Wél een vliegbrevet op zak maar géén baan als piloot om je schuld van een ton af te lossen. Voor veel jonge piloten was dat tot voor kort de realiteit, maar die tijden lijken nu voorbij. De economie trekt aan en veel vliegmaatschappijen vrezen een tekort aan piloten. Zelfs het Duitse Lufthansa komt nu in Nederland shoppen om de cockpits ook in de toekomst te kunnen vullen. 

En dat doen ze niet met lege handen. Het studiegeld aan de vliegschool van Lufthansa bedraagt namelijk zesenzestigduizendeuro. Dat is aanzienlijk minder dan een ton, de gangbare prijs voor een opleiding tot piloot. Daar bovenop krijgen studenten een bonus van twintigduizendeuro op hun rekening gestort bij aanvang van de opleiding. Dat geld kunnen de studenten bijvoorbeeld gebruiken om een deel van hun lening mee af te lossen of om huisvesting van te betalen maar ze kunnen er ook een autootje van kopen. 


“Er is een enorme behoefte aan afgestudeerde piloten”, zegt Charlotte Schmitz van ATC vliegopleidingen in Nijverdal, de Nederlandse opleider die de selecties voor Lufthansa uitvoert. “Lufthansa is enorm aan het groeien. Ze hebben verschillende luchtvaartmaatschappijen overgenomen, het routenet wordt uitgebreid en er zijn nieuwe vliegtuigen besteld.” Met name de kleinere dochtermaatschappijen Eurowings, TUI Germany en Brussels Airlines staan te springen om piloten.

Jongensdroom

De aantrekkingskracht van de cockpit lijkt nog altijd niet te zijn uitgewerkt op veel jongens en meisjes. Bij ATC staan gegadigden rijen dik voor de deur. Volgens Lufthansa zijn die mensen hard nodig op korte termijn. “In de toekomstvisie van Lufthansa passen zo’n 500 nieuwe piloten per jaar. Die moeten allemaal nog opgeleid worden”, vertelt Charlotte Schmitz van Aircrew Training Center. Hoewel de opleiding geen garantie biedt op een baan krijgen de studenten, direct na het afronden van hun opleiding, wel voorrang voor een sollicitatie bij Lufthansa.        


Het lijkt dus goed te gaan met de luchtvaartsector. Uit een recent onderzoek blijkt dat er in 2027 zo’n 225.000 extra piloten nodig zijn, die nog niet zijn opgeleid. Ook bij een van de oudste vliegscholen van Nederland, de KLM Flight Academy in Eelde, zien ze de vraag toenemen. Directeur John Hayward verwacht dat ze bij de KLM per jaar ook weer zo’n tachtig tot honderd nieuwe piloten nodig hebben. “Op dit moment studeren er bij ons nog zo’n zestig nieuwe piloten af per jaar”, aldus Hayward.

Structureel te weinig mensen opgeleid 

Dat is volgens luchtvaarteconoom Rogier Lieshout nou juist het probleem. Volgens hem zijn er de afgelopen jaren te weinig nieuwe piloten opgeleid waardoor er nu een schaarste ontstaat bij verschillende luchtvaartmaatschappijen. “Tijdens de vorige economische crisis zijn er eigenlijk te veel piloten opgeleid. Dat leidde tot een overschot aan pas afgestudeerde piloten, die werkloos thuis zaten. Dat schrok nieuwe potentiële studenten af en banken werden steeds terughoudender in het verstrekken van nieuwe leningen aan studenten. Dat zorgde voor minder instroom bij de vliegopleidingen.”


Zo erg als tijdens de economische crisis zal het volgens Lieshout niet meer worden. De verwachting is dat de vraag naar luchtvaart de komende twintig jaar met zo’n 3 tot 4% zal toenemen in Europa. “Dat betekent ook dat de vraag naar piloten zal blijven toenemen”, aldus Lieshout. Toch waarschuwt hij ook voor het grillige karakter van de luchtvaartsector. “Als het economisch even tegen zit merk je dat meteen. Dat betekent ook dat de vraag naar nieuwe piloten zo weer opgedroogd kan zijn als het even tegen zit.” 

6 jaar na de geruchtmakende 'stikstofuitspraak' van de Raad van State ligt er sinds een kleine week eindelijk een pakket aan plannen op tafel. Maar onder juristen, milieuactivisten én boeren zijn er twijfels. "Nederland komende 5 jaar nog niet van slot."

"Het is een enorme draai en een mooie stap", zegt boerin Chantal Farjon. Haar melkveebedrijf met 160 koeien in het Overijsselse Bruchterveld zou gered zijn als de stikstofregels worden opgerekt zoals landbouwminister Femke Wiersma nu voorstelt. "Maar ik denk dat het venijn in de details zit."

'Rechtszaken beangstigend'

Chantal is een van de 2.500 zogeheten PAS-melders. Dat zijn boeren die onder het oude Programma Aanpak Stikstof (PAS) geen natuurvergunning hoefden aan te vragen voor activiteiten met een beperkte stikstofuitsoot. Chantal breidde haar boerderij in 2015 uit, maar na de stikstofuitspraak van de Raad van State in 2019 werd haar bedrijf in één klap illegaal.

