Voor het eerst in bijna 26 jaar vindt er een Nederlands staatsbezoek plaats op het Afrikaanse continent. Vooroordelen over het continent zijn daarvoor een belangrijke reden, zegt royalty-verslaggever Jeroen Snel.

"Lange tijd was er het idee dat er in Afrika weinig te halen viel. Het was natuurlijk het continent van hongersnood, van armoede, van ellende. Die tijd is niet helemaal voorbij, maar Afrika is wel een economische groeimarkt waar veel op wordt geaasd", zegt royalty-watcher Snel.

Bijna 26 jaar geleden

Het Koningspaar is de komende dagen in Zuid-Afrika voor een staatsbezoek. Dat is de eerste keer sinds 1996. Toen bezochten voormalig-koningin Beatrix, prins Claus en toen nog prins Willem-Alexander het land. Een jaar later zouden zij en prins Claus voor de laatste keer het continent bezoeken.

Het staatsbezoek in Egypte, dat in Caïro plaatsvond, werd overschaduwd door een aanslag in Luxor, waarbij 62 mensen om het leven kwamen.

Bron: ANP

Economisch en persoonlijk

Dat de Oranjes er nu voor kiezen om naar Zuid-Afrika te gaan op staatsbezoek heeft volgens Snel te maken met twee dingen. Er zit een economische kant aan, en een persoonlijke kant. "In dit staatsbezoek gaat het erom dat Willem-Alexander wil leren over wat het slavernijverleden heeft gedaan in Zuid-Afrika", weet Snel.

"Maar de koning is natuurlijk daarnaast de hoogste vertegenwoordiger van ons land die je kunt sturen. En vervolgens is het Willem-Alexander ten voeten uit om daar gelijk economisch voordeel bij te hebben. Hij is een soort 'Koning Koopman' die in het buitenland graag het Nederlandse bedrijfsleven promoot."

Handelsmissie

Achter het koningspaar reist ook een groep vertegenwoordigers aan uit het bedrijfsleven die daar contacten willen leggen. Naast een staatsbezoek is het ook een handelsmissie, vertelt voorzitter Ingrid Thijssen van werkgeversorganisatie VNO-NCW.

"Het is vaak wel zo dat als er een staatsbezoek is dat er ook een handelsmissie is. Je ziet echt dat onze koning en koningin in dat land waar je op bezoek bent deuren weten te openen", zegt Thijssen.

Prioriteitslanden

En dat is belangrijk, omdat een groot deel van onze inkomsten gewonnen worden in het buitenland. Maar dat betekent volgens Thijssen niet dat handelsmissies alleen plaatsvinden in landen met grote, economische welvaart.

"Onze Nederlandse overheid heeft een lijst met prioriteitslanden. Dat zijn landen waarvan Nederland heeft gezegd dat daar zowel voor ons als voor het andere land een kans is op het gebied van samenwerking. En dat zijn juist ook veel landen waar economische ontwikkeling super belangrijk is."

Grondstoffen

Het Afrikaanse continent heeft grote groeimarkten. "Je ziet dat China, maar ook Rusland er nu op azen. Met name de grondstoffen voor mobiele telefoons en voor de accu's van elektrische auto's komen uit Afrika. Dus daar ligt een enorm potentieel om aan te boren, er zijn veel kapers op de kust," zegt royalty-verslaggever Snel.

Omdat lang werd gedacht dat er weinig te halen viel is het continent overgeslagen op het lijstje van prioriteitslanden voor staatsbezoeken. "Europa heeft natuurlijk de grootste voorkeur en dan met name EU-lidstaten. Maar ook NAVO-lidstaten en monarchieën binnen Europa hebben een plus."

Instabiele landen

Het is niet altijd onkunde, het plannen van zo'n bezoek op het continent blijft spannend, weet Snel. "Toevallig weet ik dat Ethiopië heel lang op het lijstje stond om naartoe te gaan, maar dan is de politieke situatie weer zodanig onvoorspelbaar dat het plan moet worden afgelast. Zodoende raakt het een beetje in de vergetelheid."

"Sommige Afrikaanse landen zijn politiek instabiel. En als je dan een staatsbezoek plant voor over een half jaar, dan kan daar ineens een hele andere regering zitten die onze bestuurders minder welgevallig zijn. Dus dan houdt het alweer op. Dus Zuid-Afrika is en is een goede keuze en bovendien dus een persoonlijke wens van Willem-Alexander."

Inwoners van Hellevoetsluis en omgeving ruiken al 1,5 jaar lang wiet als ze de deur uitlopen, of de ramen open hebben. Dat komt door een fabriek voor staatswiet. Ze zijn het zat, maar er lijkt geen verandering in te komen.

