Sneller beter worden? Geef je dokter een boek!

Een arts als botterik is niet alleen heel vervelend, maar levert ook slechtere zorg. Want een patiënt die zich begrepen voelt, herstelt sneller. Maar hoe krijg je artsen dan wat empathischer? Door ze boeken te laten lezen.

Dat is de ovetuiging van medisch psycholoog Ad Kaptein, verbonden aan het LUMC Leiden. "Zonder empathie, geen goede zorg. Infecties gaan bijvoorbeeld sneller over als je je in een respectvolle omgeving bevindt, en goed verzorgd en begrepen wordt. Daar is wetenschappelijk bewijs voor", verklaart Kaptein. 

Volgens Kaptein gaat het gelukkig langzaam wel de goede kant uit met het inlevingsvermogen van artsen. Vooral vergeleken met vroeger. "Toen werd de boodschap voor meer empathie weggelachen. 'Laat mensen lekker in bed liggen en doen wat wij zeggen', was de overtuiging. Die tijd is gelukkig voorbij."

Een leeslijst voor artsen

Kapteins bundel 'Helende woorden' past in de trend om meer aandacht te vragen de beleving van het ziek-zijn. Het boek behandelt 26 romans waarin auteurs zich op indrukwekkende wijze inleven in zieke mensen. "Verplichte kost voor artsen en studenten geneeskunde", vindt Kaptein.

Want ook tijdens de studie geneeskunde zou er, volgens Kaptein, meer aandacht moeten zijn voor kunst en literatuur. "Uit onderzoek is bijvoorbeeld gebleken dat studenten ziekte beter herkennen op een naakte patientenhuid nadat ze in een museum geleerd hebben om naakten te observeren." 

Empathie kun je leren

AMC-baas Hans Romijn noemt empathie een essentieel onderdeel van de arts-patient-relatie. "En inderdaad, dat gaat soms mis. We leven helaas niet in een perfecte wereld. Maar het onderwerp heeft onze bijzondere aandacht." Naast bestuursvoorzitter is hij ook internist, en ziet hij nog steeds patienten: "Ik ben en blijf dokter." 

Volgens Romijn is empathie iets dat je kunt leren. Zelf heeft hij ook bijgeleerd. "Ik ben nu een ander mens dan toen ik als arts begon. Ik was jong en onervaren en moest groeien in mijn rol. Je moet leren in het leven, communiceren hoort daar ook bij."

Elk patiënt een verhaal

Hij voegt er aan toe dat een empathische arts niet alleen fijn is voor een patient, maar juist ook voor de arts zelf. "Door empathie te tonen, krijg je meer informatie waardoor je weer beter in staat bent een goede diagnose te stellen." 

Hij vindt het boek van Kaptein een 'eye-opener', al is hij zelf 'een matige lezer'. Zelf ontwikkelde Romijn zijn inlevingsvermorgen door het contact met zijn patienten. "Elk patient heeft een verhaal, waar je weer van leert."

De nieren van Mick Jagger

Van de 26 boeken die Kaptein bespreekt in zijn bundel, heeft Romijn er een gelezen: 'De nieren van Mick Jagger' van Rocco Fortunato. Een autobiografie waarin de hoofdpersoon zijn symptomen negeert en doorleeft als Mick Jagger. Tot hij op de dialyseafdeling belandt, waar het grote wachten begint. "Als lezer doorleef je alle fases van de ziekte. Ik herkende mijn patienten die voor me zitten in het ziekenhuis." 

Een afsluitende, absolute aanrader, volgens Kaptein, is het boek 'Kankerpaviljoen' van Nobelprijswinnaar Aleksander Solzjenitsyn. Dat is een roman over patienten, dokters en verpleegkundigen in een ziekenhuis voor mensen met kanker.