Valentijnsdag is de dag waarop geliefden elkaar eens (extra) in de watten leggen. Maar wat als je niet kunt samenwonen met degene van wie je houdt of door regelgeving genoodzaakt wordt om niet in het huwelijksbootje te stappen? De dag der liefde wordt ook aangegrepen om aandacht te vragen voor mensen die noodgedwongen warmte van een partner moeten missen.

Rode rozen, bonbons: het zijn traditionele cadeaus rondom Valentijnsdag. Via de bloemenveiling zijn vorig jaar ruim 300 miljoen bloemen en ruim 20 miljoen planten verhandeld. Er werd een omzet gedraaid van 140 miljoen euro, tegen gemiddeld 80 à 85 miljoen euro in een normale week. Zo’n 100 miljoen rozen, 120 miljoen tulpen en 23 miljoen chrysanten wisselden van eigenaar.

Nooit naar het altaar

Toch is Valentijn niet voor iedereen een dag waarop de liefde wordt gevierd. De koepel voor chronisch zieken en gehandicapten, Ieder(in) kreeg tientallen reacties waaruit blijkt dat samenwonen, trouwen en kinderen krijgen voor mensen met een beperking extra lastig is. Bij Femke zorgen de regels zelfs tot het afblazen van haar huwelijk. Ze heeft een spierziekte en haar vriend Andrew een vorm van autisme. Allebei hebben ze een Wajong-uitkering.

“We hadden afgelopen zomer een trouwdatum gepland, maar hebben de bruiloft moeten afblazen toen wij erachter kwamen dat met het officieel man-vrouw worden onze toeslagen zo ver weg zouden zakken dat wij ons hoofd niet meer boven water kunnen houden”, schrijft Femke. “We komen dan uit op bijstandsniveau. Dan zou de auto de deur uit moeten waardoor ik met mijn spierziekte weer minder deel zou kunnen nemen aan de maatschappij. Ik raak in dat geval mijn vrijheid kwijt, simpelweg omdat ik wil trouwen met de liefde van mijn leven.”

Ieder(in): regels zijn onrechtvaardig

De hoogte van uitkeringen, toeslagen en eigen bijdragen wordt in Nederland bepaald op basis van het totale inkomen. Mensen die samenwonen, kunnen voor elkaar zorgen, zo is de gedachte.

Ieder(in) vindt dat de regels voor mensen met een beperking soms onrechtvaardig uitpakken. "De regels voor samenwonen en trouwen bij zorg, uitkeringen en eigen bijdragen zijn vaak bedacht vanuit het idee dat het om tijdelijke situaties gaat”, aldus Ieder(In). “Het is dan minder erg als je geen uitkering krijgt als je gaat samenwonen of dat je een tijd voor een zieke partner moet verzorgen of dat je enkele jaren een eigen bijdrage betaalt. Maar als je levenslang een beperking hebt, is dat anders. Als er sancties staan op samenwonen en trouwen wordt het wel erg moeilijk. Zulke regels pakken niet alleen onrechtvaardig uit – ze staan de liefde soms ook flink in de weg.”

Ook ouderen behoefte aan seksualiteit

Niet alleen chronisch zieken en gehandicapten worstelen met de (regels rondom) liefde. Ook op hoge leeftijd is er behoefte aan seksualiteit en intimiteit. Over intimiteit en seksualiteit bij ouderen wordt vaak ‘lacherig’ gedaan, maar het is een serieus probleem. Een op de zeven ondervraagde bewoners mist romantisch of seksueel contact, constateert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in een nieuw rapport. “Samen de dag doorbrengen is heel belangrijk voor ouderen”, aldus Renée de Vries van seniorenorganisatie ANBO. “Intimiteit en seksualiteit is ongelofelijk belangrijk voor een goede kwaliteit van leven.”

Het gemis aan romantisch of seksueel contact hangt samen met een negatievere ervaren kwaliteit van leven: bewoners die het missen, zijn minder gelukkig, eenzamer, hebben meer psychische problemen, ervaren minder levenslust en zijn ook minder tevreden met het leven. Toch is iets eenvoudigs als een tweepersoonsbed niet altijd even vanzelfsprekend in verpleeghuizen. Logeren mag en kan wel, maar dan ieder in een apart bed.

Behoefte aan warmte

Dat moet anders, dacht Marianne Wijtman. Ze ontwikkelde het duobed: een bed dat je vastklikt aan het ziekenhuisbed van de bewoner. Zonder kier of hoogteverschil. “Ik kan zoveel verhalen vertellen die ik heb gevoerd met bewoners of hun partner over het gemis aan intimiteit”, aldus Wijtman eerder in EenVandaag. “Het hoeft niet gelijk over seks te gaan. Ook dat doen we allemaal en is belangrijk, maar het gaat ook om die arm om iemand heen kunnen slaan, een dikke knuffel geven of een kus.” 

Volgens het recente SCP-rapport voelen ouderen steeds meer de ruimte om zichzelf te zijn. “Dat merken we ook in verpleeghuizen en zorginstellingen”, ziet Renée de Vries. “Medewerkers doen echt hun best om het tehuis als een thuis te laten voelen. Dat betekent ook samen slapen.”

“Jong of oud dat doet er niet toe. Seks en intimiteit is heel breed”, besluit Marianne Wijtman. “Van kinds af aan al behoefte aan warmte en dat hebben we tot de dood nodig.”

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.