radio LIVE
meer NPO start

Sam stelt genderkliniek aansprakelijk voor verkeerde diagnose: 'In transitie gaan was niet de oplossing voor mijn problemen'

Sam stelt genderkliniek aansprakelijk voor verkeerde diagnose: 'In transitie gaan was niet de oplossing voor mijn problemen'
Sam
Bron: EenVandaag

Is het onvrede over zijn biologische geslacht of is Sam ongelukkig door andere oorzaken? Hij krijgt de diagnose genderdysforie, maar vindt achteraf dat er voor zijn andere problemen te weinig oog was bij de behandelaren van de genderkliniek.

Sam* stelt het Amsterdam UMC, waar de genderkliniek van het VU Medisch Centrum onder valt, daarom nu aansprakelijk, omdat hij vindt dat er geen goede diagnose is gesteld. En hij is niet de enige: zijn advocaat behandelt nu tien zaken rondom transgenderzorg, waarvan er twee gaan over het stellen van een verkeerde diagnose.

Geobsedeerd met vrouw-zijn

De afgelopen jaren gaat Sam, inmiddels 25 jaar, in transitie van man naar vrouw en wordt behandeld met vrouwelijke hormonen. Hij raakt geobsedeerd met zijn lichaam en is alleen nog bezig met ervoor zorgen dat hij er overtuigend genoeg uitziet als vrouw en dat anderen niet zullen merken dat hij als jongen is geboren. Hij ondergaat daarvoor meerdere cosmetische ingrepen.

Maar door het leven gaan als vrouw brengt hem niet meer zelfvertrouwen, zelfwaardering of geluk. Sterker nog: het maakt zijn depressieve klachten eerder erger. Zo ontstaat bij Sam twijfel of dit leven als vrouw wel de oplossing kan zijn voor zijn sombere gevoelens. En of genderdysforie wel zijn meest wezenlijke probleem is, want er speelt namelijk meer.

'In de knoop met mezelf'

Sam worstelt flink met zichzelf als hij op zijn 16de denkt dat hij transgender is. "Er was toen een uitzending op televisie met een transjongen die zijn verhaal deelde", blikt hij terug. "En dat was in een periode waarin ik me al heel ongelukkig voelde, ik zat heel erg in de knoop met mezelf."

In die tijd komt Sam er ook achter dat hij op mannen valt. Het is iets waar de tienerjongen het erg moeilijk mee heeft en wat hij 'absoluut niet' wil. "Ook had ik heel veel moeite met mezelf als persoon: ik vond mezelf walgelijk, ik haatte mezelf en ik dacht dat ik een verschrikkelijk persoon was."

Een nieuw persoon worden

"Ik had ook het idee dat iedereen mij zo zag en daardoor ben ik heel erg op zoek gegaan naar wat er mis met mij zou kunnen zijn, wat ik moest veranderen", legt hij uit. "Het zien van die transjongen op tv gaf mij het idee dat dit een kans was om een nieuw soort persoon te worden. Iemand die wél goed was en wél leuk was."

Sam zoekt daarom hulp bij het genderteam van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Er volgen een aantal gesprekken, waarna de diagnose genderdysforie wordt gesteld: een sterk gevoel van onvrede met het geslacht waarmee iemand is geboren en opgegroeid. Wel wordt besloten om nog niet met behandeling te starten.

Bekijk ook

'Jij bent transgender, punt'

Dat verandert als Sam naar Amsterdam verhuist en bij de genderkliniek van het VU Medisch Centrum (VUmc) terechtkomt. "De bedoeling was dat de diagnostiek daar opnieuw zou plaatsvinden, maar ik heb niet echt het idee dat dat is gebeurd", blikt hij terug.