De overheid zoekt al jaren naar een manier om de PAS-melders te 'legaliseren', omdat het buiten hun schuld gebeurde. Maar milieuorganisaties als Mobilisation for the Environment (MOB) denken daar anders over en proberen via de rechter boeren als Chantal te laten stoppen. "Beangstigend", noemt ze de dreiging die nog altijd boven haar hoofd hangt.

Minister wil regels oprekken

Minister Wiersma presenteerde eind vorige maand haar langverwachte stikstofbeleid. In 2035 moet de hoeveelheid stikstof die boeren, bedrijven en het verkeer uitstoten zijn gehalveerd ten opzichte van 2019. Er komen vrijwillige regelingen voor boeren, een nieuw vergunningstelsel en verduurzaming in de industrie en het verkeer.

Ook wil ze de stikstofregels oprekken, de zogeheten rekenkundige ondergrens. Daarmee zijn veel PAS-melders in één keer geholpen. Strenger wordt Wiersma bij kwetsbare natuurgebieden zoals de Veluwe en De Peel. Daar komt een regionale aanpak, met onder meer een regeling voor boeren om vrijwillig te stoppen en 'extensivering', oftewel minder dieren per hectare.

Stikstofexpert is kritisch

Ralph Frins is universitair hoofddocent omgevingsrecht aan Tilburg University en een van de stikstofexperts in Nederland. Hij is kritisch: "De recente uitspraken van de Raad van State en de rechtbank in de Greenpeace-zaak maken duidelijk dat er nu stappen gezet moeten worden. We weten al decennia dat er maatregelen nodig zijn, maar de stappen tot nu toe zijn veel te klein."

Volgens hem lijkt het erop dat Wiersma het laat aankomen op nieuwe rechtszaken. En dan moet je, zo zegt Frins, kunnen aantonen dat je als overheid voldoende stappen zet. "De landsadvocaat zegt zelf dat dit pakket hooguit in een paar gebieden kan werken. Nota bene de landsadvocaat, die de overheid ook heeft verdedigd in de recente Greenpeace-zaak, waartegen het kabinet in beroep gaat."

'Dit is nieuw kleuterplan'

Milieuactivist Johan Vollenbroek oordeelt vernietigend over de plannen. Het was zijn organisatie MOB die de zaak aanspande tegen het PAS-systeem, waarin de Raad van State de ingrijpende 'stikstofuitspraak' deed. "Ook dit nieuwe kleuterplan is in strijd met de habitatrichtlijn. De eerstkomende 5 jaar gaat Nederland niet van het slot, omdat er gewoon geen stikstofruimte is om vergunningen te verstrekken."

Hij noemt het 'bizar' dat het kabinet de eisen van de rechter negeert. De rechtbank heeft volgens hem duidelijk gemaakt dat Nederland in 2030 de helft minder stikstof moet uitstoten, en niet pas in 2035. Minister Wiersma laat hem geen andere keuze dan een juridische weg te bewandelen, vindt Vollenbroek. "Onze intentie is simpel: we willen de natuur redden."

'Chantage door MOB'

Maar volgens melkveehouder Chantal gaat de wens om de natuur te redden ten koste van bedrijven zoals die van haar. "We hebben het idee dat wij heel goed bezig zijn. We hebben extra land per koe en we doen aan natuurbeheer, met drones vliegen we over het land om nesten te beschermen."

De boerin vindt het daarom onbegrijpelijk dat Vollenbroek en zijn milieuorganisatie via de rechter probeert af te dwingen dat zij moet stoppen haar bedrijf. "Ze zijn niet tevreden over het pakket van de minister. En dan chanteren ze de minister door boeren aan te pakken. En de natuur is er nog steeds helemaal niks mee opgeschoten."

Bij kabinet aankloppen?

"Zij moet met haar zorgen bij zowel de provincie als het kabinet aankloppen", reageert Vollenbroek. "Ik hoop dat zij gaat inspreken in de Tweede Kamer, laat weten dat dit plan het niet gaat redden. Ik hoop dat ze dat gaan doen, want dat betekent dat als er echt een goede oplossing komt, wij kunnen stoppen met al onze procedures."

Hij zegt dat MOB jaren geleden al een plan heeft ingediend voor 'een complete herstructurering van de landbouw, waarbij de stikstofuitstoot fors omlaag gaat'. Dat zou volgens hem 24 tot 30 miljard euro kosten. "Economisch gezien levert het winst op. Nederland zou volgens een economische studie welvarender zijn met een veel kleinere veestapel. Je moet eventjes flink investeren, maar dan hebben we ook wat. En dan komen we van het stikstofslot."

Friese verzetstrijders brachten tijdens de Tweede Wereldoorlog talloze, vaak Amsterdamse, Joden naar de dorpen Bontebok en De Knipe. 80 jaar later leeft de geschiedenis daar nog enorm, vooral bij mensen die de oorlog zelf hebben meegemaakt.