radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Pensioenkloof tussen mannen en vrouwen wordt ook onder het nieuwe stelsel niet aangepakt: 'Dit is discriminatie'

Pensioenkloof tussen mannen en vrouwen wordt ook onder het nieuwe stelsel niet aangepakt: 'Dit is discriminatie'
Een vrouwelijk vakbondslid protesteert tegen het nieuwe pensioenstelsel
Bron: ANP

Er is een pensioenkloof tussen mannen en vrouwen van 40 procent, werd 2 jaar geleden vastgesteld. Sindsdien is er nauwelijks iets veranderd, ook niet nu er een nieuw pensioenstelsel is. "Het nieuwe stelsel is zelfs discriminerend."

Uit een onderzoek van denktank Netspar bleek in 2021 dat vrouwen gemiddeld 40 procent minder pensioen opbouwen dan mannen. Daarmee staat Nederland op de een na laatste plaats van Europa, als het gaat om gelijke pensioenopbouw.

Kloof heel langzaam kleiner

In het Netspar-onderzoek kwamen de grote verschillen voor onder huidige gepensioneerden. "Vrouwen die nu gepensioneerd zijn, hebben vaak in het verleden weinig gewerkt", zegt Netspar-onderzoeker en hoogleraar aan Tilburg University Marike Knoef. "Ze stopten bijvoorbeeld met werken toen ze trouwden of kinderen kregen."

Doordat de generatie waarin conservatieve man-vrouwverdelingen de norm waren steeds ouder wordt, en steeds meer vrouwen met pensioen gaan die langer hebben gewerkt, wordt dit gat mondjesmaat kleiner, zegt Knoef. Maar dat gebeurt veel te langzaam en maatregelen blijven uit.

Bekijk ook

'Vrouw trekt aan het kortste eind bij scheiding'

"Er is inderdaad een nieuwe generatie vrouwen die meer pensioen opbouwt, omdat ze meer en langer werken", zegt Knoef. "Maar je ziet nog veel deeltijdwerkers en zelfstandigen die weinig of geen pensioen opbouwen. En de opbouw bij pensioenfondsen uit sectoren waarin veel vrouwen werken, is relatief sober." Vrouwen worden gemiddeld ouder dan mannen en maken dus meer pensioenjaren, fondsen vragen daarvoor meer premie.

Daarnaast trekken vrouwen vaak aan het kortste eind bij scheidingen. "Er wordt in een huwelijk weinig gesproken over het pensioen in het geval van scheiding. Totdat het te laat is. Het is dus belangrijk om het daarover te hebben."

'Illusie dat verschil zomaar verdwijnt'

Het is daarom volgens Knoef een illusie om te denken dat het verschil tussen mannen en vrouwen in arbeidsparticipatie, de hoogte van salaris en pensioenopbouw zomaar verdwijnt. "Als we ervan uitgaan dat de kloof vanzelf dicht gaat, kunnen we heel lang wachten."

"En laten we niet vergeten: de loonkloof tussen mannen en vrouwen bestaat ook nog steeds (13 procent in 2022, volgens het CBS, red.). We zijn op een bepaalde manier nog conservatief."

Nieuw pensioenstelsel

Het Netspar-onderzoek uit 2021 ging over het oude pensioenstelsel. Sindsdien is er een nieuw pensioenstelsel, waarbij - kort gezegd - de beginjaren van iemands carrière belangrijker zijn geworden in de pensioenopbouw. Het probleem hierbij is dat ook in het nieuwe stelsel de pensioenkloof lastig te dichten is.

"Er zitten veel goede en sociale kanten aan het nieuwe stelsel", benadrukt Knoef. "Maar op het gebied van de kloof gebeurt er weinig. "Juist in de periode dat vrouwen kinderen krijgen en vaak minder gaan werken door zorgverplichtingen - dat zien we nu nog veel - wordt het opbouwen van pensioen belangrijker. Dus minder werken hakt er relatief hard in, ten opzichte van het oude stelsel."

Bekijk ook

'Discriminatie'

Het College voor de Rechten van de Mens noemt de effecten van het nieuwe pensioenstelsel op de pensioenkloof discriminatie. "Dat vrouwen in het begin van hun carrière minder pensioen opbouwen, was ook al een effect in het vorige stelsel. Maar de nadelige gevolgen voor de pensioenopbouw zullen naar verwachting toenemen onder het nieuwe pensioenstelsel", zegt een woordvoerder.

Het College noemt dat 'een indirect onderscheid op grond van het geslacht'. "Als dit nadeel niet gecompenseerd wordt, zou het nieuwe pensioenstelsel kunnen leiden tot discriminatie op grond van geslacht."

