Periodiek vasten: waarom 2 dagen niet eten een goed idee kan zijn

Het klinkt als een van de zoveelste gezondheidshypes, maar steeds meer mensen zweren erbij: intermittent fasting, oftewel periodiek vasten. En ook wetenschappers zijn enthousiast.

Het ontbijt is de belangrijkste maaltijd van de dag. Althans, dat is wat voedingsexperts jarenlang vertelden. Zeker wanneer je een paar kilo kwijt wilde, moest de maaltijd in de ochtend in ieder geval niet overgeslagen worden.

'Eten is cultureel bepaald, niet biologisch'

Maar volgens hoogleraar diabetes Hanno Pijl ontbreekt iedere wetenschappelijke onderbouwing voor deze voedingswijsheid. Ons lijf is er volgens de hoogleraar helemaal niet op gebouwd om de hele dag door voedsel op te nemen.

"We eten pas 3 maaltijden per dag sinds de industriële revolutie, dat was voor die tijd echt heel ongewoon. We zijn als mens geëvolueerd tot wezens die af en toe een paar dagen helemaal niks te eten hadden. Het is dus cultureel bepaald om de hele dag door te eten, niet biologisch", zegt Pijl.

Gezondheidsvoordelen

Pijl doet zelf ook aan vasten. Hij zegt dat er sterke aanwijzingen zijn dat af en toe niet eten gezondheidsvoordelen heeft. "Het lijkt er heel sterk op dat als je af en toe een dag of een paar dagen stopt met eten, je lichaam beschermd raakt tegen veel chronische ziekten. Ik zeg dit op basis van experimenteel onderzoek met dieren."

Ook Maarten Keulemans, in het dagelijks leven wetenschapsjournalist bij de Volkskrant, is enthousiast over het concept van intermittent fasting. Keulemans loopt naar eigen zeggen niet achter elke gezondheidshype aan. Maar hij stuitte via een wetenschappelijk artikel op dit onderwerp.

2 dagen niet eten, 5 dagen wel

Bovendien wilde Keulemans best een paar kilo kwijt, dus besloot hij de proef op de som te nemen. Twee dagen niet eten, vijf dagen wel. En dat ging hem makkelijker af dan hij dacht. "Gek genoeg valt het best wel mee. Je krijgt wel honger, maar dat gevoel verdwijnt ook zo weer. Dus dat ging wel prima."

En belangrijker, de journalist viel ook behoorlijk af, zo'n 10 kilo. "Het werkt vooral, omdat je een hele duidelijke regel hebt. Die twee dagen eet je niks. Daar kun je verder niet mee sjoemelen. En dan krijg je dus minder calorieën binnen. En dan val je af. Zo simpel is het."

'Niet gaan bunkeren'

Verder merkte Keulemans op dat hij op de dagen dat hij wél mag eten, niet aan het bunkeren sloeg om de schade in te halen. "Dat is wel leuk aan dat vasten. Je hebt twee dagen flink je best gedaan, dan ga ik niet de volgende dag enorm zitten eten. Dat zou toch zonde zijn van alle moeite."

Het voedingscentrum is geen principieel tegenstander van intermittent fasting, maar voedingsdeskundige Astrid Postma wil graag enkele kanttekeningen plaatsen bij de vastenrage.

Effecten op langere termijn onbekend

"Als de periode dat je niet eet een langere periode is, dan moet je erop letten dat je voldoende drinkt. En het is belangrijk dat je bekijkt of het vasten wel bij je persoonlijke situatie aansluit. Als je een ziekte hebt of zware fysieke arbeid doet, is het misschien minder verstandig om te doen."

Postma erkent wel dat er op de korte termijn positieve effecten zijn gemeten bij mensen die aan periodiek vasten doen. "Mensen vallen wat af, de bloedwaarden qua vetten verbeteren iets. Punt is alleen, dat we nog geen zicht hebben op wat de effecten op langere termijn zijn. Daarvoor moeten we echt nog langlopend onderzoek afwachten."