Provincies en steden maken zich zorgen over de toename van het aantal giftreinen die door bewoond gebied rijden. Vanuit het kabinet kwam altijd het antwoord dat beter spreiden niet mogelijk is, maar uit een nieuw rapport blijkt dat dat niet klopt.

Tot nu toe heeft staatssecretaris Vivienne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat steeds gezegd dat er geen manieren zijn om vervoerders te dwingen een andere route te nemen. Uit juridisch onderzoek dat de provincie Zuid-Holland heeft laten uitvoeren blijkt dus nu het tegenovergestelde: de staatssecretaris mag zeggen dat er een andere route gereden moet worden. Het is zelfs toegestaan volgens Europese wetgeving, zegt het rapport.

Veiliger of andere route

Dagelijks rijden er door diverse steden in Zuid-Holland en Noord-Brabant treinen met chemische en brandbare stoffen als LPG en ammoniak. Niet alleen de twee provincies, maar ook de steden Dordrecht, Breda, Tilburg en Eindhoven willen daar een oplossing voor. Ze vinden de risico's te groot, zeker nu er duizenden huizen bijgebouwd moeten worden.

"Op dit moment rijden er langs de route in Brabant meer treinen dan binnen de veiligheidsmarge mag", zegt gedeputeerde Frederik Zevenbergen van Zuid-Holland. In zo'n geval schrijft de wet voor dat het verantwoordelijke ministerie maatregelen moet overwegen om het vervoer veiliger te maken of een andere route moet voorschrijven.

Giftige gassen

Vanaf volgend jaar november 2024 wordt de Betuwelijn verbouwd en de problemen dreigen groter te worden. Bij provincies en steden is de angst groot dat er dan nog meer giftreinen door Noord-Brabant en Zuid-Holland gaan rijden. Niet zonder gevaar.

De kans dat er iets misgaat met een giftrein is dan wel bijzonder klein, maar als het gebeurt zijn de gevolgen niet te overzien, zegt lector energie en transportveiligheid Nils Rosmuller. "Er bestaat een kans dat er meerdere doden vallen", zegt hij. "Het is wel afhankelijk van welk toxisch gas er wordt vervoerd. Die gassen kunnen zich snel verspreiden en je kunt irritatie krijgen aan ogen en luchtwegen. Als je er te lang in blijft, kan je eraan overlijden."

Vooraf informeren

Maar geen Betuwelijn en dus minder door de steden heen, hoe gaan we dat voor elkaar krijgen? "Het is mogelijk om risicovolle wissels te vermijden", zegt Rosmuller. "En je kan ook over de tijdstippen nadenken, dat je het doet als er minder mensen in de omgeving zijn. Het blijven namelijk woon- en werkgebieden."

"Verder moet je kijken wat de kans op dat het misgaat verlaagt en wat de gevolgen van een fout kan beperken", zegt hij. "Je kunt ook mensen vooraf informeren, oefeningen met ze doen. Ramen en deuren dicht, ventilatiesystemen uit. Als het fout gaat, moeten zij weten hoe ze moeten reageren."

Via leidingen

Gedeputeerde Zevenbergen vindt dat het zelfs een stap verder kan gaan. "Kijk naar pijp- en buisleidingen die spullen kunnen vervoeren zonder dat ze in een trein moeten", zegt hij. "Maar kijk ook naar nieuwe routes die buiten het stedelijke gebied liggen."

Hij gelooft erin dat de staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat dat gaat doen, zeker nu het rapport van de provincie Zuid-Holland er ligt.

'Andere route niet wenselijk'

Een woordvoerder laat namens staatssecretaris Heijnen laat weten dat een andere route in dit geval geen optie is. "Het leidt tot het verplaatsen van de risico's naar andere steden of zelfs tot meer transport over de weg. Het ministerie vindt het daarom niet wenselijk."

Het spreiden van het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor is volgens de woordvoerder 'heel lastig' in een vrije markt. "Het staat vervoerders vrij om zelf het goederenpad te kiezen", legt ze uit. "Er zijn al wel afspraken met vervoerders en de chemische industrie gemaakt om het vervoer van gevaarlijke stoffen door stedelijk gebied te beperken." Op verzoek van de Tweede Kamer kijkt het ministerie of er verdergaande afspraken gemaakt kunnen worden.

Het was lang een discussiepunt in Den Haag, maar nu komt het er hoogstwaarschijnlijk toch: een vuurwerkverbod. Voor vuurwerkhandelaren is het een grote klap, zo ook voor Hans Schram uit Castricum. "Ik dacht dat ik veilig zat voor de komende jaren."