"Eigenlijk vanaf het begin al toen ik bij het VU rondliep, was het van: 'Oh, jij bent transgender, punt.'" Of genderdysforie wel zijn belangrijkste probleem is, wordt volgens Sam niet meer onderzocht tijdens de behandeling. "Van meet af aan is het proces in Amsterdam gericht op het voldoen aan de voorwaarden voor transitie."

Geen oog voor andere zaken

Terwijl er meer zaken zijn die op de achtergrond spelen bij Sam: zo vindt hij bijvoorbeeld moeizaam aansluiting bij leeftijdgenoten en gaan zijn ouders in die periode uit elkaar. Maar de impact van al deze dingen op hoe Sam zich voelt, lijkt volgens hem nauwelijks een rol te spelen in de gesprekken met behandelaars.

"Ze zeiden bijvoorbeeld wel: 'We zien niet zozeer dat je veel lijdt onder man-zijn.' Dan zei ik dat ik dat inmiddels redelijk van mij af kon zetten, omdat ik uitzicht had op een behandeling in de vorm van een transitie. In mijn hoofd dacht ik namelijk dat er daarmee een oplossing zou komen voor mijn problemen", legt Sam uit. "Hier hebben ze vervolgens nooit op doorgevraagd. Er is nooit op een of andere manier tegengas gegeven."

Bekijk ook

Zelf beslissen vanaf 16 jaar

Sam erkent dat hij de transitie zelf wilde en daar ook duidelijk over was tegen zijn behandelaars. En volgens de Wet op de Geneeskundige Behandel Overeenkomst (WGBO) mag iemand vanaf 16 jaar zelf beslissen om een behandeling wel of niet te ondergaan.

Maar volgens hem doet dat niet af aan het feit dat de psychologen in het genderteam tegengas hadden kunnen geven. "Ze hadden me moeten helpen om naar het hele plaatje te kijken en niet alleen die transitie." Hij vindt bovendien dat zijn ouders te weinig zijn betrokken en dat zijn moeder niet genoeg gehoord is toen zij haar twijfels uitte over het proces.

Weer gestopt met transitie

Als Sam op zijn 22ste op het punt staat om opnieuw een cosmetische ingreep te laten doen, komt hij tot de conclusie dat zijn transitie naar vrouw niet de oplossing is. Hij besluit te stoppen met het gebruik van vrouwelijke hormonen en zegt 'nee' als hij later door het ziekenhuis wordt opgeroepen voor de geslachtsbevestigende operatie.

Inmiddels leeft Sam alweer 3 jaar als man en gaat het stukje bij beetje beter met hem. "Het had niet veel gescheeld of ik had de geslachtsoperatie gehad. Als ik daarover nadenk, kan ik daar heel naar van worden. Ik ben echt door het oog van de naald gekropen, heb ik het idee."

Genderkliniek Amsterdam UMC aansprakelijk gesteld voor verkeerde diagnose

Richtlijn voor transgenderzorg

Of de ervaringen van Sam vaker voorkomen, is niet duidelijk. In de richtlijn, de zogenoemde Kwaliteitsstandaard Medische Transgenderzorg, is afgesproken dat de diagnostiek van genderdysforie bij kinderen en jongeren moet worden uitgevoerd door een psycholoog, psychiater of orthopedagoog.

Er staat ook dat tieners en jongvolwassenen alleen in aanmerking komen voor een genderbevestigende hormoonbehandeling als 'nevenproblemen op psychologisch, medisch of sociaal vlak (...) voldoende onder controle zijn, zodat de situatie en het functioneren van de adolescent stabiel genoeg zijn om met behandeling met cross-sex hormonen te starten en te overzien'.

'Problemen omdat je trans bent'

Sam betwijfelt of dat laatste bij hem het geval is geweest. Bovendien laat zijn ervaring volgens hem zien dat de behandelaars er vaak van uitgaan dat de (mentale) problemen van patiënten veroorzaakt worden door het feit dat iemand zich niet identificeert met zijn of haar geslacht en door de reactie van de omgeving hierop.

