'Shit, hebben we NSB'ers in onze familie?' Koen schrikt van overleden familieleden in oorlogsarchief en wil meer context

Nu het oorlogsarchief openbaar is gemaakt, kan iedereen de namenlijst inzien van overleden Nederlanders die verdacht worden van collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat roept bij nabestaanden ook veel vragen op. "We missen de context."

Koen Simmers is één van de mensen die in het oorlogsarchief overleden familieleden in de lijst vond, maar hij weet niet waarom.

Helemaal volgeboekt

Als je een naam opzoekt, staat er namelijk niet bij vermeld waar die persoon specifiek van wordt beschuldigd.

In totaal gaat het om zo'n 425.000 namen van verdachten. Er zijn inmiddels al duizenden aanvragen gedaan om dossiers in te kunnen zien. De komende maanden zijn al helemaal volgeboekt.

Emotioneel gesprek met opa

Een paar jaar geleden overleed de opa van Simmers. "Hij was heel erg ziek en ik ben toen met hem in gesprek gegaan over de Tweede Wereldoorlog." Maar dat gesprek verliep niet altijd even makkelijk, vertelt hij. Zijn opa had het er vaak moeilijk mee.

"Hij heeft mij een aantal keer best wel huilend verteld wat er toen gebeurd is. Soms kon hij het ook niet vertellen en heeft hij het naar mij gemaild."

Familienaam in oorlogsarchief

Die verhalen gingen bijvoorbeeld over de broer van zijn opa, die terug moest lopen van een werkkamp, gaat Simmers verder. "Maar ook dat een politieagent die in het verzet zat, werd opgehangen en het publiek moest toekijken. Dat waren hele emotionele verhalen."

Simmers is naar aanleiding van de verhalen van zijn opa, in het archief gaan opzoeken of zijn familienaam voorkomt. Dat bleek zo te zijn en daar schrok hij van.

'Foute familieleden'

"'Shit, we hebben NSB'ers in onze familie.' Dat was mijn eerste reactie", vertelt Simmers. Toch zorgt het ontbreken van context ook voor vragen bij hem. "Vervolgens kom je erachter dat ze misschien wel helemaal niet veroordeeld zijn. Dat het misschien wel getuigen of slachtoffers waren. Door het ontbreken van de context, weet je niet wat die mensen hebben gedaan."

Hij vindt het een belediging voor zijn familie als het niet waar is. "Je kunt het ook niet uitzoeken en dat is het hele probleem."

Gebrek aan context

Op de website van het archief staat inmiddels een waarschuwing voor fouten in de lijst en een oproep om te melden als er mensen op staan die er niet thuishoren. Toch denkt Simmers dat die waarschuwing alleen niet voldoende is.

"Stel je voor dat ik iemand pak die verdacht wordt van woninginbraak. En die heeft het uiteindelijk niet gedaan, maar vervolgens zet ik wel alles van hem online. Dan denken mensen gewoon dat hij de dader is. En dan heb je toch nog een soort van publieke veroordeling. Dat kan gewoon echt niet", zegt Simmers.

Familienaam zuiveren in archief

Mensen die de dossiers willen inzien van familieleden, kunnen een aanvraag doen bij het Nationaal Archief in Den Haag om een afspraak in te plannen. Simmers heeft ook een aanvraag ingediend om meer context te krijgen. Maar, als nou blijkt dat er geen sprake is van een veroordeling, dan gaat hij proberen om zijn voorouders uit het archief te krijgen.

"Dan ga ik dat zeker rechtzetten. Ik wil dat het dan aangepast wordt of context wordt toegevoegd. Ik snap dat het bij meer dan 400.000 dossiers niet te doen is, maar plaats het dan met context", roept hij op.

Nabestaanden blijven achter met vragen

"Anders moet je het gewoon niet doen", gaat hij verder. "Je beschadigt mensen, families en kinderen van ouders die denken dat hun vader een NSB'er was terwijl dat misschien niet zo was."

Bovendien denkt hij dat niet iedereen in staat is om fysiek naar het archief in Den Haag te komen. Daarnaast weten dan alleen mensen die het dossier hebben ingezien hoe het zit. "Nog steeds kan iedereen het voor jou opzoeken, en die hebben die context niet. Dat is gewoon een heel groot probleem."