Voor het experiment met staatswiet staat in Hellevoetsluis een legale wietfabriek. Een nare bijkomstigheid: een heftige wietgeur. Inwoners trekken al tijden aan de bel, maar tot nu toe met weinig resultaat. "Wij zijn gewoon slachtoffer van een experiment."

'Hoesten, hoofdpijn, prikkende ogen'

Staat de wind goed, dan kunnen Hellevoetsluisers Cora van Mook en Nettie van der Sar even rustig door de neus ademen. Maar dat is de rest van de tijd wel anders. En staat de wind gunstig voor hen, 'dan zijn er ongetwijfeld andere mensen in de omgeving die last ervaren', vertellen ze.

Al 1,5 jaar hebben ze te maken met de stank, en dat heeft invloed. "'s Nachts als je je raam open hebt, dan heb je een hele droge keel en hoest je raar, je ogen kunnen prikken. Er zijn ook mensen die er echt migraineaanvallen van hebben", vertelt Cora. "Het lijkt op de geur die je weleens op straat ruikt maar dan een stuk zwaarder en penetranter."

Veel meldingen

Ze zijn niet de enigen die last hebben van de stank. "Er wordt ook gemeld vanuit Oostvoorne, Rockanje en Brielle, dus niet alleen vanuit ons", vertelt Wil van Barendrecht die naast de kas woont.

"Op dit moment liggen er 1.338 meldingen bij de DCMR", weet Wil. Dat is de Milieudienst Rijnmond die het bedrijf op geuroverlast controleert.

Wel aandacht, geen actie

Daarnaast zijn de inwoners al op verschillende plekken geweest om iets aan de stank te doen. "Bij de gemeente, in de rechtbank." Maar tot nu toe met weinig resultaat.

Wil vertelt: "De aandacht van de gemeente hebben we wel, maar er gebeurt niks omdat die zich verschuilen achter allerlei ingewikkelde procedures, zoals onder dwangsom bepaalde maatwerkbesluiten. En daar hebben ze iedere keer lange termijnen voor, die elke keer totdat het uiterste worden gerekt voordat er eindelijk weer eens actie ondernomen wordt."

Vaststellen normeringen

Het enige wat er voorlopig op zit voor de inwoners, is afwachten. "Op dit moment worden bepaalde normeringen vastgesteld, waaronder de geuroverlast moet blijven. Want er zijn nog niet echt meetinstrumenten ontwikkeld om nou precies te kunnen aantonen wanneer de geuroverlast boven een bepaalde norm uitkomt."

Maar ook als die normering rond is, is het afwachten hoe er vanuit het bedrijf wordt gereageerd. "Tot nu toe verdedigt het bedrijf zich met: 'We zijn nog bezig met maatregelen te nemen, met koolstoffilters neer te zetten en allerlei andere dingen te doen. Dat heeft tijd nodig voordat wij dat allemaal ingeregeld hebben.'"

Geen verandering

"We zijn bezig vanaf augustus 2023 en zitten nog steeds in dezelfde stank", zegt Wil ontzet. "Het blijft maar."

En een nieuwe plek zoeken om te wonen, dat zit er volgens de omwonenden ook niet in. Zelfs al zouden ze dat willen. "Je kan geen kant op, want je huis is gewoon veel minder waard."

Langzamer dan gewenst

Gemeente Voorne aan Zee, waar Hellevoetsluis onder valt, vertelt in een schriftelijke reactie dat ze de zorgen van de omwonenden goed begrijpen en dat ze het belangrijk vinden dat de overlast zo snel mogelijk stopt. "De zorg van onze inwoners staat voorop en daar zetten we ons voor in. Wij voelen ons niet verantwoordelijk voor de productie van wiet ten behoeve van het experiment, iets wat we ook meerdere keren aan Den Haag hebben laten weten."

Daarbij laten ze weten dat er voor de overlast een juridische procedure loopt. "Vanwege wet- en regelgeving en de duur van juridische procedures gaat dat langzamer dan gewenst. Dit komt omdat er in eerste aanleg nauwelijks regelgeving was voor juridische handhaving op geuroverlast."

Inspecteurs aanwezig

"We zijn voor de handhaving ten aanzien van geuroverlast niet gebonden aan landelijke regelgeving voor het Wietexperiment", gaat het statement verder. "Er zijn wettelijke eisen en termijnen waar we ons als gemeente aan moeten houden. Zo zijn wij verantwoordelijk voor de handhaving op de milieuwetgeving."

Volgens de gemeente zijn inspecteurs van DCMR Milieudienst Rijnmond regelmatig aanwezig om vast te stellen of sprake is van geuroverlast. "Dit doen zij zowel op basis van meldingen van inwoners als op eigen initiatief. Bij overtredingen wordt hierop gehandhaafd."

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.