"Iemand wordt gepest, mishandeld, verwaarloosd, etcetera omdat hij of zij trans is. Of iemand heeft een ongezonde obsessie met zijn of haar uiterlijk of geslachtsdelen omdat hij of zij trans is. Andere mogelijke oorzaken worden niet bekeken of onderzocht", stelt Sam vast.

Bekijk ook

Procedures voor zorgvuldigheid

Robert Vermeiren is kinderpsychiater in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en behandelt zelf geen kinderen met genderproblematiek, maar wel kinderen met andere psychische kwetsbaarheden als autisme en eetstoornissen. Hij wijst erop dat er in Nederland procedures zijn die de zorgvuldigheid bij dit soort behandelingen moeten waarborgen.

Hij benadrukt dat het belangrijk is om mogelijke genderdysforie serieus te nemen. "Als een kind of jongere met een intens verhaal naar ons komt, zijn wij als behandelaars natuurlijk geneigd daarnaar te luisteren en er rekening mee te houden. Als we dat niet zouden doen, zouden we heel veel jongeren in de kou laten staan."

'Nadenken over waar de grens ligt'

"Tegelijkertijd, horende dat er verhalen zijn van jongeren die achteraf zeggen: 'Jullie hebben te veel naar mij geluisterd', vind ik dat ook belangrijk", voegt hij daaraan toe. "En denk ik dat we wel moeten gaan nadenken over: waar ligt de grens en hoe gaan we dat dan doen?"

Voor Sams gevoel is er bij hem wel een grens overschreden. Hij vindt dat er fouten zijn gemaakt. "Als zij voorzichtiger waren geweest, en mij niet alleen maar hadden aangemoedigd en bevestigd, dan was ik zelf ook veel kritischer geweest en had ik het misschien wel nooit gedaan." Samen met een lotgenoot - die in transitie ging van meisje naar jongen, maar ook weer terugging - stelt hij het ziekenhuis aansprakelijk voor het stellen van een verkeerde diagnose.

Kinderpsychiater Robert Vermeiren van het Leids Universitair Medisch Centrum
Bron: EenVandaag
Kinderpsychiater Robert Vermeiren van het Leids Universitair Medisch Centrum

Schadevergoeding én erkenning

Ze willen een schadevergoeding, maar vooral ook erkenning. Zodat er iets verandert en anderen niet hetzelfde kan overkomen, legt hij tot slot uit. "Want jongeren die niet zo'n transitie in moeten, omdat ze daar helemaal geen voordeel mee hebben en het hun problemen alleen maar erger maakt, kunnen er nu toch in belanden."

Amsterdam UMC zegt in een schriftelijke reactie niet op individuele casussen in te kunnen gaan, maar laat weten zorgvuldig en volgens de medisch professionele standaard te werken. Het ziekenhuis heeft de aansprakelijkheid afgewezen. Dat betekent dat Sam en zijn advocaat op zoek moeten naar een medisch deskundige die voor beide partijen aanvaardbaar is en onafhankelijk onderzoek kan doen naar hoe de behandeling is verlopen.

*Sam is een verzonnen naam. Zijn echte naam is bekend bij de redactie.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Medewerkers werkontwikkelbedrijven verdienen minder door belastingmaatregelen: 'Voel me daardoor minderwaardig'

Medewerkers werkontwikkelbedrijven verdienen minder door belastingmaatregelen: 'Voel me daardoor minderwaardig'
Marc Tuijtelaers tijdens zijn werk bij het werkontwikkelbedrijf
Bron: EenVandaag

Werken moet lonen, staat in het regeerprogramma van het kabinet-Schoof. Maar voor mensen met een arbeidsbeperking valt dat vies tegen. Zij gaan er door belastingmaatregelen juist op achteruit. Dat terwijl deze mensen vaak niet meer uren kunnen werken.