'Aanbeveling niet opgevolgd'

Maar wie moet het voortouw nemen in het oplossen van dit probleem? Moeten mannen en vrouwen in heterorelaties met kinderen simpelweg de zorgtaken eerlijker verdelen en evenveel werken? Moeten pensioenfondsen ingrijpen, of is het aan de overheid? Volgens het College voor de Rechten van de Mens was juist het nieuwe pensioenstelsel 'een uitgelezen kans om dit beter te regelen'.

"Dit mogelijk nadelige effect voor vrouwen wordt in het nieuwe stelsel onderkend", zegt de woordvoerder. "Het kabinet heeft de aanbeveling van het College om vrouwen te compenseren niet opgevolgd. Volgens het College is het onwenselijk als de huidige pensioenkloof tussen mannen en vrouwen met het nieuwe pensioenstelsel verder wordt vergroot."

Rolverdeling verandert, systeem niet

Volgens Cécile Wansink van belangenorganisatie Women Inc. zijn er genoeg dingen die de overheid kan doen. "Wij vinden dat het systeem gefixt moet, niet de vrouwen."

Zo zou de overheid met maatregelen kunnen komen om te zorgen dat de werk-zorgverdeling tussen mannen en vrouwen eerlijker verdeeld wordt, zegt Wansink. Vrouwen besteden in Nederland anderhalf keer zoveel tijd aan onbetaalde zorg (voor bijvoorbeeld kinderen of ouders) dan mannen. "De rolverdeling in de samenleving is veranderd, maar ons systeem is daar niet in meegegaan. Er is niet echt een vrije keuze in hoe je werk en zorg verdeelt."

Bekijk ook

'Wordt niet gestimuleerd'

Zo zorgt het kinderopvangtoeslagen-systeem volgens Wansink ervoor dat fulltime werken minder loont. "Gratis kinderopvang voor ouders zou helpen, zodat ouders meer kunnen werken. Maar bijvoorbeeld een betere financiële regeling voor mantelzorgers is ook belangrijk."

"Een eerlijke verdeling van verlofregelingen zou daarnaast helpen. Dat een partner bijvoorbeeld makkelijk ouderverlof kan nemen, terwijl de persoon die zwanger was weer aan het werk gaat. Veel stellen willen het wel beter verdelen, maar onder de huidige regels wordt dat niet gestimuleerd."

'Rol voor werkgevers'

Wansink benadrukt dat de pensioenkloof ook voortkomt uit de loonkloof. "Die daalt met een half procentje per jaar: veel te langzaam dus. Vrouwen hebben simpelweg nog niet dezelfde kansen op de arbeidsmarkt, dus er ligt ook een rol voor werkgevers."

"Iedere werkgever zou zich moeten afvragen: is er intern een loonkloof? En hoe zit het met de verdeling bij leidinggevende functies?" Ook daarin kan de overheid volgens Wansink meer sturend zijn, door te eisen dat bedrijven transparant moeten zijn over hun loonkloof of een plan moeten indienen over gendergelijkheid.

Vaderschapsverlof mogelijk langetermijneffect

In Nederland is sinds 2020 het vaderschapsverlof 6 weken na de geboorte. Op de korte termijn heeft dat nog niet het doel bereikt, namelijk een krimp in de loonkloof. Maar op de lange termijn zou het wel het conservatieve beeld van de taakverdeling in het huishouden tussen mannen en vrouwen kunnen beïnvloeden, blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Barcelona.

Daarin wordt voorzichtig geconcludeerd dat vaderschapsverlof ervoor zorgt dat jonge kinderen traditionele rolpatronen loslaten. Zo zou de maatregel op de lange termijn - als de generatie die opgroeit onder vaderschapsverlof volwassen is - dus wel een effect kunnen hebben op de manier waarop er in Nederland naar de taalverdeling wordt gekeken.

Bekijk ook

'Blijvende aandacht nodig'

Veel heterostellen met kinderen willen die taken wel beter verdelen, maar zien in de praktijk veel drempels, bevestigt ook Knoef. "De zorgtaken spelen zeker een rol in het feit dat vrouwen minder werken. Je ziet dat er veel is veranderd, maar tegelijkertijd gaat dat niet zo snel."

"Er is blijvende aandacht nodig voor dit probleem. Na ons onderzoek hoorde ik dat stellen in ieder geval aan de keukentafel met elkaar gingen bespreken hoe het bij hen zit, ook in het geval van scheiding. Dat is al een eerste stap. Maar misschien is het in het nieuwe stelsel tijd voor een nieuw onderzoek."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

4 op 10 jonge vrouwen stopten afgelopen jaren met anticonceptie uit onvrede, vooral hormonen bevallen slecht

4 op 10 jonge vrouwen stopten afgelopen jaren met anticonceptie uit onvrede, vooral hormonen bevallen slecht
Een spiraal bij een poli gynaecologie, beeld ter illustratie
Bron: ANP

Te veel bijwerkingen, geen hormonen meer en terug naar de natuurlijke cyclus: 4 op de 10 jonge vrouwen (42 procent) zijn de afgelopen 3 jaar gestopt met een vorm van anticonceptie. Dit omdat ze er niet tevreden over waren.

Veel minder vrouwen stopten met anticonceptie omdat ze zwanger wilden worden (11 procent) of omdat anticonceptie niet meer nodig was, bijvoorbeeld omdat de relatie uitging (4 procent). Dat blijkt uit onderzoek van 3Vraagt, het jongerenpanel van EenVandaag, onder ruim 3.500 vrouwen tussen de 16 en 34 jaar. Vooral bij hormonale anticonceptie, zoals de pil of een spiraal, spelen negatieve ervaringen een grote rol.

Ben je in de afgelopen drie jaar gestopt met een vorm van anticonceptie?

Bijwerkingen en 'onverklaarbare klachten'

"Ik had lang de pil gebruikt en was daar niet meer tevreden over, te veel bijwerkingen", legt iemand in het onderzoek uit. Daarna stapte ze over naar een hormoonspiraal, maar ook dat werkte niet naar tevredenheid: "Na 6 maanden bloedingen heb ik die er ook uit laten halen. Nu gebruik ik niks meer."

"Ik kreeg steeds meer onverklaarbare klachten. Hield vocht vast, was vlak in emoties", vertelt weer een andere deelnemer. "Er zijn verschillende onderzoeken gedaan, maar daar kwam niks uit. Dus ben ik op eigen initiatief gestopt met de pil. Toen verdwenen mijn klachten volledig. Volgens mijn huisarts hield dat geen verband met elkaar en had ik te veel TikTok-filmpjes gekeken. Maar toch, mijn klachten waren weg."

Effect van synthetische hormonen

Dat hormonale anticonceptie invloed kan hebben op je fysieke en mentale gesteldheid, bevestigt gynaecoloog bij het Amsterdam UMC Anne Timmermans. "Uit verschillende onderzoeken blijkt dat er een effect is van synthetische hormonen op je mentale of algehele welbevinden. Alleen wie welk effect ervaart, dat kunnen we van tevoren niet goed voorspellen."

Enerzijds kunnen die effecten negatief uitpakken: "Sommige mensen hebben last van afgevlakte emoties, of ervaren minder plezier in het leven. Mensen kunnen ook angstiger worden", legt Timmermans uit.

Bekijk ook

Ook voordelen van de pil

Maar aan de andere kant ervaren mensen ook positieve effecten, weet de gynaecoloog. "Mensen die heel erg last hebben van hormonale schommelingen in hun natuurlijke cyclus, kunnen juist veel baat hebben bij de hormonen in anticonceptie. Denk aan mensen met PMS en PMDD."

Premenstrueel syndroom (PMS) is een verzamelnaam voor ernstige lichamelijke en emotionele klachten die je kunt ervaren in de periode voor je menstruatie. PMDD is een stemmingsstoornis die veroorzaakt wordt door hormonen die verbonden zijn aan je menstruatiecyclus. "Bij die mensen kunnen die klachten gestabiliseerd worden door de synthetische hormonen."

Natuurlijke cyclus

Verschillende vrouwen in het onderzoek geven aan dat ze zijn gestopt met anticonceptie om hun eigen cyclus 'te leren kennen'. "Ik had al 12 jaar geen natuurlijke menstruatie gehad vanwege de pil, waar ik mee was gestart omdat ik heftige menstruatieklachten had als tiener", vertelt een deelnemer.

"Ik wilde weten hoe mijn natuurlijke cyclus zou zijn als 30er, en of ik dan die klachten nog had. Dat bleek niet meer zo te zijn."

Welke vorm van anticonceptie gebruik je?

Geen ideale methode

De meeste vrouwen in het onderzoek van 3Vraagt zijn wel tevreden over de anticonceptiemethode die ze op dit moment gebruiken: of dat nou een condoom is, een methode met hormonen, of 'natuurlijke' anticonceptie als periodieke onthouding.

