikanen die geen ziektekostenverzekering had: zoiets kon ze zich niet veroorloven. Toen ik voor het eerst met haar sprak, in 2008, had ze net een hartaanval gehad. Het betekende het einde van haar middenklassebestaan, De rekeningen stroomden binnen. Ik stond naast haar toen ze de belangrijktste openscheurde: 37 duizend dollar. Ze was failliet.

Ik heb Vicky gevolgd sindsdien en zag hoe ze weggleed. Een jaar later was ze haar huis kwijt en trok ze met haar man in bij haar ouders van 80. Vicky's nieuwe huis was in de kelder. Ik had het zo met haar te doen. Hoe kan een rijk land als Amerika mensen als Vicky in zulke armoede storten? Weer reageerden kijkers en collega's onthutst: iedereen leek Vicky te willen omarmen.

En nu zijn ze boos op haar. Ze zijn geirriteerd. Op twitter lees ik over 'domme Amerikanen', 'ze leren het ook nooit'. Vicky is ineens het voorbeeld waarom wij Europeanen Amerika nooit helemaal zullen begrijpen. Vicky kan er weinig aan doen, zij vertelt gewoon eerlijk haar verhaal. Maar voor ons heeft ze afgedaan als slachtoffer, als held.

Vicky vertelt dat ze teleurgesteld is in Obama. Hij heeft ervoor gezorgd dat iedere Amerikaan, ook de armen zoals Vicky, een ziektekostenverzekering gaan krijgen. Maar nu is het weer niet goed. Want deze verzekering wordt iedereen verplicht opgelegd. En dat vindt ze heel beangstigend. Ten eerste, omdat ze veel vrienden en familieleden heeft, die zo'n verzekering niet kunnen betalen. Deze extra kostenpost kan oplopen tot wel 500 dollar per maand: zo worden zij het faillissement ingedreven, vreest ze. En ten tweede: een overheid die dingen verplicht oplegt, dat klinkt niet Amerikaans. Dit land is een land van vrijheid: vrijheid om te slagen en ook om te falen.

Vicky klinkt anders dan vier jaar geleden. Misschien komt dat ook wel omdat ze, na jaren van pech, ineens geluk heeft gehad. Haar rekening is wonder boven wonder betaald. Zo maar. Een groep rijke, anonieme, donoren heeft geld ingezameld voor openstaande ziekenhuisrekeningen en zo werd Vicky gered. Dat is dus ook Amerika: een land waar je buren (soms) bijspringen, niet de oveheid.

Ik vind Vicky nog steeds sympathiek. Maar zonder het drama van de afgelopen jaren, zonder haar ongeluk, besef ik ook wel dat ze heel anders overkomt. Het zijn de wetten van de televisie. We willen slachtoffers, we leven mee met hun pech, maar met hun geluk kunnen we minder. Nu het beter gaat met Vicky, wordt ze weer een gewone Amerikaan. En dat is voor veel Nederlandse kijkers toch best irritant.