"Tienduizenden mensen die werken bij werkontwikkelbedrijven gaan er bijna zo'n 50 euro per maand op achteruit door de nieuwe belastingmaatregelen", vertelt voorzitter Mohamed el Mokaddem van Cedris, een belangenvereniging voor mensen met een zogenoemde 'ondersteuningsvraag'. Het gaat dan bijvoorbeeld om mensen met een arbeidsbeperking.

'Kunnen niet meer werken'

Dat heeft ermee te maken dat veel mensen die bij zogeheten werkontwikkelbedrijven - vroeger sociale werkplaatsen of sociale werkvoorzieningen genoemd - aan de slag zijn, in deeltijd werken. Door hun fysieke of mentale beperking kunnen ze vaak niet meer uren maken dan ze nu doen, legt El Mokaddem uit.

"Terwijl de nieuwe belastingmaatregel erop gericht is om mensen die op dit moment parttime werken meer te laten werken, zodat zij op die manier meer kunnen verdienen", gaat de Cedris-voorzitter verder.

Mogelijk onbedoeld effect

Dat ziet ook econoom en financieel journalist Martin Visser. "Hier wordt specifiek een groep in de koopkracht geraakt die parttime werkt. En waarvan je je kunt afvragen of die wel fulltime kan werken." Hij denkt dat het daarom 'een onbedoeld effect van kabinetsbeleid is'.

Visser is bang dat de belastingmaatregelen niet meer te herstellen zijn. "Deze regelingen zijn ingegaan op 1 januari. Ik denk niet dat het gerepareerd gaat worden. De enige route die er nog is, is om iets met de cao te regelen."

info

Nieuwe belastingmaatregelen niet voordelig voor mensen met laag inkomen

Veel werknemers gaan er vanaf 2025 op vooruit. De belangrijkste reden hiervoor is een lager belastingtarief in de eerste schijf. Het is een onderdeel van de algemene lastenverlichting die op 1 januari is ingegaan, vertelt Visser. "Voor bijna alle mensen pakken die maatregelen gunstig uit. Behalve voor de mensen met een laag inkomen."

En dat zijn volgens de econoom vaak mensen die in deeltijd werken. Parttimers die tussen de 1.000 en 2.000 euro netto per jaar verdienen gaan er een paar tientjes op achteruit. Dit komt onder meer omdat de maximale algemene heffingskorting en de arbeidskorting dalen voor deze inkomensgroep en het lagere belastingtarief dit niet kan compenseren.

Onderhandelen over nieuwe cao

Maar een belangrijk probleem voor werkontwikkelbedrijven is volgens El Mokaddem dat het verlies van inkomsten niet gecompenseerd kan worden via de cao. "Het Rijk laat deze mensen op dit moment in de kou staan, doordat ze geen middelen beschikbaar stellen om een nieuwe cao af te sluiten."

De belastingmaatregel zelf compenseren is voor de werkontwikkelbedrijven niet mogelijk, zegt de Cedris-voorzitter. "Wij worden betaald door gemeenten met middelen vanuit het Rijk. "We zijn op dit moment in gesprek over een nieuwe cao, maar je kan niet met vakbonden onderhandelen met een lege portemonnee."

Bekijk ook

Een week boodschappengeld

En de portemonnee van de werknemers wordt dus zelfs leger. "Als je het hebt over 50 euro per maand, dan praat je over een week boodschappengeld dat deze mensen kwijtraken", benadrukt El Mokaddem. "En de boodschappen worden door de huidige inflatie sowieso al duurder."

Dat juist mensen met een arbeidsbeperking buiten de boot vallen en dus niets van de doorgevoerde lastenverlichting merken, is volgens hem oneerlijk. "Het gaat om een groep die al niet het hoogste salaris in Nederland verdient, zal ik maar zeggen."