Wel zeggen veel deelnemers dat geen enkele methode ideaal is: een condoom is een 'drempel' bij seks, de pil heeft bijwerkingen, een spiraal doet pijn bij het plaatsen.

info

Over dit onderzoek

Dit onderzoek is gehouden van 30 januari tot 13 februari 2025. Er deden in totaal 3.585 vrouwen tussen de 16 en 34 jaar mee. Het onderzoek is na weging representatief voor vijf variabelen, namelijk: leeftijd, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

Seksuele vrijheid

Gynaecoloog Timmermans vindt het interessant dat vrouwen steeds kritischer naar anticonceptie kijken. "We hebben de pil altijd gezien als middel om vrouwen seksuele vrijheid te geven. Om reproductie en seksueel plezier los van elkaar te trekken", legt ze uit.

"Maar dat er misschien ook bijwerkingen en nadelen aan zitten, dat hebben we lang niet altijd goed gezien. Inmiddels is er meer aandacht voor die vrouwspecifieke aandoeningen, maar er is nog te weinig kennis over", besluit Timmermans.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen
Defensieminister Brekelmans
Bron: EenVandaag

PVV-leider Wilders gaf vandaag aan tegen het sturen van Nederlandse troepen naar Oekraïne te zijn. Defensie-minister Brekelmans reageert hier koeltjes op. "Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat dat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

De plannen tot het vormen van een internationale troepenmacht voor de bescherming van Oekraïne veroorzaken een nieuwe splijtzwam in de regeringscoalitie. PVV-leider Geert Wilders is hier standvastig op tegen en gaat lijnrecht in tegen premier Dick Schoof.

Nog steeds positief over Amerika

Minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) vertelt tegenover EenVandaag dat het kabinet vasthoudt aan het eigen regeerprogramma. "Dit is het standpunt van de heer Wilders. Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

Brekelmans blijft na het tumult van afgelopen week, waarin de Amerikaanse president Donald Trump Europa niet aan de onderhandelingstafel uitnodigde, positief over de Amerikanen. "Ik vertrouw de Amerikanen nog steeds, want ik heb ze ook horen zeggen dat voor hen de NAVO relevanter is dan ooit. En de NAVO is natuurlijk onze belangrijkste veiligheidsgarantie."

'Escalatie-dominantie'

Voor het Nederlandse kabinet blijft de Amerikaanse steun noodzakelijk bij het vormen van een 'robuuste vredesmacht' die Oekraïne moet beschermen. Brekelmans: "De 'backing' van de Amerikanen blijft nodig. Je hebt, om in militaire termen te spreken, altijd een escalatie-dominantie nodig ten opzichte van je tegenstander."

Hij legt uit: "Dus stel dat Rusland een eventueel vredesbestand gaat testen en ze zouden aansturen op een conflict, dan moeten ze weten dat ze bij iedere stap die ze zetten een sterkere tegenstander tegenover zich hebben. En daar hebben we Amerikanen echt voor nodig."

Minister Brekelmans over weigering PVV om troepen naar Oekraïne te sturen

'Europa moet plek aan tafel verdienen'

De defensieminister verwacht overigens dat Europa in een later stadium wel mag plaatsnemen aan de onderhandelingstafel. "Ik heb de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio horen zeggen dat als de gesprekken concreter worden, dat dan natuurlijk ook Oekraïne en Europa aan tafel zullen komen."

"Maar we zullen als Europa die plek ook moeten verdienen", gaat hij verder. "En die plek verdien je door duidelijk aan te geven wat wij als Europa militair in te brengen hebben. En vandaar dat wij als Europese landen nu huiswerk te doen hebben om gezamenlijk tot zo'n plan te komen."

Brede puzzel om te leggen

Over wat Nederland concreet aan materieel en troepen kan leveren aan een eventuele vredesmacht, blijft de minister vaag. "Wij kunnen als Nederland natuurlijk in alle domeinen wel iets leveren, maar daar zullen we goed naar moeten kijken."

"Het is niet zo dat wij allerlei F-35's, of schepen, of troepen klaar hebben staan, die ergens staan te wachten. Die zijn ook ingepland om een bijdrage aan de NAVO te leveren. Die brede puzzel moeten we eerst leggen."

Debat

Brekelmans zegt dat er gekeken kan worden wat we kunnen doen, als er een duidelijk mandaat en rugdekking van de VS is. "Ook in het parlement moet dan besloten worden of Nederland wel of geen bijdrage kan leveren."

Morgen debatteert de Tweede Kamer over welke positie Nederland moet innemen bij de onderhandelingen om een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant