Spaanse kliniek werft in Nederland voor 'verboden' ivf-behandeling

Er moet een verbod komen op de activiteiten van een Spaanse vruchtbaarheidskliniek in Nederland, vindt de Stichting Donorkind. De Spaanse kliniek IVF Spain werft in ons land stellen met een kinderwens voor behandeling met anonieme eiceldonoren in Spanje- iets wat bij ons verboden is. De Reclame Code Commissie buigt zich over de zaak.  

“Voor ons is het de allerlaatste kans op een kind”, zegt de 38-jarige Linda uit Enkhuizen. “Als het in Spanje ook niet lukt om zwanger te worden, dan stoppen we ermee en dan kunnen we in ieder geval zeggen dat we alles hebben geprobeerd wat binnen onze macht lag.” 

Linda en haar man hebben inmiddels meer dan dertig inwendige baarmoederinseminaties achter de rug. Zes keer raakte ze zwanger, maar telkens ging het mis. “Omdat ik wel zwanger word, kom ik voor ivf niet in aanmerking. In Nederland stuiten wij op zoveel weerstand, artsen durven hier niets. Mijn gyneacoloog erkent dat en liet weten dat ze in het buitenland meer durven. Hij mag niet doorverwijzen, maar na enig speurwerk op internet stuitte ik op de Spaanse kliniek. Toevallig zag ik een week later hun reclame op tv en ben ik naar zo’n bijeenkomst van ze in Amersfoort geweest. We hebben net de intake achter de rug in Spanje.”

“Donorkinderen die nu volwassen zijn weten niet van wie ze afstammen”

In Spanje is het alleen mogelijk om anoniem een eicel te doneren. In Nederland is dit juist sinds 2004 verboden. “Die wet zegt dat iedereen recht heeft om te weten van wie hij of zij afstamt en daar is een reden voor”, zegt Ester de Lau van Stichting Donorkind. “Donorkinderen die nu volwassen zijn weten niet van wie ze afstammen. Op het moment dat je de grens overgaat en gebruik maakt van anoniem zaad of eicellen, dan doe je iets wat volgens de Nederlandse wet niet mag. En dat er reclame wordt gemaakt voor iets wat hier verboden is, is natuurlijk hartstikke krom.”

Daarom heeft de stichting als privepersoon een klacht ingediend bij de Reclame Code Commissie, die over een aantal weken een aanbeveling zal doen. Het is aan bedrijven of ze die aanbeveling opvolgen. In 96% van de gevallen doen ze dat, laat de Reclame Code Commissie weten. 

Vrij verkeer van goederen en diensten

Joost Becker, advocaat gespecialiseerd in reclamerecht, vindt het een discutabele zaak. “Aan de ene kant heb je te maken met vrij verkeer van diensten en goederen in Europa en zij bieden een ivf-dienst aan. Aan de andere kant moet reclame voldoen aan de geldende wet en regelgeving, en zij bieden eiceldonatie aan op basis van anonimiteit. Dat is verboden in Nederland", aldus Becker.

“Maar als wij met zijn allen vinden dat dit soort reclame-uitingen niet mogen, dan moet dat in de wet staan. En dat staat het niet. De Reclame Code Commissie zal moeten kijken of het medisch en ethisch gezien in strijd is met de algemeen geldende normen. Die lat ligt behoorlijk hoog.” 

De Spaanse vruchtbaarheidskliniek is al jaren onderwerp van discussie. Vijf jaar geleden maakte de NVOG, beroepsverenigingen van gyneacologen, al bezwaar tegen de activiteiten in Nederland. Toenmalig minister Edith Schippers van VWS liet weten niets te kunnen doen tegen IVF Spain, omdat het hebben van een steunpunt in Nederland dat informatie verstrekt niet verboden is. 

‘Wachtlijsten voor eiceldonatie zijn enorm lang’

Freya, de verening voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen, werkte in het verleden samen met IVF Spain. Ze zochten samenwerking met deze commerciële partij nadat de overheidssubsidie werd teruggeschroefd. Nu zegt de vereniging slechts informatie te verschaffen over de mogelijkheden en benadrukken hierin niet adviserend te zijn.

Freya ziet de problemen waar wensouders op stuiten. “De wachtlijsten voor eiceldonatie zijn in Nederland enorm lang. Je moet maar net een vriendin of familielied hebben die bereid is om een eicel te doneren, en dan nog is het een zeer complexe zaak, zowel zakelijk als emotioneel”, zegt Marjolein Grömminger van Freya. “Omdat er in Nederland zo weinig mogelijk is voor wensouders, kiezen zij voor het uit laten komen van hun wens via het buitenland. Het is dat, of de kinderwens helemaal laten varen. En die stellen die naar het buitenland gaan doen niets fout. We hebben in Europa vrij verkeer van goederen en diensten.” 

‘Het is nog altijd mijn bloed’

Linda en haar man hopen na bijna vijf jaar proberen via de Spaanse kliniek een kindje te krijgen. Dat dit kind niet zal weten van wie hij of zij afstamt, zien zij niet als een probleem. Linda: “We zullen open zijn over de manier waarop het ter wereld is gekomen. En ik vind het iets anders dan spermadonatie; dat zijn volledig de genen van iemand anders. Bij eiceldonatie is het nog altijd mijn bloed dat door het kindjes aderen stroomt. Een arts legde dat ook zo uit.” 

IVF Spain laat weten niet inhoudelijk te willen reageren op het onderzoek van de Reclame Code Commissie, maar ‘het recht van Nederlandse burgers om onderzoek aan te vragen te respecteren.’ Ook zegt de vruchtbaarheidskliniek zowel de Spaanse als Europese wetgeving te volgen en te respecteren en dit te blijven doen. 

De Reclame Code Commissie komt over enkele weken met haar aanbeveling.