'Niet in de kou laten staan'

Cedris doet dan ook een oproep aan het Rijk: "Laat deze mensen niet in de kou staan", zegt voorzitter El Mokaddem. "Er wordt gezegd: 'Met dit kabinet gaat de zon voor iedereen schijnen.' Nou niet voor deze mensen."

Terwijl het om een hele kwetsbare groep gaat, benadrukt hij nogmaals. "Zij hebben juist de steun van het Rijk heel hard nodig."

Bekijk ook

Stickeren voor Fujifilm

Marc Tuijtelaers (45) kan erover meepraten. Hij werkt sinds 2016 bij een werkontwikkelbedrijf van de Diamant-groep. Hij is voorwerker, wat betekent dat hij er verantwoordelijk voor is dat alles blijft draaien. "Dat mensen aan de gang kunnen, dat de materialen er zijn. En dat het product dat we maken in orde is."

Op dit moment houdt hij zich bezig met het stickerwerk voor de Japanse film- en camerafabrikant Fujifilm, zodat de producten binnen de Europese Unie verkocht kunnen worden.

Hele dag rugpijn

Voordat Marc bij de Diamant-groep terechtkwam, werkte hij bij een orthopedisch schoenmaker. Totdat hij een ongeluk kreeg en zijn rug kapotging. "Ik heb de hele dag pijn, waardoor het werk dat ik kan doen beperkt is." Marc werkt nu met veel moeite 28 uur per week en meer lukt echt niet, benadrukt hij.

Hij verdient het minimumloon en sparen lukt hem nauwelijks. Het nieuws dat straks op zijn loonstrook een lager bedrag zal staan, hakt erin. "Ik heb al heel veel moeite met rondkomen. Hoe minder geld ik heb, hoe minder geld ik kan gebruiken voor de dingen die ik toch af en toe nodig heb, zoals nieuwe kleding."

Medewerkers werkontwikkelbedrijven verdienen minder door belastingmaatregelen: 'Voel me daardoor minderwaardig'

Wel willen, maar niet kunnen

Het doel van de belastingmaatregel is om mensen die nu in deeltijd werken te stimuleren om meer uren te maken. Marc zou dat maar wat graag willen: "En dat heb ik tot mijn ongeluk ook altijd gedaan, maar ik kan het niet meer. Net als veel andere mensen met een beperking."

"Die extra dag rust middenin de week heb ik gewoon echt nodig om bij te komen, om de rest van de week vol te kunnen houden", benadrukt de medewerker van het werkontwikkelbedrijf.

'Voel me minderwaardig'

Dit alles gaat Marc niet in de koude kleren zitten. "Als je een beperking hebt, heb je vaak al het gevoel dat je veel moeite moet doen om goed mee te draaien in de maatschappij."

"En als je dan ook nog te horen krijgt dat je minder geld gaat ontvangen voor werk dat veel anderen niet willen doen, dan voel je je knap minderwaardig", vertelt hij.

Persoonlijke omstandigheden

Sommige mensen die in deeltijd werken voor of rond minimumloon betalen dit jaar inderdaad iets meer belasting, zegt een woordvoerder van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. "Daar staat tegenover dat de huurtoeslag en het kindgebonden budget stijgen. Ook stijgt de aanvulling vanuit de bijstand, die 1 op de 3 mensen met beschut werk krijgen."

Wat dat betekent voor hun koopkracht is afhankelijk van hun persoonlijke omstandigheden, gaat de woordvoerder verder. "Mensen die minder verdienen dan het sociaal minimum kunnen daarnaast een toeslag op hun uitkering aanvragen, waarmee hun inkomen wordt aangevuld."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

De decreten van Donald Trump: dit zijn de gevolgen voor klimaat, gezondheid en de economie

Hij heeft zijn inauguratie nog maar net achter de rug en Donald Trump heeft al 78 besluiten van Joe Biden ingetrokken. Daarnaast voerde hij 40 nieuwe plannen door. En dat heeft zeker gevolgen voor ons in Europa.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant