Spoedinspecties aan veiligheidssysteem spoor

Prorail heeft naar aanleiding van de bijna treinramp in Zwolle op 2 september  op 150 plekken in Nederland extra inspecties uitgevoerd aan het ATBvv-veiligheidssysteem. Dat blijkt uit vertrouwelijke documenten van Prorail die EenVandaag in handen heeft. Ook de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport vindt extra steekproeven noodzakelijk en wil zelfs in kaart brengen hoe Prorail het veiligheidssysteem beheert. Bronnen binnen Prorail vertellen EenVandaag dat het veiligheidssysteem op de nieuwe Hanzelijn bij Zwolle niet aan stond en dat er op meer plekken in Nederland problemen zijn geconstateerd.

Dit ATBvv-systeem moet er voor zorgen dat een trein automatisch stopt als het door een rood sein rijdt. In Zwolle gebeurde dat op 2 september niet en werd een ramp ternauwernood te voorkomen. Experts zeggen al jaren dat het ATB-systeem verouderd is en vervangen moet worden door het veiliger, maar duurdere, Europese ERTMS-systeem. De tussenoplossing die nu wordt gebruikt en sinds 2006 wordt aangelegd, het verbeterde ATBvv, heeft een serieus zwak punt. Machinisten krijgen geen waarschuwing als het systeem uit staat of defect is. Dat leidde in Zwolle op 2 september bijna tot een aanrijding.

Reactie Prorail

Prorail laat aan Eenvandaag weten: 'Momenteel doet ProRail onderzoek naar een incident met een intercity die door rood reed bij knooppunt Hattemerbroek aansluiting. Dat zijn altijd brede onderzoeken waarbij we kijken naar de werking van bijvoorbeeld de diverse veiligheidsinstallaties in spoor en trein, het handelen van spoorpersoneel en planning van treinen. Alleen een totaalbeeld levert bruikbare conclusies op die ons kunnen helpen om het spoor nog veiliger te maken. Pas als het onderzoek is afgerond, trekken we conclusies. (...)We hebben geen enkele reden om aan te nemen dat het Nederlandse spoor onveilig is. Want dan zouden we geen treinen laten rijden.'.

Het ATBvv systeem mag niet falen omdat het een trein tot stilstand moet brengen als deze door een rood sein rijdt.  In 2009 kwamen treinen in botsing bij Barendrecht, daarbij kwam een machinist om het leven. Hij was onwel geworden en reed door een rood sein. In 2012 kwam een vrouw om het leven bij een treinaanrijding in Amsterdam, ook daar reed een machinist door rood en werd de trein niet automatisch tot stilstand gebracht. Op beide trajecten was het ATBvv-systeem niet geïnstalleerd. De Onderzoeksraad voor de Veiligheid gaf in 2011 na de aanrijding in Barendrecht aan dat de veiligheid op het spoor snel verbeterd moest worden en dat een versnelde invoering van het Europese ERTMS door de minister overwogen moest worden.

Het aantal rood sein-incidenten daalde jarenlang maar stijgt sinds kort weer. In 2011 waren dat er 155, in 2012 173. Op slechts drie trajecten is het veiliger Europese systeem aangelegd, het HSL-spoor, de Betuweroute en het traject Amsterdam-Utrecht.

Sinds de jaren 90 wordt er gepleit voor een nieuw beveiligingssysteen. Oud-voorzitter Pieter van Vollenhove van de Onderzoeksraad voor Veiligheid gaf in 1992 aan dat er snel een nieuw systeem moest komen. Daarop begon de NS met de ontwikkeling van het verbeterde ATB-systeem, ATBvv geheten. Landelijke uitrol werd echter uitgesteld door de ontwikkeling van een Europees veiligheidssysteem (ERTMS).

In 1998 en 2005 vraagt Vollenhoven opnieuw aandacht en noemt hij het huidige systeem 'afgeschreven en verouderd' en dat de invoering van het betere ATBvv te weinig prioriteit krijgt. Na het ongeluk in Amsterdam van 2012 is voor Vollenhoven de maat vol. Hij schrijft: 'Als we zo doorgaan, moeten we niet zeggen dat dit een vreselijke tragedie is, want het wordt een casinospel. Het kan goed gaan en het kan slecht gaan. Er moet een beslissing komen dat we zo niet door kunnen gaan'. Spoordeskundigen van de TU Delft ondersteunen zijn pleidooi.