"Mislukkingen maken de wereld beter en mooier." Zolang we er maar van durven te leren. Dat zegt Paul Iske, oprichter van het Instituut voor Briljante Mislukkingen. Hij is vandaag de Optimist.

Als mensen niet bang hoeven te zijn dat iets niet lukt, voelen ze zich vrijer. “Daar profiteert iedereen van: mensen zelf, maar ook organisaties en de maatschappij in zijn geheel.” Dat is het idee waarmee Iske in 2010 begon met het Instituut voor Briljante Mislukkingen. Een briljante mislukking is eigenlijk niets anders dan een goed voorbereide poging om iets voor elkaar te krijgen, met een andere uitkomst dan gepland. “En een leereffect.”

Blauw pilletje

Iske heeft legio voorbeelden van briljante mislukking. Hij vertelt over zijn favoriet: “Tijdens onderzoek naar een medicijn tegen hoge bloeddruk, ontdekten de onderzoekers per ongeluk een andere bijwerking.” Erg goed werken tegen hoge bloeddruk deed het medicijn niet, maar de proefpersonen kregen wel spontaan erecties. “Viagra was geboren.” Maar Iske heeft ook een eigen voorbeeld. “Toen ik bij Shell werkte heb ik LinkedIn uitgevonden.” Hij zette een bedrijf op om het naar de markt te brengen, maar was tien jaar te vroeg. “De timing was verkeerd.”

Mislukkingen kunnen ons veel leren. Maar er moet in onze maatschappij wel meer ruimte voor komen, vindt de chief failure officer. “Als iemand failliet gaat, dan denken we al snel dat diegene wel crimineel of dom zal zijn, en waarschijnlijk allebei.” Er zijn volgens Iske twee vormen van angst in de maatschappij aangaande mislukkingen: de angst voor dat iets niet gaat lukken, en de angst voor het praten over dingen die niet gelukt zijn. “Daar moeten we vanaf.”

Experimenteren en leren

“We proberen risico’s zo veel mogelijk te vermijden. Maar tegelijkertijd erkennen we dat van mislukkingen veel geleerd kan worden. We moeten meer ruimte creëren voor onszelf en voor anderen om dingen uit te proberen.” Iske pleit er dan ook voor dat we ons niet belemmerd voelen te praten over zaken die anders zijn gelopen dan gehoopt, gedacht of gepland. "Want als mensen niet bang zijn om te experimenteren en te leren, kunnen we sneller de weg vinden naar een betere en mooiere wereld.”

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

De eerste raket van de Duitse start-up Isar Aerospace wordt morgen in het noorden van Noorwegen gelanceerd. Als deze slaagt, is het de eerste keer dat een raket vanuit West-Europa in een baan om de aarde wordt geschoten. "Dit is belangrijk voor Europa."

Isar Aerospace is een van de eerste Europese commerciële bedrijven die zich bezighoudt met het bouwen van raketten, vertelt deputy director van het Netherlands Space Office (NSO), Joost Carpay. Europa loopt, vergeleken met Amerika, achter op dit gebied. "Maar nu lijkt er een gat in de markt te zijn waarin een paar commerciële bedrijven springen."

'Mooie ontwikkeling'

"Dit zijn mooie ontwikkelingen voor Europa", benadrukt Carpay. Volgens hem is het belangrijk dat we vanaf ons eigen grondgebied kunnen lanceren. Hij vindt het daarom goed dat het commerciële bedrijf Isar Aerospace, dat de intentie heeft om de Europese concurrent van het Amerikaanse SpaceX te worden, een risico neemt.

"Je ziet dat er op het moment minstens vier bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van raketten", vertelt hij. "En daar wordt dus ook in geïnvesteerd, soms door overheden maar dan zonder de ontwikkeling te sturen. Dus alleen met financiering." Ook zijn er private investeerders die steeds meer interesse tonen. En als de testlancering morgen succesvol blijkt, zal die belangstelling alleen maar groter worden, voorspelt Carpay.

Onafhankelijkheid voor Europa

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn van groot belang voor Europa. Het is volgens de deputy director belangrijk om onafhankelijk te zijn, van wie dan ook: "Ruimtevaart is strategisch van groot belang. We willen zelf kunnen bepalen welke satellieten we wanneer waarnaartoe lanceren en dat moeten we in eigen hand hebben."

"Dit bedrijf ziet dus een markt naast SpaceX, ook omdat zij een kleine raket hebben. Die heeft SpaceX niet. Dus het is ook een kwestie van marktkansen zien."

Meer raketten en lanceerbases

Maar wat moet er eigenlijk nog gebeuren voordat we op grote schaal dit soort raketten kunnen lanceren, zodat we écht kunnen concurreren met SpaceX van Elon Musk? "Het belangrijkste is het ontwikkelen van de raketten en een lanceerbasis", antwoordt Carpay.

Hij vertelt dat in het ontwikkelen van zulke bases al grote stappen worden gezet. "Er zijn al een aantal in Europa die voor de wat kleinere raketten geschikt zijn. En onze Spaceport in Frans Guiana wordt ook voor die kleinere raketten klaargemaakt." Het is op dit moment een kwestie van de ontwikkelingen blijven stimuleren, stelt hij.

'Het blijft een uitdaging'

Maar wat als het morgen dan toch misgaat? "Het blijft een uitdaging", antwoordt Carpay. "Maar ik denk ook dat het bedrijf daar zelf rekening mee houdt. Het blijft altijd een risico, zeker omdat de raket nog nooit gevlogen heeft."

Wel is hij ervan overtuigd dat Isar Aerospace het proces grondig heeft aangepakt. En mocht het toch fout gaan, dan is het een goede les. "Dat betekent alleen maar dat de kans dat het de volgende keer goed gaat, groter is."

Lancering over 1 à 2 jaar

Gaat de testlancering morgen wel goed, dan komt een echte lancering sneller dan gedacht om de hoek kijken, denkt Carpay. "Ik zag dat ze hun eerste lanceringen in 2028 verkocht hebben. Maar als het morgen goed blijkt te gaan dan weet ik zeker dat we al eerder kunnen zeggen dat hij klaar is voor ontwikkeling."

"Dus laten we zeggen, dan verwacht ik dat binnen 1 of 2 jaar echt ook de markt het vertrouwen heeft in de raket om lanceringen in te kopen."

Sneller en wendbaarder dan ESA

Ook de European Space Agency (ESA), de Europese variant van de NASA, is al 10 jaar bezig met de bouw van raketten. Waarom duurt het daar veel langer dan wanneer een commercieel bedrijf een poging waagt?

"Die bedrijven zijn vaak wat sneller en wendbaarder dan de ESA", weet de deputy director. "Bij de ESA moeten 23 lidstaten beslissingen nemen."

Kleine raket

Maar ook het gewicht dat de raket van Isar Aerospace heeft, maakt het makkelijker voor het bedrijf om snel een raket te bouwen. "Het is een kleine die precies onder de gewichtsklasse zit van de raketten die ESA heeft ontwikkeld. Dus hij is speciaal voor de wat kleinere satellieten", legt Carpay uit.

"Normaal lanceren we met één raket een heleboel tegelijk. Maar met een kleinere raket gaat het met één of twee tegelijk." Ook hoeven de kleinere satellieten van de Duitse start-up niet te wachten tot ze met een grotere raket mee kunnen, vertelt de expert. "En dat maakt het heel interessant."